Đông Nam ÁKhu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương Tự do và Rộng mở / FOIPNhững Mâu thuẫn / Căng thẳng

Liệu CHND Trung Hoa có giữ lời hứa về Biển Đông?

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) trong nhiều thập kỷ đã nhiều lần cam kết và đảm bảo với các quốc gia về ý định và hành động của mình ở Biển Đông, nhưng lại thường xuyên nuốt lời và làm ngược lại với những gì đã cam kết.

Việc hải cảnh mang rìu, việc phun vòi rồng một cách liều lĩnh, tiếp tục xây dựng đảo nhân tạo và gia tăng quân sự hóa các tiền đồn là những ví dụ gần đây về các hoạt động không tuân thủ và leo thang của Bắc Kinh gây tổn hại cho các nước khác.

Năm 2002, CHND Trung Hoa đã đồng ý với Tuyên bố về Ứng xử của các Bên ở Biển Đông với 10 nước thành viên Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á, nhưng họ đã thường xuyên vi phạm nhiều nguyên tắc của thỏa thuận này, vốn là nền tảng cho hợp tác và ổn định trong khu vực.

Tuyên bố bao gồm cam kết không chiếm đóng “các đảo, đá ngầm, bãi cạn, bãi đá ngầm và các địa hình khác hiện đang không có người ở”. Tuy nhiên, trong những năm sau đó, CHND Trung Hoa đã mở rộng các tiền đồn của mình trên một số địa hình thuộc quần đảo Trường Sa và chiếm đóng Bãi cạn Scarborough đang tranh chấp vào năm 2012.

Theo tuyên bố, CHND Trung Hoa cũng hứa sẽ “kiềm chế trong việc tiến hành các hoạt động có thể làm phức tạp hoặc leo thang tranh chấp”, và giải quyết một cách hòa bình các tranh chấp với các quốc gia có yêu sách chồng lấn trên biển, bao gồm Brunei, Malaysia, Philippines và Việt Nam, phù hợp với luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, CHND Trung Hoa đã cố ý leo thang căng thẳng ở Biển Đông và coi thường luật pháp quốc tế.

Kể từ khi Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2012, những lời thất hứa và vi phạm cam kết của CHND Trung Hoa đã gia tăng.

Vào tháng 9 năm 2015, ông Tập cam kết rằng ĐCSTQ sẽ không quân sự hóa Biển Đông. Trong chuyến thăm Nhà Trắng ở Washington, D.C, ông cho biết “Trung Quốc không có ý định theo đuổi quân sự hóa” quần đảo Trường Sa và các tiền đồn của họ sẽ “không nhắm mục tiêu hoặc tác động đến bất kỳ quốc gia nào”.

Kể từ đó, ĐCSTQ đã tích cực quân sự hóa nhiều tiền đồn đang tranh chấp. Theo các quan chức Hoa Kỳ, ĐCSTQ đã triển khai tên lửa hành trình chống hạm, mở rộng khả năng radar quân sự và tình báo tín hiệu, xây dựng hàng chục nhà chứa máy bay chiến đấu và các đường băng phù hợp cho máy bay chiến đấu, cùng nhiều hành động khác.

CHND Trung Hoa đã phủ nhận phán quyết năm 2016 của tòa án quốc tế theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) rằng yêu sách của Bắc Kinh đối với vùng biển quan trọng này không có cơ sở pháp lý. Việc CHND Trung Hoa xây dựng các địa hình hàng hải, bao gồm cả các tiền đồn quân sự, vi phạm phán quyết này.

CHND Trung Hoa tiếp tục sử dụng các tiền đồn quân sự hóa để khẳng định quyền kiểm soát đối với vùng lãnh hải mà họ không có chủ quyền hợp pháp. Họ sử dụng các tiền đồn này để triển khai hàng trăm tàu dân quân hàng hải và tàu hải cảnh nhằm thường xuyên quấy rối tàu thuyền dân sự và cản trở các hoạt động thực thi pháp luật hợp pháp, đánh bắt cá ngoài khơi và khai thác hydrocarbon của các quốc gia khác.

Bà Sari Arho Havrén, một cộng tác viên và chuyên gia về quan hệ đối ngoại Trung Quốc tại Viện Dịch vụ Hoàng gia Thống nhất, nói với tạp chí Business Insider vào tháng 6 năm 2024: “Trung Quốc muốn thay đổi hiện trạng bằng vũ lực – làm kiệt quệ các quốc gia để họ phải nhượng bộ trước yêu sách của mình”. Bà cho biết các hoạt động của CHND Trung Hoa như sự cố tháng 6 năm 2024, trong đó hải cảnh Trung Quốc đã vung dao, mã tấu và cuốc vào các thủy thủ Philippines, cũng nhằm kích động “nỗi sợ hãi của Philippines về việc gây ra chiến tranh nếu họ đáp trả”.

Trong tuyên bố năm 2002, CHND Trung Hoa cũng cam kết duy trì “tự do hàng hải và bay qua Biển Đông như quy định trong các nguyên tắc luật pháp quốc tế được công nhận rộng rãi,” bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Tuy nhiên, máy bay chiến đấu Trung Quốc đã nhiều lần, gần đây nhất là giữa tháng 8 năm 2024, tham gia vào những gì Manila coi là hành động khiêu khích và cơ động nguy hiểm trên Bãi cạn Scarborough, nơi Philippines thường xuyên tuần tra.

Cũng trong tháng đó, hải cảnh Trung Quốc đã chặn hai tàu tuần tra của Lực lượng Tuần duyên Philippines gần khu vực của quần đảo Trường Sa được biết đến với tên gọi Bãi cạn Sabina, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế được quốc tế công nhận của Manila và cách tỉnh Palawan của Philippines khoảng 135 km. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết, vụ va chạm sau đó đã làm hư hại các tàu Philippines và đe dọa an toàn của thủy thủ đoàn.

Sự cố này nghiêm trọng đến mức Hoa Kỳ đã ngay lập tức nhắc nhở Bắc Kinh về hiệp ước phòng thủ với Philippines. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tuyên bố: “Hoa Kỳ tái khẳng định rằng Điều IV của Hiệp ước Phòng thủ Tương hỗ Hoa Kỳ-Philippines năm 1951 áp dụng với cả các cuộc tấn công vũ trang vào các lực lượng vũ trang, tàu hoặc máy bay công vụ của Philippines – bao gồm cả tàu của Lực lượng Tuần duyên – ở bất cứ nơi nào trên Biển Đông”.

Hơn nữa, CHND Trung Hoa đã nhiều lần cố gắng ngăn cản Philippines tiếp tế và luân chuyển quân nhân đóng trên tàu Hải quân Philippines BRP Sierra Madre tại Bãi Cỏ Mây, bất chấp lời hứa không làm như vậy. Bãi cạn này nằm trên thềm lục địa của Philippines, việc đã được làm rõ trong phán quyết của tòa án năm 2016.

Tàu BRP Sierra Madre của Hải quân Philippines đóng vai trò như một tiền đồn tại Bãi Cỏ Mây thuộc Biển Đông.
NGUỒN HÌNH ẢNH: THE ASSOCIATED PRESS

Tiến sĩ Christian Schultheiss, một nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Luật So sánh Công và Quốc tế Max Planck, viết trong một bài báo tháng 8 năm 2024 trên tạp chí The Diplomat rằng, để tôn trọng tuyên bố và giảm căng thẳng tại Bãi Cỏ Mây, CHND Trung Hoa nên cam kết không chiếm hữu bãi cạn nếu Philippines rút lui vì con tàu Sierra Madre được cố ý mắc cạn đang xuống cấp.

Các nhà phân tích chỉ ra rằng, theo tuyên bố, CHND Trung Hoa cũng cam kết thông qua một bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông nhưng đã sử dụng các chiến thuật trì hoãn để cản trở việc thực hiện thỏa thuận.

Theo các nhà phân tích, CHND Trung Hoa đã nhiều lần thể hiện ở Biển Đông và những nơi khác rằng họ không thành thật về việc đạt được thỏa hiệp hoặc tuân thủ các thỏa thuận. Các nhà phân tích khẳng định, Bắc Kinh giả vờ đàm phán để trì hoãn và phá vỡ các thỏa thuận nhằm phục vụ cho mục tiêu và tham vọng của họ, và hành động gây hấn gần đây của họ đối với Philippines tuân theo mô hình đó.

Những bài viết liên quan

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Back to top button