Tin giả, nhà báo không tồn tại là một phần trong kế hoạch thao túng thông tin của Bắc Kinh

THE ASSOCIATED PRESS

Khi nhà ngoại giao Hoa Kỳ Kurt Campbell đến quần đảo Solomon để chống lại ảnh hưởng của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tại quốc gia Nam Thái Bình Dương này, ông đã thấy Bắc Kinh sẵn sàng đi xa đến mức nào để truyền bá thông điệp của mình.

Ông Campbell, hiện là Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, đã thức dậy vào một buổi sáng năm 2022 và thấy một bài báo dài trên báo chí địa phương về việc Hoa Kỳ điều hành các phòng thí nghiệm hóa học và sinh học ở Ukraine, một tuyên bố đã bị bác bỏ là một lời nói dối trắng trợn. Bắt đầu từ Nga, tuyên bố sai sự thật và gây kích động này đã được bộ máy tuyên truyền hải ngoại rộng lớn của ĐCSTQ khuếch đại mạnh mẽ.

Ông Campbell nói với Ủy ban Đối ngoại Thượng viện rằng Đó là một ví dụ khác về “thông tin sai lệch rõ ràng có hiệu quả của Nga và Trung Quốc”.

Hai năm sau, tuyên bố này vẫn tiếp tục lan truyền trên mạng, cho thấy nỗ lực rộng lớn của ĐCSTQ nhằm định hình lại nhận thức toàn cầu. Chiến dịch này ngày càng trở nên tinh vi hơn nhờ trí tuệ nhân tạo (AI). Các hoạt động của ĐCSTQ đã thu hút sự chú ý của các nhà phân tích tình báo và các nhà hoạch định chính sách Hoa Kỳ. Chiến thuật chính: mạng lưới các trang web giả mạo là các cơ quan tin tức hợp pháp, đưa tin theo hướng có lợi cho Trung Quốc, thường song song với các tuyên bố và lập trường chính thức từ Bắc Kinh.

Bà Shannon Van Sant, cố vấn của Quỹ Ủy ban Tự do Hồng Kông, đã theo dõi hàng chục trang web giả mạo các tổ chức tin tức. Một trang web bắt chước The New York Times, sử dụng phông chữ và thiết kế tương tự trong nỗ lực được gọi là cố gắng tạo ra tính hợp pháp. Trang web này mang những thông điệp ủng hộ mạnh mẽ Trung Quốc.

Khi bà Van Sant nghiên cứu về các phóng viên của trang web, bà không tìm thấy thông tin nào. Tên của họ không thuộc về bất kỳ nhà báo nào được biết đến làm việc tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa), và ảnh của họ mang dấu hiệu rõ ràng của việc được tạo ra bằng AI.

Bà Van Sant nói: “Việc thao túng truyền thông cuối cùng là sự thao túng đối với độc giả và khán giả, và điều này gây tổn hại đến dân chủ và xã hội”.

Theo ông Xiao Qiang, một nhà khoa học nghiên cứu tại Trường Thông tin thuộc Đại học California, Berkeley, ngoài các cơ quan truyền thông thuộc nhà nước, Bắc Kinh đã chuyển sang các tác nhân nước ngoài – thật hay không – để truyền tải thông điệp và tạo độ tin cậy cho các câu chuyện có lợi cho Đảng Cộng sản. Ông Xiao cho biết, các phương pháp của Bắc Kinh rất đa dạng và các liên kết với chính phủ thường khó chứng minh. Ông cho rằng, dù là những nhà báo có tên giống tên Mỹ hay một người có ảnh hưởng từ Ấn Độ, những thông điệp ủng hộ Bắc Kinh đã tố cáo họ.

Các nhà phân tích tại công ty an ninh mạng Logically đã xác định 1.200 trang web đã đăng các bài báo của cơ quan truyền thông thuộc nhà nước Nga hoặc Trung Quốc. Các trang web thường nhắm đến đối tượng cụ thể và có tên nghe giống như các tổ chức tin tức truyền thống hoặc các tờ báo đã ngừng hoạt động.

Bắc Kinh tập trung vào việc truyền bá nội dung tích cực về CHND Trung Hoa.

Mặc dù các trang web không thuộc sở hữu của chính phủ Trung Quốc, nhưng chúng đăng nội dung của Trung Quốc. Khi công ty Logically xem xét nội dung cụ thể về cuộc bầu cử Hoa Kỳ, 20% có thể được truy nguyên từ cơ quan truyền thông thuộc nhà nước Trung Quốc hoặc Nga.

Một số quan chức Hoa Kỳ muốn tăng chi tiêu để cân bằng cuộc chơi. Hạ viện đã thông qua một dự luật vào tháng 9, sẽ cấp 8,12 nghìn tỷ đồng (325 triệu đô la Mỹ) hàng năm cho đến năm 2027 để chống lại ảnh hưởng toàn cầu của ĐCSTQ, bao gồm các chiến dịch thông tin sai lệch của họ. Biện pháp này vẫn cần sự phê chuẩn của Thượng viện.

Hạ nghị sĩ Gregory Meeks, một đảng viên Dân chủ từ New York, nói: “Chúng ta đang trong một cuộc cạnh tranh toàn cầu về ảnh hưởng với Trung Quốc, và nếu bạn muốn giành chiến thắng, thì bạn không thể làm điều đó với một ngân sách tầm trung”.

Tổng Bí thư ĐCSTQ Tập Cận Bình đã yêu cầu xây dựng các câu chuyện của Trung Quốc để nước này có một tiếng nói toàn cầu “xứng đáng với” tầm vóc quốc tế của mình.

Bắc Kinh không ngần ngại sử dụng nhân vật giả. Một báo cáo của Bộ Ngoại giao năm 2023 đã nêu chi tiết trường hợp của một nhà văn có tên Yi Fan, ban đầu được mô tả là một nhà phân tích của Bộ Ngoại giao Trung Quốc. Ông Yi biến thành một nhà báo, sau đó trở thành một nhà phân tích độc lập.

Thông tin chi tiết của Yi đã thay đổi, nhưng thông điệp ủng hộ CHND Trung Hoa thì không. Thông qua các bình luận và bài viết đã xuất bản, ông Yi đã ca ngợi mối quan hệ chặt chẽ giữa Trung Quốc và châu Phi, ca ngợi cách tiếp cận của Bắc Kinh đối với tính bền vững môi trường và lập luận rằng Trung Quốc phải chống lại các câu chuyện của phương Tây.

Sau đó là Wilson Edwards, một nhà virus học người Thụy Sĩ được trích dẫn trong truyền thông Trung Quốc như một chuyên gia về COVID-19, người đã chỉ trích phản ứng của Hoa Kỳ. Nhưng các quan chức Thụy Sĩ không tìm thấy bằng chứng về sự tồn tại của ông ta.

Đại sứ quán Thụy Sĩ tại Bắc Kinh đã viết trên mạng xã hội: “Nếu ông tồn tại, chúng tôi muốn gặp ông!”