Bảo vệ các nguồn lực chung toàn cầu trước các mối đe dọa gia tăng đối với cơ sở hạ tầng dưới biển và không gian

Bộ Tư lệnh Hậu cần Quân đoàn 8 Quân đội Hoa Kỳ, Nhóm Luật An ninh Quốc gia

An ninh của các mạng lưới quan trọng dưới biển và không gian vũ trụ đã trở thành mối quan tâm trọng yếu của chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế. Các tuyến cáp, đường ống, vệ tinh và trung tâm dữ liệu này là xương sống của hệ thống thông tin liên lạc, thương mại và an ninh toàn cầu. Khi căng thẳng địa chính trị gia tăng, nhu cầu bảo vệ các tài sản này ngày càng trở nên cấp bách.

Có thể kể tới các quy định pháp lý quốc tế như Hiệp ước Không gian vũ trụ (1967) và Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) (1982). Ngoài ra, luật pháp trong nước và các tiêu chuẩn trách nhiệm dân sự ở hầu hết các quốc gia cũng tạo ra một mức độ răn đe nhất định. Tuy nhiên, các bên có hành vi thù địch sẵn sàng phớt lờ hoặc vi phạm những quy định này nếu điều đó phục vụ lợi ích của họ.

Những mạng lưới quan trọng này cũng dễ bị tấn công bởi các tổ chức phi quốc gia như khủng bố và những kẻ phá hoại, cũng như tổn hại do tai nạn.

Nguồn lực chung toàn cầu đề cập đến những khu vực hoặc nguồn tài nguyên được tất cả các quốc gia sử dụng nhưng không thuộc quyền sở hữu của bất kỳ quốc gia nào. Điều này bao gồm vùng biển quốc tế, không gian vũ trụ và bầu khí quyển. Dù các vệ tinh, trung tâm dữ liệu, cáp ngầm và đường ống có thể do từng quốc gia hoặc công ty xây dựng và duy trì, nhưng quyền tiếp cận những tài nguyên này là yếu tố thiết yếu đối với thương mại, liên lạc, phát triển khoa học và an ninh quốc gia trên phạm vi toàn cầu.

Cáp ngầm dưới biển, chiếm khoảng 99% lưu lượng dữ liệu quốc tế, là một ví dụ điển hình về tầm quan trọng của nguồn lực chung toàn cầu đối với hoạt động kinh doanh và thông tin liên lạc xuyên quốc gia. Ngoài ra, các đường ống vận chuyển tài nguyên như khí đốt tự nhiên đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng năng lượng thế giới. Tương tự, cơ sở hạ tầng không gian vũ trụ, bao gồm vệ tinh phục vụ điều hướng, dự báo thời tiết và viễn thông, cũng là những thành phần không thể thiếu đối với các quốc gia trên toàn cầu.

Tuy nhiên, nguồn lực chung toàn cầu rất khó bảo vệ và dễ bị tổn thương trước các mối đe dọa, từ tấn công vật lý, chẳng hạn như đánh bom, đến tấn công mạng.

Các vụ tấn công nghi ngờ nhằm vào cáp ngầm và đường ống dưới biển đang gia tăng. Năm 2022, đường ống Nord Stream vận chuyển khí đốt từ Nga sang châu Âu bị phá hoại, gây ra thiệt hại môi trường nghiêm trọng và gián đoạn nguồn cung năng lượng trên khắp châu Âu.

Tháng 12 năm 2024, cáp điện ngầm dưới biển Estlink-2 kết nối Phần Lan và Estonia bị cắt đứt ở biển Baltic. Giới chức Phần Lan tin rằng một tàu chở dầu thuộc “hạm đội bóng tối” của Nga – vốn được sử dụng để né tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với cuộc chiến phi pháp của Moscow tại Ukraine – đã cố ý kéo neo hơn 96 km (60 dặm) dọc theo đáy biển, gây hư hại cho hệ thống cáp. Trước đó, tháng 11 năm 2024, một tuyến cáp biển Baltic khác cũng bị phá hoại, cùng với nhiều vụ tàu do thám Nga khảo sát cơ sở hạ tầng dưới biển của các quốc gia thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) ở châu Âu.

Tháng 2 năm 2025, một tàu do thủy thủ đoàn Trung Quốc điều khiển, đăng ký tại Togo, bị nghi ngờ đã cắt đứt tuyến cáp quang dưới biển kết nối Đài Loan với quần đảo Bành Hồ, một khu vực chiến lược ở eo biển Đài Loan.

Chính quyền Đài Loan đã coi vụ việc này là hành vi quấy rối vùng xám sau khi bắt giữ tám thành viên thủy thủ đoàn. Trung Quốc coi Đài Loan là một phần lãnh thổ của mình và đe dọa sẽ sáp nhập hòn đảo này bằng vũ lực.

Những vụ tấn công vào cơ sở hạ tầng quan trọng như vậy có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng về kinh tế và an ninh.

Trong khi đó, Trung Quốc và Nga đang hiện đại hóa hạ tầng không gian vũ trụ và hệ thống vũ khí của mình. Hoa Kỳ cùng các Đồng minh và Đối tác ngày càng lo ngại về khả năng hai chính quyền chuyên chế này thực hiện các cuộc tấn công mạng, sử dụng vũ khí năng lượng định hướng và tên lửa chống vệ tinh để gây gián đoạn hoặc phá hủy các tài sản không gian quan trọng.

Việc vô hiệu hóa các vệ tinh liên lạc, định vị và dự báo thời tiết không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động quân sự mà còn làm tê liệt hệ thống cơ sở hạ tầng dân sự, vốn là nền tảng của nền kinh tế toàn cầu. Hiệp ước Không gian Vũ trụ cấm một số hoạt động quân sự nhất định và khuyến khích việc sử dụng, khám phá không gian vì mục đích hòa bình chung.

Việc bảo vệ cơ sở hạ tầng dưới biển và không gian vũ trụ phải là ưu tiên của cộng đồng quốc tế, trong đó bao gồm việc thiết lập các khuôn khổ và thỏa thuận chặt chẽ hơn để bảo vệ nguồn lực chung toàn cầu, bao gồm:

• Củng cố luật pháp quốc tế: Cần có các quy định rõ ràng và có thể thực thi để bảo vệ cáp ngầm, đường ống và tài sản không gian vũ trụ.
• Tăng cường giám sát và theo dõi: Các quốc gia cần đầu tư vào công nghệ tiên tiến để giám sát các hoạt động dưới biển và trong không gian vũ trụ. Điều này có thể bao gồm triển khai vệ tinh để phát hiện mối đe dọa và các cảm biến tự động dưới nước nhằm bảo vệ cáp ngầm, đường ống.
• Bảo mật mạng: Khi cơ sở hạ tầng toàn cầu ngày càng phụ thuộc vào công nghệ số, việc bảo vệ khỏi các cuộc tấn công mạng là vô cùng quan trọng. Các chính phủ cần phát triển các tiêu chuẩn quốc tế về an ninh mạng trên biển và trong không gian, đồng thời thiết lập quy trình ứng phó với tấn công mạng.
• Sáng kiến phòng thủ chung: Các quốc gia nên thành lập liên minh để bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng của nhau, có thể bao gồm tuần tra chung trên biển và trong không gian, cũng như chia sẻ thông tin tình báo về các mối đe dọa tiềm tàng.

Những vụ tấn công gần đây nhằm vào đường ống, cáp ngầm và các mối đe dọa gia tăng trong không gian vũ trụ cho thấy sự mong manh của cơ sở hạ tầng quan trọng. Để ngăn chặn những gián đoạn nghiêm trọng, các quốc gia cần hợp tác bảo vệ các nguồn tài nguyên thiết yếu, bảo đảm nguồn lực chung toàn cầu luôn rộng mở và an toàn.

Bộ Tư lệnh Duy trì Quân đoàn 8 của Quân đội Hoa Kỳ có trụ sở tại Honolulu, Hawaii.