Luật hàng hải mới thể hiện quyết tâm của Philippines chống lại yêu sách phi lý của CHND Trung Hoa

Maria T. Reyes

Philippines vừa có bước tiến quan trọng trong việc khẳng định chủ quyền và quyền hàng hải bằng việc ban hành hai luật mới.

Luật Khu vực Hàng hải và Luật Làn đường Biển Quần đảo nhằm củng cố các tuyên bố lãnh thổ của Philippines, đặc biệt ở Biển Đông, đồng thời tăng cường quản lý kinh tế và môi trường của Manila trên các vùng biển của mình. Theo các nhà phân tích và quan chức, các đạo luật này nhấn mạnh cam kết của Philippines đối với luật pháp quốc tế và trật tự hàng hải dựa trên luật lệ.

Ông Chester Cabalza, chủ tịch tổ chức nghiên cứu Phát triển và Hợp tác An ninh Quốc tế tại Manila nói với DIỄN ĐÀN: “Các luật này có thể tạo điều kiện cho thương mại khu vực và hoạt động quân sự mạnh mẽ mà không làm suy giảm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nước sở tại”.

Luật Làn đường Biển Quần đảo chỉ định các tuyến đường cho tàu thuyền và máy bay nước ngoài đi qua lãnh thổ Philippines phù hợp với luật pháp quốc tế. Các tuyến đường này bao gồm eo biển Balintang ở phía bắc và hai tuyến đường phía nam qua biển Sulu, tất cả đều đi qua vùng biển Tây Philippines, khu vực được quốc tế công nhận là một phần của Biển Đông và bị CHND Trung Hoa tuyên bố chủ quyền phi pháp một phần.

Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. phát biểu trong lễ ký luật vào tháng 11 năm 2024 rằng các tuyến đường biển được chỉ định cho phép “tàu thuyền và máy bay nước ngoài đi qua an toàn mà không ảnh hưởng đến an ninh quốc gia hay khả năng quản lý môi trường của chúng ta”, theo một thông cáo báo chí.

Theo The Associated Press đưa tin, Bắc Kinh phản đối các luật này, cho rằng chúng bao gồm cả lãnh thổ của họ. Tuy nhiên, các nhà lập pháp Philippines khẳng định rằng các biện pháp này củng cố phán quyết năm 2016 của tòa án quốc tế, vốn bác bỏ các yêu sách mở rộng của Bắc Kinh tại Biển Đông giàu tài nguyên, một tuyến đường thương mại quan trọng toàn cầu.

CHND Trung Hoa vẫn tiếp tục phớt lờ phán quyết đó bằng cách quân sự hóa các thực thể nhân tạo ở các khu vực tranh chấp trên biển, đồng thời triển khai tàu hải cảnh và dân quân biển để quấy rối tàu dân sự và quân sự của các quốc gia có tuyên bố chủ quyền khác, bao gồm cả Philippines.

Luật Khu vực Hàng hải phân định các vùng nước nội địa và quần đảo, lãnh hải, vùng tiếp giáp, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Philippines phù hợp với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Thượng nghị sĩ Francis Tolentino, chủ tịch Ủy ban Đô đốc và Khu vực Hàng hải, trước đây nhấn mạnh rằng các phân định này rất quan trọng để quản lý và tận dụng tài nguyên hàng hải của đất nước.

Trong lễ ký, các quan chức đã phác thảo những lợi ích mà luật mang lại.

Dân biểu Luis Raymund Villafuerte Jr., đồng tác giả của Luật Làn đường Biển Quần đảo, cho biết luật này cấm tàu thuyền và máy bay nước ngoài gây ô nhiễm vùng biển Philippines. Người phát ngôn Hội đồng Hàng hải Quốc gia, Alexander Lopez, nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng cường tài sản hàng hải và khả năng giám sát để thực thi các luật này, với các hình phạt bao gồm án tù và phạt tiền lên tới 30 tỷ đồng (1,2 triệu đô la Mỹ).

Theo ông Marshall Louis Alferez, trợ lý Bộ trưởng về các vấn đề hàng hải và đại dương, việc thực thi Luật Làn đường Biển Quần đảo yêu cầu Philippines tuyên bố các tuyến đường chỉ định với Tổ chức Hàng hải Quốc tế của Liên Hợp Quốc và tham vấn các quốc gia sử dụng các tuyến đường này.

Theo báo Philippine Daily Inquirer, Cơ quan Thông tin Tài nguyên và Bản đồ Quốc gia sẽ cập nhật bản đồ hàng hải của đất nước sau khi ban hành các quy định thực thi luật.

Lưu ý rằng Bắc Kinh không công nhận các luật mới, ông Tolentino nói với các phóng viên rằng sự ủng hộ quốc tế sẽ củng cố vị thế của Philippines.

Ông Cabalza cho biết việc giáo dục các cộng đồng ven biển về quyền lợi của họ cũng rất quan trọng để đối phó với sự xâm phạm và các hoạt động bất hợp pháp của nước ngoài.

Ông cũng cho rằng các quốc gia thành viên khác của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) nên noi gương Philippines trong việc xác định rõ ràng ranh giới của mình để thúc đẩy một trật tự dựa trên luật lệ theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Ông Cabalza nhận định: “Cộng đồng quốc tế và các quốc gia láng giềng có tuyên bố chủ quyền chồng lấn với Philippines cũng cần tuân thủ luật hàng hải đã được ban hành để duy trì trật tự dựa trên luật lệ, ngăn chặn đánh bắt cá trái phép, sự hiện diện quân sự nước ngoài và các nguy cơ phong tỏa”.

Maria T. Reyes là một cộng tác viên của DIỄN ĐÀN đưa tin từ Manila, Philippines.