Cơ hội của Ấn Độ tại ngã rẽ của Miến Điện

Tiến sĩ Miemie Winn Byrd

Miến Điện đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng, đối mặt với cuộc khủng hoảng nội bộ leo thang và áp lực địa chính trị ngày càng tăng, đặc biệt là từ sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Trung Quốc đối với chính quyền quân sự đã lật đổ chính phủ dân cử hơn bốn năm trước.

Sự ủng hộ của Bắc Kinh đã làm bùng lên làn sóng phẫn nộ rộng khắp khi giúp duy trì một chế độ không có khả năng giành được tính chính danh hay ổn định, đi ngược lại nguyện vọng của người dân Miến Điện.

Trung Quốc rõ ràng đặt lợi ích kinh tế và chiến lược lên trên nhân quyền, chủ quyền và hòa bình nội bộ của Miến Điện. Hòa bình thực sự tại Miến Điện sẽ vẫn ngoài tầm với chừng nào chính quyền quân sự còn tại vị, vì chính chế độ này là nguồn gốc của sự bất ổn và đau khổ lan rộng trong nước.

Ấn Độ hiện đối mặt với cơ hội quan trọng để định hình lại vai trò của mình và mở rộng ảnh hưởng tại Miến Điện cũng như khu vực rộng lớn hơn.

Sự Kiểm soát Chặt chẽ hơn của Trung Quốc đối với Chính quyền Quân sự Miến Điện

Bất chấp những tổn thất nghiêm trọng trên chiến trường, nền kinh tế suy sụp và sự phản kháng mạnh mẽ từ các tổ chức vũ trang dân tộc (EAO) cùng lực lượng ủng hộ dân chủ, chính quyền quân sự Miến Điện vẫn tồn tại nhờ sự hậu thuẫn ngày càng tăng từ Trung Quốc. Bắc Kinh lo ngại rằng sự sụp đổ của chính quyền này sẽ đe dọa các khoản đầu tư chiến lược và kế hoạch cơ sở hạ tầng Một Vành đai, Một Con đường (OBOR) rộng lớn của họ.

Trung Quốc hỗ trợ chính quyền quân sự Miến Điện bằng nhiều cách, bao gồm gây áp lực lên các nhóm vũ trang dân tộc ở miền bắc Miến Điện, cung cấp vũ khí, máy bay, máy bay không người lái và công nghệ liên lạc, huấn luyện phi công, cũng như triển khai kỹ thuật viên đến các ngành công nghiệp quốc phòng của Miến Điện. Ngoài ra, Bắc Kinh còn bố trí nhân viên an ninh tư nhân tại các địa điểm chiến lược như cảng Kyauk Phyu ở bang Rakhine, một mắt xích quan trọng trong mạng lưới OBOR. Điều này cho thấy Trung Quốc quyết tâm bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng ngay cả khi quyền lực của chính quyền quân sự suy yếu.

Tuy nhiên, sự hỗ trợ gia tăng của Trung Quốc vẫn không thể giúp chính quyền quân sự Miến Điện ổn định, qua đó bộc lộ những điểm yếu nội tại của chế độ này, bao gồm tham nhũng hệ thống, sự kém cỏi và thiếu tính chính danh. Ngày càng nhiều cộng đồng thiểu số ở miền bắc Miến Điện xem sự can dự của Trung Quốc là mang tính lợi dụng, khi Bắc Kinh củng cố quyền kiểm soát của chính quyền quân sự mà không mang lại lợi ích cho các cộng đồng địa phương.

Làn sóng Phản đối Trung Quốc Gia tăng

Việc Trung Quốc ép đóng cửa biên giới, gián đoạn nguồn cung thiết yếu và công khai ủng hộ quân đội đàn áp người dân đã làm gia tăng mạnh mẽ sự phẫn nộ trong các cộng đồng sắc tộc thiểu số cũng như trong nhóm đa số Bamar ở Miến Điện. Những nhóm này ngày càng xem Trung Quốc là đồng lõa trong việc đàn áp và gây ra đau khổ cho họ. Điều này tạo ra một cơ hội chiến lược quan trọng cho Ấn Độ.

Cơ hội để Ấn Độ Dẫn đầu

Theo truyền thống, New Delhi duy trì mối quan hệ cân bằng giữa chính quyền quân sự Miến Điện và các nhóm vũ trang dân tộc, tập trung chủ yếu vào an ninh biên giới, đặc biệt là ổn định tại Manipur. Cách tiếp cận này phản ánh mối lo ngại của Ấn Độ về nguy cơ bất ổn lan sang các bang đông bắc của nước này. Tuy nhiên, chính quyền quân sự Miến Điện mới là nhân tố chính gây mất ổn định khu vực, tạo điều kiện cho các mạng lưới tội phạm xuyên quốc gia phát triển.

Ấn Độ hiện có cơ hội vượt qua các lợi ích an ninh ngắn hạn để đóng vai trò chiến lược lớn hơn. Bằng cách hỗ trợ các lực lượng ủng hộ dân chủ và các nhóm kháng chiến sắc tộc, Ấn Độ có thể thúc đẩy sự ổn định lâu dài tại Miến Điện, đồng thời nâng cao hình ảnh của mình như một nhà lãnh đạo khu vực có trách nhiệm. Sự ổn định tại Miến Điện mang lại lợi ích an ninh, thương mại, kết nối khu vực và sự phát triển của vùng đông bắc của Ấn Độ. Việc giữ khoảng cách với chính quyền quân sự và tăng cường hỗ trợ cho các nhóm dân chủ và sắc tộc sẽ khẳng định cam kết của Ấn Độ như một cường quốc khu vực có trách nhiệm.

Lộ trình Hợp tác

Cách tiếp cận của Ấn Độ nên bao gồm các sáng kiến nhân đạo, kinh tế và ngoại giao đa chiều:

• Hỗ trợ nhân đạo: Thiết lập hành lang nhân đạo để cung cấp viện trợ cho các cộng đồng bị di dời, thể hiện cam kết của Ấn Độ đối với người dân Miến Điện.
• Quan hệ đối tác chiến lược: Tăng cường quan hệ với các lực lượng kháng chiến dân chủ và các tổ chức sắc tộc nhằm xây dựng thiện chí và ổn định khu vực.
• Hợp tác kinh tế: Mở rộng thương mại xuyên biên giới và các dự án cơ sở hạ tầng với các bên liên quan địa phương—không thông qua chính quyền quân sự—để thể hiện cam kết đối với phát triển toàn diện.
• Vận động ngoại giao: Ủng hộ dân chủ và nhân quyền trong các diễn đàn khu vực và quốc tế, nhấn mạnh lập trường nguyên tắc của Ấn Độ so với cách tiếp cận mang tính khai thác của Trung Quốc.

Ấn Độ có vị thế đặc biệt không chỉ là đối trọng với Trung Quốc mà còn là một đối tác chân chính cam kết hòa bình và phát triển tại Miến Điện. Bằng cách theo đuổi một chiến lược hướng về tương lai, tập trung vào dân chủ, phát triển con người và ổn định khu vực, Ấn Độ có thể mở rộng đáng kể ảnh hưởng của mình và khẳng định vai trò của mình như một cường quốc dân chủ hàng đầu.

Tại thời điểm mang tính quyết định này, những quyết định của Ấn Độ sẽ có ảnh hưởng sâu sắc đến tương lai quan hệ của nước này với Miến Điện và khu vực Đông Nam Á. Bằng cách đứng về phía nguyện vọng của người dân Miến Điện, Ấn Độ có thể xây dựng một khu vực ổn định và thịnh vượng, chống lại ảnh hưởng của chủ nghĩa độc tài và hướng tới một tương lai công bằng hơn.

Trung tá đã nghỉ hưu của Lục quân Hoa Kỳ Miemie Winn Byrd là giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á – Thái Bình Dương Daniel K. Inouye ở Hawaii.