Tạo ra một Lợi thế

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Các phương tiện tự hành đã điều hướng địa hình khắc nghiệt của Khu vực Huấn luyện Cultana rộng 2.000 km² ở Nam Úc, thực hiện các cuộc tập trận bắn chính xác tầm xa và các nhiệm vụ khác. Trong khi đó, các nhà khoa học quốc phòng đã cố gắng làm gián đoạn các xe jeep và xe tải không người lái bằng các cuộc tấn công điện tử và laser quang học vào các hệ thống vị trí, điều hướng và định thời của chúng.

Các Thử nghiệm Vận hành Tin cậy của các Phương tiện Robotic trong Môi trường bị Tranh chấp (TORVICE) vào cuối năm 2023 đã kết hợp các chuyên gia và công nghệ từ Úc, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ để đánh giá khả năng chống chịu của trí tuệ nhân tạo (AI) trong các phương tiện này — một trong số các sáng kiến năng lực AI dưới sự hợp tác an ninh trong Thỏa thuận AUKUS của các đồng minh. Một phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng Úc nói với DIỄN ĐÀN: “TORVICE đã kiểm tra khả năng của các phương tiện tự hành trong việc hoàn thành nhiệm vụ và duy trì kết nối mạng lưới trong môi trường bị tranh chấp”, “Cuộc thử nghiệm đưa chúng ta tiến gần hơn một bước đến việc áp dụng các công nghệ này vào miền đất liền”.

Các nhà chỉ huy quân sự và nhà phân tích quốc phòng cho biết, các khả năng mới nổi như AI và học máy đang thay đổi sự hợp tác chiến lược, cạnh tranh và xung đột trên toàn khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và xa hơn nữa. Từ việc bảo vệ vận tải toàn cầu chống lại các cuộc tấn công tên lửa đến việc tăng cường trò chơi chiến tranh và mô hình kịch bản, đến việc sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) như ChatGPT để phân tích khối lượng thông tin thô khổng lồ, các hệ thống AI làm tăng tốc quá trình ra quyết định và cho phép các lực lượng mở rộng sức mạnh trong khi giảm thiểu rủi ro cho quân nhân và dân thường.

“Các công nghệ mới như AI và hệ thống không người lái đã thay đổi cách quân đội cung cấp an ninh và cố gắng ngăn chặn chiến tranh … và cuối cùng có thể quyết định ai chiếm ưu thế trong thời chiến,” Phó Đô đốc Hải quân Hoa Kỳ Brad Cooper, phó tư lệnh của Bộ Tư lệnh Trung ương Hoa Kỳ (CENTCOM), nói trong bài phát biểu chính tại hội nghị “AI trong Thời đại Cạnh tranh Chiến lược”. “Tại CENTCOM, chúng tôi đã có thể sử dụng AI trong lĩnh vực hàng hải để phát hiện mẫu nhằm xác định mối đe dọa nhanh hơn. Chúng tôi muốn đi trước các hành động xấu và AI … đã tự chứng minh là rất hiệu quả”.

Ông Cooper cho biết, để đối phó với các cuộc tấn công vào các tàu thương mại ở Biển Đỏ bởi các phiến quân Houthi được Iran hậu thuẫn ở Yemen, CENTCOM khai thác một “cuộc giao thoa của các cảm biến, con người, huấn luyện — và AI” để tối ưu hóa quá trình ra quyết định. Thời gian là yếu tố quan trọng: Các tên lửa đạn đạo chống tàu di chuyển với tốc độ gấp năm lần tốc độ âm thanh — khoảng 6.000 km/h — khiến các nhà điều hành quân sự ở Trung Đông chỉ có chưa đầy 10 giây để xác định mục tiêu và quyết định có bắn hạ nó hay không.

Ông Cooper nói với khán giả gồm các chỉ huy quân đội, quan chức chính phủ, đại diện ngành công nghiệp và các học giả tại hội nghị tháng 3 năm 2024, do Viện An ninh Toàn cầu và Quốc gia (GNSI) tại Đại học South Florida ở Tampa tổ chức: “Tất cả những gì chúng tôi làm đều có sự tham gia của con người”, “Vào cuối ngày, các quyết định được đưa ra bởi con người. Quá trình ra quyết định được đẩy nhanh rõ rệt thông qua AI. … Chúng tôi có thể di chuyển với tốc độ mà trước đây không thể tưởng tượng nổi”.

CHIẾN TRANH THÔNG MINH

Đồng minh và Đối tác, ngày càng hợp tác chặt chẽ, đang tích hợp AI vào các miền chiến đấu với các chức năng như phân tích, giám sát và trinh sát, phòng thủ mạng và tên lửa, hậu cần và huấn luyện. Trong cuộc tập trận Rèn luyện Kiếm (Forging Sabre) 2023 của Lực lượng Vũ trang Singapore (SAF), các kỹ sư của Cơ quan Khoa học và Công nghệ Quốc phòng quốc gia đã xác nhận việc sử dụng AI, phân tích dữ liệu và robotics để điều chỉnh chiến thuật và mục tiêu dựa trên phản hồi theo thời gian thực. Hơn 1.000 phi công, binh sĩ và quân nhân khác đã tham gia vào cuộc tập trận, được tổ chức tại một căn cứ Không quân Hoa Kỳ ở Idaho để cung cấp cho SAF quyền truy cập vào không phận rộng lớn gấp khoảng 20 lần so với đảo quốc rộng 720 km² Singapore.

Theo Bộ Quốc phòng Singapore (MINDEF) cho biết “sự tích hợp liền mạch của công nghệ tiên tiến” cho phép Lực lượng Vũ trang Singapore (SAF) “nhìn xa hơn, cảm nhận nhanh hơn và tấn công thông minh hơn”. Bộ Quốc phòng Singapore (MINDEF) đưa ra một ví dụ là hệ thống Thông tin Chỉ huy và Kiểm soát của SAF (CCIS). Hệ thống này tận dụng AI và các thuật toán khớp vũ khí với mục tiêu để “tạo ra các giải pháp chiến đấu và cho phép các chỉ huy đưa ra quyết định thông minh và kịp thời nhằm loại bỏ mối đe dọa nhanh chóng và chính xác … giảm thiểu rủi ro thiệt hại phụ và nâng cao hiệu quả của các nhiệm vụ tấn công”. Các cải tiến gần đây của CCIS bao gồm một mô-đun thời tiết để tính toán các điều kiện khí tượng vào các hành động được đề xuất; một mô-đun không phận 3D để xác định các xung đột về đường bay tiềm năng giữa các phương tiện; một mô-đun khu vực an toàn vũ khí 3D để tăng cường nhận thức tình huống về các đường đi của vũ khí tấn công; và các thuật toán phát hiện và phân loại các đối tượng từ video máy bay không người lái.

Ngoài ra, Dịch vụ Kỹ thuật số và Tình báo của Lực lượng Vũ trang Singapore (SAF) sử dụng phân tích phát hiện để xác định các mối đe dọa mạng, trong khi Quân y SAF đã phát triển một công cụ phân tích để xác định nguyên nhân của các chấn thương cơ xương khớp trong quân đội. Theo MINDEF: “Công nghệ tiếp tục là một yếu tố then chốt và là nhân tố chính để SAF chiến đấu ‘thông minh hơn’ như một lực lượng chiến đấu có mạng lưới và tiên tiến về công nghệ”.

Trong khi đó, Quân đội Ấn Độ đã sử dụng hàng chục máy bay không người lái được phát triển trong nước và được trang bị AI để thực hiện các nhiệm vụ tấn công mô phỏng và hỗ trợ vào năm 2021. Một năm sau, Bộ Quốc phòng Ấn Độ đã công bố 75 dự án AI ưu tiên tập trung vào các khả năng như phát hiện tin giả, hệ thống điều khiển bằng giọng nói, giám sát sự mệt mỏi của lái xe, phân tích hình ảnh vệ tinh và bảo trì dự đoán cho các hệ thống vũ khí và thiết bị. Bộ Quốc phòng Ấn Độ tuyên bố: “Công nghệ này sẽ cách mạng hóa lực lượng quốc gia, và việc giới thiệu tự động hóa trong các hệ thống vũ khí, tình báo, giám sát và trinh sát, cũng như quản lý dữ liệu ‘có thể là một tài sản lớn trong việc ngăn chặn khủng bố, triển khai các biện pháp chống khủng bố và bảo vệ Binh sĩ”. “Thực tế là, AI trong quốc phòng có thể thay đổi chiến đấu và xung đột ở mức độ sâu nhất”. 

Lợi ích của AI vượt xa chiến trường, đặc biệt trong một khu vực rộng lớn như Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Dưới sáng kiến Stormbreaker, Bộ tư lệnh Khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Hoa Kỳ (USINDOPACOM) đang phát triển một công cụ kỹ thuật số với “khả năng tối ưu hóa dữ liệu tiên tiến, học máy và trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ việc lập kế hoạch, mô phỏng chiến tranh và phân tích nhiệm vụ”, theo Đô đốc Hải quân Hoa Kỳ John Aquilino, khi đó là Tư lệnh của USINDOPACOM, điều trần trước Quốc hội Hoa Kỳ vào tháng 3 năm 2024.

Ông Paul Scharre, phó chủ tịch điều hành tại Trung tâm An ninh Hoa Kỳ Mới ở Washington, D.C., nói với tổ chức tin tức PBS vào giữa năm 2023: “Đa số những gì quân đội làm không phải là trực tiếp chiến đấu ở tuyến đầu”, “Đó là hậu cần, nhân sự, bảo dưỡng – đó là việc di chuyển người và vật từ nơi này đến nơi khác hàng ngày. … Và như vậy, AI có ưu thế trong tất cả các chức năng phi chiến đấu khác, vốn quan trọng đối với hoạt động của quân đội. Và nếu quân đội có thể cải thiện bảo dưỡng, hậu cần, nhân sự, tài chính của mình chỉ 10%, điều đó sẽ có tác động rất lớn đối với khả năng quân sự ở tuyến đầu trên chiến trường”. 

Những lợi thế đó rõ ràng trong việc đàm phán giữa rừng thông tin định nghĩa chiến tranh thế kỷ 21. Ông Schuyler Moore, giám đốc công nghệ của Bộ Tư lệnh Trung ương Hoa Kỳ (CENTCOM), đã nói tại hội nghị của Viện An ninh Toàn cầu và Quốc gia (GNSI): “Quá nhiều dữ liệu có thể giống như không có dữ liệu nếu bạn không thể sàng lọc nó trong một khung thời gian có ý nghĩa”. “AI rất đặc biệt trong việc sàng lọc lượng dữ liệu khổng lồ và lướt qua các phần có thể được quan tâm đặc biệt, và sau đó con người có thể quyết định phải làm gì với nó”.

ĐẠO ĐỨC, CÓ TRÁCH NHIỆM

Trong khi các đối tác Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tăng tốc phát triển và áp dụng các năng lực tiên tiến, họ cũng cảnh báo rằng các chế độ độc tài ở Bắc Triều Tiên, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) và Nga đang lợi dụng AI để phá hoại các quy tắc quốc tế và gây bất ổn cho các dân tộc trên toàn cầu. Tướng Bryan Fenton, tư lệnh Bộ Tư lệnh Tác chiến Đặc biệt Hoa Kỳ, nói tại hội nghị của Viện An ninh Toàn cầu và Quốc gia (GNSI): “Chúng tôi đã chứng kiến CHND Trung Hoa sử dụng AI để tăng cường các cuộc tấn công mạng, hỗ trợ gián điệp kinh tế và hỗ trợ phát triển cái mà họ gọi là chiến tranh phá hủy hệ thống” nhằm vô hiệu hóa mạng lưới và vệ tinh.

Tướng Fenton cho biết Quân đội Nga sử dụng các công cụ hỗ trợ AI như Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) để “thực hiện trinh sát khả năng vệ tinh nhằm hỗ trợ các hoạt động của họ trong lĩnh vực mạng và không gian”. “Và chúng tôi cũng đã thấy Bắc Triều Tiên và Iran sử dụng AI để hỗ trợ các cuộc tấn công mạng và trộm cắp tiền điện tử của họ. Không có ứng dụng nào trong số này quan tâm đến cách tiếp cận đạo đức hoặc bất cứ điều gì bắt nguồn từ các giá trị dân chủ.”

Ngược lại, những nguyên tắc như vậy định hướng việc áp dụng AI giữa các Đồng minh và Đối tác Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Úc cho biết cơ quan này “cam kết sử dụng các công nghệ hỗ trợ AI một cách có trách nhiệm, với sự cân nhắc kỹ lưỡng về rủi ro và tác động tiềm năng, phù hợp với các nghĩa vụ pháp lý của Úc theo luật pháp quốc tế và trong nước, bao gồm cả luật nhân đạo quốc tế”.

Úc và Singapore là hai trong số hơn 50 quốc gia đã ủng hộ Tuyên bố Chính trị về Sử dụng Trí tuệ Nhân tạo và Tự chủ Quân sự Có trách nhiệm do Hoa Kỳ dẫn đầu. Được khởi xướng vào năm 2023, sáng kiến này đã thiết lập các hướng dẫn cho khả năng AI nhằm đảm bảo thử nghiệm và đánh giá nghiêm ngặt, tuân thủ các nghĩa vụ của các quốc gia theo luật nhân đạo quốc tế và trách nhiệm, bao gồm “trong các hoạt động quân sự trong một chuỗi chỉ huy và kiểm soát nhân đạo có trách nhiệm”.

Bắc Triều Tiên, CHND Trung Hoa và Nga chưa phê chuẩn khuôn khổ toàn cầu. 

“Còn rất nhiều việc phải làm trong lĩnh vực quản trị và chuẩn mực AI”, Chuẩn tướng Frederick Choo, Thứ trưởng Chính sách của Bộ Quốc phòng Singapore, nói với các quan chức quốc phòng và ngoại giao đến từ 14 quốc gia tại cuộc tham vấn khu vực về Trí tuệ Nhân tạo Có trách nhiệm trong Lĩnh vực Quân sự diễn ra lần đầu tiên ở Singapore vào tháng 2 năm 2024. “Để khai thác hiệu quả các cơ hội về năng suất và chất lượng cuộc sống do AI mang lại, chúng ta phải nhận thức rõ các rủi ro. Quản trị mạnh mẽ đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện giữa các quốc gia và trong nội bộ các quốc gia”.

Trong một bài phát biểu được ghi âm trước tại hội nghị của Viện An ninh Toàn cầu và Quốc gia (GNSI), Thứ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Kathleen Hicks nói rằng Chiến lược Áp dụng Dữ liệu, Phân tích và Trí tuệ Nhân tạo của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ (DOD), được công bố vào cuối năm 2023, dựa trên di sản của sự đổi mới công-tư bắt đầu hơn 60 năm trước khi cơ quan này “gieo mầm cho các trung tâm nghiên cứu AI đầu tiên tại các trường đại học trên khắp đất nước”. Bà nói: “Chúng tôi đã hành động nhanh chóng và có trách nhiệm, lặp đi lặp lại và đầu tư, để mang tới một quân đội hiện đại hơn, dựa trên dữ liệu và được AI trao quyền ngay bây giờ để giúp lợi thế quyết định của chúng tôi thậm chí còn tốt hơn so với hiện tại”. “Các hệ thống hỗ trợ AI có thể cải thiện đáng kể tốc độ, chất lượng và độ chính xác của các quyết định của tư lệnh, có thể quyết định trong việc ngăn chặn một cuộc chiến và chiến thắng một cuộc chiến.”

Bà Hicks cho biết dữ liệu hỗ trợ các ứng dụng AI của Bộ Quốc phòng (DOD) “xuất phát từ hàng thập kỷ hoạt động quân sự hiện đại thực tế và nhiều năm trong các khu vực chiến tranh đang hoạt động [và] tận dụng các cảm biến dồi dào, bền bỉ và mạng lưới truyền dữ liệu trên các lĩnh vực, từ đáy biển đến không gian bên ngoài”. “Và nó được củng cố hơn nữa thông qua các cơ chế chia sẻ dữ liệu với các Đồng minh và Đối tác, bao gồm các nền dân chủ đang chống lại các nước láng giềng độc quyền như chúng ta đang nói”. “Cùng nhau, chúng tôi đang liên tục cải tiến và mở rộng các cơ chế này, như ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nơi Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc hiện đang chia sẻ cảnh báo sớm, dữ liệu phóng tên lửa ba bên và theo thời gian thực”.

‘LỢI THẾ KHÔNG ĐỐI XỨNG’ 

Sáu tháng trước khi tiến hành Các Thử nghiệm Vận hành Tin cậy của các Phương tiện Robotic trong Môi trường bị Tranh chấp (TORVICE), các cố vấn quân sự, kỹ sư và nhà khoa học từ các quốc gia trong Thoả thuận AUKUS đã tập trung tại Khu vực huấn luyện Salisbury Plain của Quân đội Anh ở miền nam nước Anh, cách Khu vực huấn luyện Cultana của Nam Úc khoảng 16.000 km. Các binh sĩ vận hành đã sử dụng một đàn máy bay không người lái được hỗ trợ AI, bao gồm máy bay không người lái Blue Bear Ghost và CT220, để phát hiện và theo dõi mục tiêu theo thời gian thực. Bộ Quốc phòng Anh cho biết, thử nghiệm này đã giới thiệu “huấn luyện mô hình trực tiếp trong chuyến bay” đầu tiên trên thế giới. Ông Hugh Jeffrey, Thứ trưởng Chiến lược, Chính sách và Công nghiệp của Úc, cho biết trong một thông cáo báo chí: “Khả năng AI thích ứng được điều chỉnh theo nhiệm vụ này sẽ có thể cung cấp một khả năng vượt trội hơn bất kỳ quốc gia nào có thể làm một mình”, “Đó thực sự là lý do chính đáng cho các bên trong Thỏa thuận AUKUS”.

Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Úc nói với DIỄN ĐÀN, việc thử nghiệm như vậy chứng minh “một đường ống AI tương tác, cho phép các đối tác AUKUS cùng tạo ra các mô hình AI và triển khai chúng trên các máy bay không người lái của nhau”.

Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến về Robot và Hệ thống Tự động tại Đại học Adelaide là một trong những cơ quan dẫn đầu các nỗ lực hợp tác đó. Được thành lập vào năm 2021 cùng với Nhóm Khoa học và Công nghệ Quốc phòng của Úc, ưu tiên của trung tâm bao gồm tạo ra các chương trình huấn luyện về hệ thống tự động và robot cho nhân viên quốc phòng; nâng cao khả năng học máy; và phát triển giao diện giữa con người và hệ thống tự động.

Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng cho biết, báo cáo Đánh giá Chiến lược Quốc phòng năm 2023 của Úc, kêu gọi tái cấu trúc tư thế lực lượng và các chuyển đổi khác bao gồm tất cả các lĩnh vực quốc phòng của đất nước, cũng “nhấn mạnh tác động chuyển đổi tiềm năng của các hệ thống tự động và robot”. “AI là một công nghệ quan trọng trong việc ban cho các hệ thống robot tính tự chủ, và Quốc phòng đang nhanh chóng di chuyển để hiểu và phát triển các hệ thống như vậy nhằm đạt được lợi thế không đối xứng”.