Báo cáo cho biết, các yếu tố nhân khẩu học, triết học có thể cản trở mục tiêu hiện đại hóa quân đội của ông Tập Cận Bình.

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Theo một báo cáo mới, sự thay đổi nhân khẩu học ở Trung Quốc, bao gồm dân số thanh niên đang suy giảm, có thể cản trở khả năng xây dựng và phát triển quân đội hiện đại mà Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình hướng tới.

Tỷ lệ sinh giảm của Trung Quốc, bắt đầu từ giữa những năm 1960, đã dẫn đến một xã hội ngày càng già hóa. Bất chấp việc ĐCSTQ chấm dứt chính sách một con, tỷ lệ sinh vẫn tiếp tục giảm, và dân số trẻ, từng chiếm một phần đáng kể trong tổng dân số, đang suy giảm nhanh chóng, theo các nghiên cứu. Sự thay đổi nhân khẩu học này đặt ra thách thức đối với khả năng tuyển dụng và duy trì lực lượng của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), theo báo cáo “Các yếu tố định hình tương lai của quân đội Trung Quốc” của Tập đoàn Rand.

Tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc, vốn đạt mức chưa từng có trong 40 năm qua, cũng đang chậm lại do những áp lực nội bộ, như vấn đề trong lĩnh vực ngân hàng và bất động sản, cũng như sự di chuyển của giới tinh hoa khi họ chuyển tài sản ra nước ngoài. Theo ông Mark Cozad – nhà nghiên cứu quốc phòng quốc tế cao cấp, và nhà kinh tế cao cấp Jennie Wenger trong báo cáo tháng 1 năm 2025, những thách thức này sẽ ảnh hưởng đến khả năng đạt được các mục tiêu hiện đại hóa của PLA.

Hai tác giả viết: “Hệ sinh thái kinh tế và xã hội của Trung Quốc có thể sẽ hạn chế khả năng PLA tuyển dụng được những nhân sự ‘phù hợp’, điều này có thể buộc PLA phải suy nghĩ lại về các mục tiêu và giả định của mình về hiện đại hóa, đặc biệt là liệu họ có thể áp dụng mô hình tác chiến theo kiểu phương Tây hoặc bán phương Tây hay không”.

Nỗ lực hiện đại hóa của PLA, bắt đầu từ những năm 1980, đã tập trung vào tiến bộ công nghệ và cải cách thể chế. Mô hình tác chiến tương lai của PLA đòi hỏi những tân binh có trình độ học vấn cao, năng lực vượt trội và kỹ năng kỹ thuật tốt, theo báo cáo của Rand. Tuy nhiên, PLA “gặp khó khăn trong việc thu hút nhân tài hàng đầu, đặc biệt là từ các trường đại học tốt nhất của Trung Quốc”.

Các vấn đề như béo phì, cận thị, thể lực kém và trầm cảm đã làm giảm tỷ lệ thanh niên đáp ứng tiêu chuẩn sức khỏe và thể lực của PLA. PLA đã tìm cách giảm thiểu những thách thức này bằng các sáng kiến nhằm làm cho việc phục vụ trong quân đội trở nên hấp dẫn hơn, chẳng hạn như tăng lương, trả nợ sinh viên và cải thiện điều kiện sống.

Theo tìm hiểu của các tác giả, PLA cũng đã cho phép các hạ sĩ quan từng phục vụ tại ngũ quay lại đơn vị của họ. Tuy nhiên, vẫn có dấu hiệu của những vấn đề nghiêm trọng trong tuyển quân, bao gồm tham nhũng, cưỡng bách nhập ngũ, trốn nghĩa vụ và từ chối phục vụ.

Báo cáo nhận định: “Lực lượng tinh nhuệ mà PLA hướng đến có thể nằm ngoài tầm với, dựa trên khả năng thu hút nhân tài của họ – đây dường như là một vấn đề mà PLA chưa thể khắc phục dù đã nhiều lần cố gắng”.

Theo các bản tin, ĐCSTQ đã thừa nhận rằng hệ thống tuyển quân của PLA không phù hợp với các mục tiêu hiện đại hóa thể chế của họ. Dù vậy, ĐCSTQ vẫn coi nghĩa vụ quân sự là một cầu nối thiết yếu giữa nhân dân và đảng.

Các nhà phân tích cho rằng PLA đang tìm cách áp dụng mô hình quân sự tương tự như Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác. Tuy nhiên, những mô hình này được xây dựng dựa trên các đặc điểm văn hóa, chính trị và xã hội của những quốc gia đó, vốn thường có tính dân chủ, đề cao cá nhân và ít tính thứ bậc hơn so với cấu trúc độc tài của ĐCSTQ.

Hai tác giả Cozad và Wenger cho rằng PLA có thể sẽ “phải đối mặt với thực tế về loại quân đội mà họ có thể xây dựng với một lực lượng chủ yếu là nghĩa vụ quân sự”.