Úc sử dụng hỗ trợ nghề cá để củng cố an ninh khu vực

Peter Parson

Úc ngày càng tận dụng việc hỗ trợ nghề cá ở Thái Bình Dương để củng cố ổn định khu vực trong bối cảnh các thách thức địa chính trị ngày càng gia tăng. Thông qua kết hợp giữa các chiến dịch giám sát quân sự, hỗ trợ kỹ thuật và tài trợ phát triển, Canberra đang đóng góp vào khả năng phục hồi kinh tế và an ninh hàng hải tại các đảo Thái Bình Dương — khu vực mà sinh kế, chủ quyền và tính bền vững gắn liền với đại dương.

Trọng tâm trong cách tiếp cận của Úc là sự hỗ trợ lâu dài cho quản lý nghề cá bền vững, đặc biệt là với cá ngừ — loài có vai trò thiết yếu với các nền kinh tế Thái Bình Dương. Úc đóng góp khoảng 80 tỷ đồng (3,2 triệu đô la Mỹ) mỗi năm cho Cơ quan Nghề cá Diễn đàn các Quốc đảo Thái Bình Dương (FFA), cơ quan giám sát quản lý nguồn tài nguyên biển khu vực. Khoản tài trợ này củng cố công tác thực thi pháp luật, thu thập dữ liệu và đánh giá khoa học — những yếu tố then chốt để duy trì nguồn lợi thủy sản.

Ông Yunkang Liu, nhà phân tích chính sách tại Sydney, nói với DIỄN ĐÀN: “Bằng cách tập trung vào các vấn đề hàng hải phi truyền thống như nghề cá và ứng phó thiên tai, Úc đang tạo thế cân bằng trước căng thẳng chiến lược trong khu vực và xây dựng hợp tác thực chất với các nước láng giềng”.

Song song với các nỗ lực ngoại giao và phát triển kinh tế, Lực lượng Phòng vệ Úc (ADF) hỗ trợ giám sát hàng hải Thái Bình Dương thông qua Chiến dịch Solania, theo Bộ Quốc phòng Úc (gọi tắt là Bộ Quốc phòng). Nhiệm vụ này là một phần của nỗ lực đa quốc gia do Nhóm Điều phối Quốc phòng Bộ Tứ dẫn đầu, gồm Úc, Pháp, New Zealand và Hoa Kỳ, và bao gồm các chiến dịch phối hợp như Island Chief, Kurukuru và Tui Moana.

Các chiến dịch này nhắm vào hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) — điều gây thiệt hại hàng trăm triệu đô la mỗi năm cho các quốc gia Thái Bình Dương, đồng thời đe dọa an ninh lương thực và đa dạng sinh học biển. Năm 2024, Chiến dịch Kurukuru đã bao phủ hơn 21 triệu km², xác định tám tàu đáng chú ý và tiến hành 89 lượt kiểm tra trên biển và tại cảng, theo FFA.

Theo Bộ Quốc phòng, Chiến dịch Solania — bắt đầu từ năm 2016 — đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại hoạt động đánh bắt IUU, bảo vệ môi trường biển và thúc đẩy tính bền vững lâu dài của nguồn cá khu vực.

Các phương tiện của ADF, bao gồm máy bay C-27J Spartan và KA350 King Air của Không quân Hoàng gia Úc, đã được triển khai tuần tra các vùng đặc quyền kinh tế rộng lớn, đôi khi bao phủ đến 30.000 hải lý vuông mỗi chuyến. Phối hợp với các đơn vị hàng hải địa phương, các cuộc tuần tra này thu thập hình ảnh và thông tin tình báo về hoạt động tàu thuyền và chia sẻ dữ liệu với FFA để phục vụ công tác thực thi.

Bộ Quốc phòng cho biết: Chiến dịch Solania không đơn thuần chỉ là chuỗi các cuộc tập trận. Bộ Quốc phòng cho biết chiến dịch còn thể hiện nỗ lực của Úc nhằm kết hợp mục tiêu an ninh với phát triển. Từ năm 2021 đến 2025, nước này đã cam kết 128,75 tỷ đồng (5,15 triệu đô la Mỹ) để mở rộng quản lý nghề cá dựa vào cộng đồng tại Kiribati, Quần đảo Solomon và Vanuatu. Các sáng kiến này nhằm tăng cường quản trị địa phương, an ninh lương thực và sinh kế bằng cách trao quyền cho cộng đồng trong việc quản lý bền vững tài nguyên biển.

Ông Liu nói với DIỄN ĐÀN: “Úc đang tích cực hợp tác với ASEAN (Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á) nhằm giải quyết nạn đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định thông qua Chương trình Nghề cá Bền vững Đông Nam Á kéo dài từ năm 2022 đến 2026”, nhấn mạnh khía cạnh xuyên khu vực trong chiến lược nghề cá của Úc.

Canberra cũng đầu tư thông qua các tổ chức như Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc tế Úc, thúc đẩy nghiên cứu nhằm cải thiện năng suất và khả năng phục hồi trong ngành thủy sản. Việc hợp tác với các tổ chức phi chính phủ giúp chính phủ Úc hỗ trợ các nỗ lực cộng đồng nhằm đạt được kết quả phát triển tích cực, đặc biệt tại Papua New Guinea và Quần đảo Solomon.

Theo ông Liu, nghề cá là lĩnh vực ít gây tranh cãi trong hợp tác khu vực. Ông nói: “Những vấn đề như bảo tồn biển và nghề cá bền vững tạo ra nền tảng hợp tác ít nhạy cảm về chính trị hơn, qua đó rất phù hợp để xây dựng lòng tin và củng cố mối liên kết khu vực”.

Ông Liu nhận định: Sự hỗ trợ toàn diện của Úc — trải rộng từ quốc phòng, phát triển đến ngoại giao — cho thấy hợp tác nghề cá đang trở thành trung tâm trong chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Khi Thái Bình Dương trở nên ngày càng cạnh tranh, các nỗ lực như Chiến dịch Solania và đầu tư vào nghề cá bền vững đang điều hòa lợi ích quốc gia với ưu tiên khu vực. Các sáng kiến này hướng đến mục tiêu bảo vệ tài nguyên biển và củng cố vai trò của Úc như một đối tác đáng tin cậy tại Thái Bình Dương.

Peter Parson là cộng tác viên của DIỄN ĐÀN, hiện sống tại Hamilton, New Zealand.