Úc tận dụng sự kết hợp giữa con người và máy móc để tăng cường thế trận quốc phòng

Peter Parson

Giữa bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng gia tăng và các mối đe dọa hỗn hợp đang phát triển trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, Úc đang nhanh chóng thúc đẩy đầu tư vào mô hình kết hợp con người – máy móc (HMT), tận dụng tiềm năng phối hợp giữa nhân sự và hệ thống nhằm nâng cao mức sẵn sàng tác chiến, cải thiện khả năng ra quyết định và tăng cường năng lực răn đe.

Dựa trên chiến lược được công bố vào năm 2022, Lực lượng Quốc phòng Úc (ADF) đang tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), hệ thống tự động và công nghệ phối hợp giữa phương tiện có người lái và không người lái trên toàn lực lượng, có khả năng định hình lại bản chất chiến tranh trong khu vực.

Trọng tâm của quá trình chuyển đổi là các nền tảng như MQ-28 Ghost Bat — một máy bay không người lái tích hợp AI có nhiệm vụ hỗ trợ các phi cơ có người lái trong các chiến dịch trinh sát và tác chiến điện tử. Trên mặt đất, các hệ thống không người lái đang được triển khai cho nhiệm vụ giám sát tự động ở các khu vực biên giới xa xôi, giúp giảm đáng kể sự hiện diện binh sĩ. Trên biển, Ghost Shark — một phương tiện tự động dưới nước có khả năng tàng hình — đang nâng cao năng lực trinh sát và tấn công.

Ông Nicholas Day, thuộc Viện Nghiên cứu Quốc phòng Đại học New South Wales, nói với DIỄN ĐÀN: “Mô hình kết hợp con người – máy móc đang làm thay đổi hoạt động quân sự thông qua việc kết hợp tốc độ và độ chính xác của AI với tư duy phản biện, khả năng thích ứng và đánh giá theo ngữ cảnh của con người vận hành”. “Cùng nhau, sự hợp tác này cho phép các chiến dịch diễn ra nhanh hơn, hiệu quả hơn, có đầy đủ thông tin hơn và có khả năng phục hồi tốt hơn — điều đặc biệt quan trọng trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương năng động và đầy cạnh tranh”.

Chiến lược của ADF bao gồm các hoạt động thử nghiệm trong khuôn khổ Thỏa thuận AUKUS ba bên với Vương quốc Anh và Hoa Kỳ, như thử nghiệm Vận hành Đáng tin cậy của Phương tiện Robot trong Môi trường Tranh chấp (TORVICE), kiểm tra hiệu suất của các phương tiện mặt đất không người lái trong điều kiện tác chiến điện tử, và cuộc thi Thách thức Chiến lược AI, nhằm khám phá các ứng dụng AI trong việc phát hiện vật thể theo thời gian thực và các chiến dịch hợp tác.

Ông Glen Schafer, giám đốc điều hành Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng Trusted Autonomous Systems của Úc, cho biết HMT đang định hình lại chiến thuật quân sự, đặc biệt thông qua việc triển khai các dàn máy bay không người lái hiệu suất cao với chi phí thấp.

Ông Schafer nói với DIỄN ĐÀN: “Máy móc có thể hoạt động ở những nơi quá nguy hiểm đối với con người và có thể dễ dàng sao chép, mang lại lợi thế về khả năng mở rộng”. “Sự kết hợp các năng lực này trong nhóm phối hợp người – máy giúp nâng cao chất lượng và độ chính xác của nhận thức tình huống theo thời gian thực, khả năng thích ứng và hiệu quả của nhiệm vụ”.

Về mặt chiến lược, các năng lực như vậy cho phép Úc cùng các Đồng minh và Đối tác ứng phó chính xác hơn với các mối đe dọa hỗn hợp và các hoạt động cưỡng ép vùng xám — những hành động không đạt ngưỡng chiến tranh. Ví dụ, các nền tảng tích hợp AI có thể nhanh chóng phát hiện tàu thuyền không đánh dấu, xâm nhập mạng và chiến dịch thông tin bị thao túng trước khi tình hình leo thang. Các hệ thống này cũng có thể thực hiện các hoạt động tình báo, giám sát và trinh sát liên tục.

Tính mở rộng và hiệu quả chi phí của mô hình HMT mang lại lợi thế đáng kể trong bối cảnh địa lý rộng lớn và đa dạng của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Ông Day lưu ý rằng “mô hình siêu phối hợp — khi một người điều khiển nhiều hệ thống tự động — sẽ mở rộng khả năng tiếp cận và nâng cao tính linh hoạt”. Ông Schafer cho biết việc triển khai các công nghệ HMT sẽ cho phép “các quốc gia nhỏ trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (có thể) tạo ra một mối đe dọa đáng kể cho các bên đối lập với chi phí thấp”.

Hợp tác quốc tế là nền tảng trong các sáng kiến HMT của Úc, với trọng tâm là nghiên cứu và phát triển chung cũng như tiêu chuẩn chia sẻ để đảm bảo khả năng tương tác giữa các lực lượng. Tại sự kiện Project Convergence Capstone 5 do Quân đội Hoa Kỳ chủ trì tại Fort Irwin, California, vào đầu năm 2025, binh sĩ Lục quân Úc nằm trong số hơn 6.000 quân nhân đa quốc gia thử nghiệm mô hình siêu phối hợp và các công nghệ tiên tiến khác.

Với những năng lực đang phát triển như hậu cần điều hành bằng AI và bảo trì dự đoán, việc phát triển AI một cách đạo đức và an toàn là nền tảng trong cách tiếp cận của Úc. Nhóm Khoa học và Công nghệ Quốc phòng của nước này đã ban hành các hướng dẫn liên quan đến những cân nhắc đạo đức và pháp lý.

Ông Day nói: “AI đạo đức và an toàn không chỉ là một biện pháp bảo vệ — mà còn là một lợi thế chiến lược giúp duy trì tính chính danh và sự tin tưởng của công chúng”.

Peter Parson là cộng tác viên của DIỄN ĐÀN, hiện sống tại Hamilton, New Zealand.