Các sáng kiến an ninh hàng hải của Nhật Bản hỗ trợ đối tác tại các đảo Thái Bình Dương

Felix Kim

Nhật Bản đang làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác an ninh hàng hải với các quốc gia đảo Thái Bình Dương thông qua các sáng kiến nhằm tăng cường nhận thức về miền hàng hải (MDA). Những nỗ lực này phản ánh tầm nhìn chiến lược của Nhật Bản về một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Tự do và Rộng mở (FOIP), đồng thời giải quyết các thách thức khu vực cấp bách như đánh bắt cá trái phép, các mối đe dọa môi trường và cạnh tranh địa chính trị.

Theo Tiến sĩ Jeffrey Hornung, nhà phân tích quốc phòng tại Tập đoàn, sự tham gia của Nhật Bản với các quốc gia như Fiji, Micronesia và Palau đã chuyển từ việc cung cấp viện trợ phát triển sang tập trung vào xây dựng năng lực và an ninh hàng hải.

Ông Hornung nói với DIỄN ĐÀN: “Nhật Bản xây dựng thiện chí và giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc bằng cách giúp các quốc gia Thái Bình Dương bảo vệ vùng biển của họ và giải quyết các vấn đề như đánh bắt cá trái phép”. “Điều này, đến lượt nó, ổn định hệ thống quốc tế và phù hợp với lợi ích chiến lược rộng lớn hơn của Nhật Bản”.

Một sáng kiến trọng tâm là cung cấp tàu tuần tra, chẳng hạn như những chiếc đã được cung cấp cho Fiji và Palau. Các tàu này, với sự hỗ trợ từ các cuộc huấn luyện do Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Nhật Bản thực hiện, nâng cao năng lực thực thi pháp luật địa phương. Nhiều quốc gia đảo có cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và tài sản hạn chế, khiến họ gặp khó khăn trong việc giám sát và bảo vệ các vùng biển rộng lớn.

Quỹ Hòa bình Sasakawa cũng đóng vai trò quan trọng trong các sáng kiến xây dựng năng lực, tổ chức hội thảo phối hợp với Nhật Bản và Hoa Kỳ để hỗ trợ huấn luyện và cung cấp tài nguyên cho các đối tác Thái Bình Dương.

Các quan hệ đối tác của Nhật Bản phù hợp với chiến lược FOIP, nhằm duy trì các tuyến đường biển mở và an toàn trong khu vực. Các sáng kiến của Tokyo hỗ trợ trật tự hàng hải dựa trên luật lệ và giúp ổn định khu vực Thái Bình Dương trước sự cưỡng ép từ bên ngoài.

Các động lực địa chính trị làm nổi bật tầm quan trọng của sự tham gia của Nhật Bản. Các đảo Thái Bình Dương đã trở thành trọng tâm trong chiến lược của Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa, bao gồm phát triển cảng biển. Sự hiện diện và đầu tư liên tục của Nhật Bản đóng vai trò cân bằng. Trong khi đó, việc giám sát qua vệ tinh để theo dõi các tàu tham gia đánh bắt cá trái phép được xem là yếu tố quan trọng cho MDA hiệu quả trong khu vực.

Ông Hornung cho biết các hợp tác với Úc, Hoa Kỳ và các đối tác khác thông qua các sáng kiến như Mạng lưới Blue Dot và Đối tác Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương về Nhận thức về Miền Hàng hải (IPMDA) củng cố các sáng kiến của Nhật Bản. Bằng cách huy động nguồn lực và chia sẻ thông tin tình báo, các nỗ lực đa phương này giải quyết khoảng trống trong thực thi và giám sát hàng hải.

Mạng lưới Blue Dot là một chương trình tự nguyện, được chính phủ hỗ trợ nhằm thiết lập các tiêu chuẩn cho các dự án cơ sở hạ tầng và thúc đẩy đầu tư vào các quốc gia đang phát triển. IPMDA là sáng kiến của quan hệ đối tác Bộ Tứ giữa Úc, Ấn Độ, Nhật Bản và Hoa Kỳ. Ra mắt năm 2022, IPMDA sử dụng công nghệ vệ tinh và tần số vô tuyến để nâng cao MDA và tăng cường khả năng của các quốc gia đối tác trong việc ứng phó với các thách thức như đánh bắt cá trái phép, thiên tai và thảm họa nhân đạo.

Các sáng kiến MDA của Nhật Bản cũng giao thoa với các ưu tiên lớn hơn như an ninh môi trường và biến đổi khí hậu, những mối đe dọa hiện hữu đối với các quốc gia đảo Thái Bình Dương. Tại Hội nghị Cấp cao Lãnh đạo Đảo Thái Bình Dương ở Tokyo vào tháng 7 năm 2024, Thủ tướng Nhật Bản khi đó là Fumio Kishida đã tái khẳng định cam kết của Nhật Bản đối với phát triển bền vững và đề nghị cung cấp tàu nghiên cứu thủy sản cho các quốc gia bao gồm Micronesia và Papua New Guinea, theo Hội đồng Đại Tây Dương, một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Hoa Kỳ.

Báo Yomiuri Shimbun của Nhật Bản đưa tin, các tàu này sẽ giúp các cơ quan địa phương đánh giá tài nguyên biển và giải quyết các vấn đề sinh thái.

Thông qua các sáng kiến như cung cấp tàu tuần tra, hệ thống giám sát tiên tiến và hợp tác đa phương, Nhật Bản đang củng cố an ninh hàng hải trong khu vực. Ông Hornung cho biết: “Các quan hệ đối tác này cho phép Nhật Bản giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong khi thúc đẩy một trật tự hàng hải ổn định và dựa trên luật lệ, điều quan trọng đối với chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương rộng lớn hơn”.

Felix Kim là một cộng tác viên của DIỄN ĐÀN đưa tin từ Seoul, Hàn Quốc.