Học thuyết phòng thủ quần đảo là nền tảng chủ quyền lãnh thổ của Philippines

Maria T. Reyes

Việc Các lực lượng vũ trang Philippines (AFP) triển khai Khái niệm Phòng thủ Quần đảo Toàn diện (CADC) đánh dấu một sự chuyển hướng chiến lược – từ các chiến dịch chống nổi dậy vốn là ưu tiên hàng đầu trong nhiều thập kỷ – sang phòng thủ lãnh thổ.

Ra mắt vào năm 2024, CADC nhằm phát triển năng lực triển khai sức mạnh quân sự để ngăn chặn các hành vi xâm phạm hoặc hoạt động phi pháp trên toàn bộ quần đảo Philippines, bao gồm đảm bảo quốc gia này được hưởng lợi từ các nguồn tài nguyên trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) được quốc tế công nhận. Sáng kiến này bao gồm huấn luyện phòng thủ trên không và trên biển, nâng cao năng lực giám sát và trinh sát, cùng các cải tiến khác.

Cái bóng đe dọa của Bắc Kinh là động lực trung tâm của sáng kiến này.

Ông Gilberto Teodoro – Bộ trưởng Quốc phòng Philippines – phát biểu với Viện Hoover, một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Hoa Kỳ, vào đầu năm 2025: “Những gì Trung Quốc đang làm buộc Philippines phải tự vệ [và] khẳng định quyền của mình trước Trung Quốc”. “Những gì đang diễn ra với Philippines là hành vi cưỡng đoạt quyền chủ quyền – trong vùng đặc quyền kinh tế mà Philippines có toàn quyền thăm dò, khai thác tài nguyên – bởi Trung Quốc. Và họ không chỉ dùng lời nói mà còn sử dụng cả sức mạnh”.

Theo tạp chí The Diplomat đưa tin hồi tháng 2 năm 2025, song song với CADC, AFP cũng đã triển khai giai đoạn thứ ba của chương trình hiện đại hóa quân đội, với ngân sách 875.000 tỷ đồng (35 tỷ đô la Mỹ) trong vòng 10 năm tới. Các nâng cấp tập trung vào nhận thức đa miền, khả năng kết nối, cũng như hệ thống chỉ huy, kiểm soát, truyền thông, máy tính, tình báo, giám sát, thu thập mục tiêu và trinh sát (C4iSTAR). Nâng cao năng lực ngăn chặn trên biển và trên không cũng phản ánh trọng tâm của việc tăng cường phòng thủ bên ngoài.

Việc AFP tái cơ cấu đã mang lại nhiều tiến bộ đáng kể: các chiến dịch chống nổi dậy hiện chỉ chiếm khoảng 20% tổng nhiệm vụ, và sự chú trọng đang chuyển sang các mục tiêu chiến lược rộng hơn, theo ông Joshua Bernard Espeña – giảng viên quan hệ quốc tế tại Đại học Bách khoa Philippines – chia sẻ với DIỄN ĐÀN.

Ông Espeña nói rằng các ưu tiên của CADC bao gồm tăng cường khả năng tương tác với các lực lượng đồng minh thông qua huấn luyệnsf, đồng bộ hóa học thuyết quân sự và chia sẻ thông tin tình báo. Trong những năm gần đây, Manila đã tăng cường quan hệ an ninh và các chiến dịch chung với các Đồng minh và Đối tác để củng cố khả năng răn đe.

Ví dụ, vào cuối tháng 3 năm 2025, lực lượng Philippines và Hoa Kỳ đã khởi động cuộc tập trận thường niên Salaknib tại Philippines. Cuộc tập trận này nhằm nâng cao năng lực tác chiến và củng cố cam kết bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của Manila, là một phần của chuỗi huấn luyện bao gồm cuộc tập trận đa phương Balikatan do Philippines đăng cai.

Cũng trong tháng 3, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Pete Hegseth công bố Washington sẽ triển khai thêm nhiều năng lực tiên tiến tới đồng minh lâu năm này, bao gồm hệ thống tên lửa chống hạm và các phương tiện không người lái trên mặt biển trong khuôn khổ Balikatan.

Ông Espeña nhận định rằng các hoạt động hợp tác với các đối tác an ninh thể hiện vai trò lãnh đạo của Philippines, đồng thời điều chỉnh các mục tiêu khu vực phù hợp với các đồng minh như Úc, Nhật Bản và Hoa Kỳ.

Theo ông Espeña, hậu cần sẽ đóng vai trò then chốt trong hiệu quả của CADC.

Ông nói: “Việc bảo vệ một quốc đảo với đường bờ biển dài, nhiều eo biển, (một) EEZ nguy hiểm và các láng giềng bất ổn là một nhiệm vụ nghiêm túc. Vì vậy, hậu cần là yếu tố quyết định cơ hội”. “Trong trường hợp này, phát triển một ngành công nghiệp quốc phòng (trong nước) vững mạnh là rất quan trọng. … Philippines cần thẳng thắn nói với các đối tác có cùng chí hướng rằng họ hiểu rõ điều mình muốn làm để răn đe Trung Quốc và phải làm gì để kết nối nguồn lực và nền tảng công nghiệp nhằm hướng tới khả năng răn đe tập thể trong những năm tới”.

Maria T. Reyes là một cộng tác viên của DIỄN ĐÀN đưa tin từ Manila, Philippines.