Tìm hiểu Cam kết Sắt đá của Liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ

Trung tá Alexander S. Park/Lực lượng Vệ binh Quốc gia Hoa Kỳ

Liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ từ lâu đã trở thành trụ cột cho sự ổn định của Bán đảo Triều Tiên và khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Vào tháng 4 năm 2023, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã gặp nhau để kỷ niệm 70 năm quan hệ đối tác. Hai Tổng thống đã ban hành Tuyên bố Washington, nhắc lại cam kết sắt đá của các đồng minh trong việc duy trì hòa bình và ổn định khu vực. Dựa trên mối quan hệ vững chắc hiện có, cam kết được củng cố này đặt nền tảng cho việc mở rộng hợp tác có sự tham gia của Nhật Bản. Các quốc gia này cùng nhắm đến hợp tác trong lĩnh vực an ninh kinh tế và công nghệ, đánh dấu một chương mới của hợp tác quốc tế.

Bản chất năng động của liên minh, với khả năng thích nghi và vượt qua những thách thức như bất đồng chính sách liên quan đến Bắc Triều Tiên, cho thấy sức mạnh nội tại của quan hệ đối tác. Sự dao động nhấn mạnh bản chất phức tạp và luôn thay đổi của liên minh. Hiểu và thừa nhận sự phức tạp này là điều cần thiết cho những nhà thực hành quân sự và an ninh nhằm củng cố và thúc đẩy liên minh vững chắc. Để đảm bảo quan hệ đối tác chiến lược mạnh mẽ, linh hoạt và định hướng toàn cầu, cần tập trung vào các vấn đề xuyên quốc gia và khả năng phục hồi, đặc biệt là trong các lĩnh vực như hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa (HADR).

Điều hướng cam kết

Trước khi Bắc Triều Tiên xâm lược Hàn Quốc vào tháng 6 năm 1950, sự hỗ trợ quân sự của Hoa Kỳ bao gồm tái thiết sau Thế chiến II và huấn luyện Quân đội Hàn Quốc thường trực. Khi những lực lượng Bắc Triều Tiên được Liên Xô hậu thuẫn cùng với quân đội Trung Quốc cố gắng thiết lập kiểm soát cộng sản trên toàn bán đảo Triều Tiên, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã kêu gọi các quốc gia thành viên bảo vệ Hàn Quốc. Trong số 16 quốc gia đã gửi quân đội đến viện trợ cho Hàn Quốc, lực lượng Hoa Kỳ chiếm khoảng 90% lực lượng quân sự của Liên Hợp Quốc. Sau thỏa thuận đình chiến Chiến tranh Triều Tiên và việc ký kết Hiệp ước Phòng thủ Tương hỗ Hàn Quốc-Hoa Kỳ vào năm 1953, mối quan ngại chính của Hoa Kỳ là khả năng bị lôi kéo vào một cuộc xung đột mới trên bán đảo Triều Tiên. Trong khi đó, Hàn Quốc phải đối mặt với mối đe dọa thường trực từ Bắc Triều Tiên, cần những đảm bảo quốc phòng và cam kết hỗ trợ kinh tế, chính trị và ngoại giao. Đây là những yếu tố then chốt cho sự tồn tại và nỗ lực tái thiết sau chiến tranh của đất nước.

Từ những năm 1960 đến những năm 1980, ở đỉnh cao của Chiến tranh Lạnh, Hoa Kỳ và Hàn Quốc phải đối mặt với những rủi ro khác nhau nhưng có mối liên hệ với nhau trong liên minh của họ. Chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ nhấn mạnh việc các đồng minh cần phải chịu trách nhiệm chính yếu cho việc tự bảo vệ mình, với vai trò hỗ trợ của Hoa Kỳ. Ngoài ra, với việc chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ ngày càng tập trung vào nhân quyền, hồ sơ nhân quyền của Hàn Quốc dưới chế độ độc tài khi đó đôi khi gây căng thẳng cho quan hệ giữa hai nước. Đáp lại lập trường của Hoa Kỳ, Hàn Quốc đã tích cực theo đuổi phát triển kinh tế và hiện đại hóa quân đội, đồng thời tìm kiếm khả năng tự vệ, bao gồm cả việc có thể phát triển một chương trình vũ khí hạt nhân bí mật, điều này đã đặt ra một tình huống an ninh khó khăn cho cả hai quốc gia.

Để duy trì liên minh, Hàn Quốc và Hoa Kỳ đã tìm cách giảm thiểu các rủi ro mà mỗi quốc gia phải đối mặt. Việc thành lập Bộ Tư lệnh Lực lượng Kết hợp (CFC) ở Hàn Quốc vào năm 1978 là rất quan trọng trong việc củng cố mối quan hệ Hàn Quốc-Hoa Kỳ, đánh dấu một thời điểm then chốt trong lịch sử của liên minh. CFC, hiện tại do Tướng Hoa Kỳ Paul LaCamera lãnh đạo với tư cách là Tư lệnh và Tướng Hàn Quốc Kang Shin Chul làm Phó Tư lệnh, tượng trưng cho cam kết của Hoa Kỳ trong việc bảo vệ Hàn Quốc. Cấu trúc lãnh đạo quân sự tái khẳng định sự hiện diện và cam kết của Hoa Kỳ trên Bán đảo Triều Tiên, đồng thời đảm bảo quyền tự chủ của Hàn Quốc trong các vấn đề quốc phòng. Việc thành lập CFC tượng trưng cho một cam kết mới về chia sẻ trách nhiệm quốc phòng và phối hợp chiến lược, giúp xây dựng lòng tin và hợp tác.

Trong giai đoạn hậu Chiến tranh Lạnh, liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ đã gặp phải một thách thức mới, chủ yếu do những thay đổi trong chính sách đối ngoại đối với Bắc Triều Tiên. Từ năm 1998 đến 2008, Hàn Quốc đã bắt tay vào “Chính sách Ánh dương”, cung cấp viện trợ kinh tế cho Bắc Triều Tiên để cải thiện quan hệ liên Triều. Tuy nhiên, điều này không giải quyết các vấn đề cơ bản như vi phạm nhân quyền và phát triển vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên. Trong khi chính quyền Hàn Quốc cung cấp hỗ trợ kinh tế cho Bắc Triều Tiên, Hoa Kỳ đã áp dụng một cách tiếp cận khác, bao gồm áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm chấm dứt chương trình vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên. Năm 2005, Hoa Kỳ bổ nhiệm đặc phái viên đầu tiên về nhân quyền ở Bắc Triều Tiên, tiếp tục nhấn mạnh cam kết giải quyết các vấn đề nhân quyền trong khu vực. Hoa Kỳ cũng ưu tiên các mối quan ngại về an ninh, coi Bắc Triều Tiên là mối đe dọa chủ yếu trong khu vực. Ngược lại, chính quyền và người dân Hàn Quốc nhìn thấy tiềm năng hòa giải và thống nhất, coi Bắc Triều Tiên như người thân bị chia cắt hơn là mối đe dọa sắp xảy ra. Trong lịch sử gần đây của liên minh, chiến lược của Hoa Kỳ tập trung vào các biện pháp trừng phạt cứng rắn và nhằm thuyết phục Bắc Triều Tiên tham gia các cuộc đàm phán phi hạt nhân hóa, cũng đã khác biệt với các sáng kiến của Hàn Quốc.

Tuy nhiên, qua nhiều năm, Washington và Seoul đã thành công điều hướng các giai đoạn như vậy, củng cố cam kết lâu dài của họ đối với ổn định khu vực và không phổ biến vũ khí hạt nhân trên toàn cầu. Cam kết lâu dài này được nhấn mạnh bởi việc Hàn Quốc tuân thủ Hiệp ước Không Phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT) kể từ năm 1975, trong đó củng cố chính sách chống lại việc phát triển vũ khí hạt nhân. Tuyên bố Washington đã củng cố lập trường này, nhắc lại sự cống hiến liên tục của Seoul đối với con đường không có hạt nhân phù hợp với các chiến lược an ninh lấy liên minh làm trung tâm. Cách tiếp cận nhất quán này phản ánh sự liên kết sâu sắc và bền vững giữa các giá trị và mục tiêu giữa hai quốc gia, củng cố lập trường thống nhất của họ chống lại sự phổ biến hạt nhân trên Bán đảo Triều Tiên. Điều này thể hiện tầm nhìn chung của họ về một khu vực phi hạt nhân và ổn định, cho thấy cam kết kiên định của cả hai quốc gia đối với hòa bình và an ninh trong bối cảnh tình hình thế giới đang diễn biến.

Học hỏi từ quá khứ

Lịch sử bảy thập kỷ của liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ được đánh dấu bằng sự phát triển và sự tương tác năng động khi hai quốc gia vượt qua những thách thức. Các liên minh có thể củng cố, suy yếu hoặc thậm chí tan rã để đáp ứng với những thay đổi về lợi ích của các quốc gia, bối cảnh chính trị trong nước và nhận thức về hành động của các quốc gia khác. Liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ đã trải qua những giai đoạn củng cố và căng thẳng, điều này đã thúc đẩy các nhà thực hành an ninh tận tâm phát triển liên minh đặt ra những câu hỏi cơ bản: Làm thế nào những bài học từ quá khứ có thể cung cấp cách tiếp cận chiến lược cho những thách thức và cơ hội trong tương lai?

Quân đội Hoa Kỳ đã đồn trú hàng chục nghìn quân nhân tại Hàn Quốc kể từ sau khi đình chiến cuộc Chiến tranh Triều Tiên năm 1953. Luật pháp Hoa Kỳ khẳng định mối quan hệ này bằng cách cam kết duy trì 28.500 quân lính để hỗ trợ Bán đảo Triều Tiên hòa bình và ổn định. Các cuộc thăm dò ý kiến liên tục cho thấy hầu hết người dân ở cả hai quốc gia đều đánh giá tích cực về liên minh ngày càng được củng cố này. Theo Viện Nghiên cứu Chính sách Asan của Hàn Quốc, kể từ năm 2012, khoảng 90% số người được hỏi ở Hàn Quốc cho rằng liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ là cần thiết và 80% tin rằng liên minh này sẽ vẫn quan trọng ngay cả khi hai miền Triều Tiên có khả năng thống nhất. Tổ chức nghiên cứu độc lập Hội đồng Chicago về các vấn đề toàn cầu cho biết, tại Hoa Kỳ, một cuộc khảo sát năm 2022 cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ đối với các căn cứ quân sự của Hoa Kỳ ở Hàn Quốc, với 72% số người được hỏi ủng hộ việc duy trì sự hiện diện quân sự lâu dài.

Các vấn đề cốt lõi trong liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ xuất phát từ động lực cơ bản của Hàn Quốc, bao gồm thách thức của Hàn Quốc trong việc đạt được trạng thái cân bằng giữa các mục tiêu chính như thiết lập tư thế phòng thủ tự chủ, theo đuổi hòa giải với Bắc Triều Tiên và cân bằng liên minh với Hoa Kỳ. Hoa Kỳ tập trung vào việc ngăn chặn sự xâm lược của Bắc Triều Tiên mà không làm leo thang căng thẳng khu vực. Động lực nhiều mặt này phản ánh sự tương tác của các yếu tố chiến lược, khu vực và toàn cầu hình thành nên mối quan hệ Hàn Quốc-Hoa Kỳ. Bản thân liên minh có thể thay đổi, điều này nằm trong dự kiến. Bằng cách hiểu rõ động lực của Hàn Quốc, Hàn Quốc và Hoa Kỳ đã quản lý và củng cố liên minh của họ. Khả năng thích ứng là yếu tố then chốt để xây dựng một mối quan hệ hợp tác linh hoạt và nhạy bén hơn, sẵn sàng hơn để giải quyết các thách thức đương đại và điều hướng những phức tạp của bối cảnh địa chính trị hiện đại.

Như một kết quả trực tiếp của những cam kết được đưa ra trong Tuyên bố Washington, liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ đã có bước tiến đáng kể vào năm 2023 với việc thành lập Nhóm Tham vấn Hạt nhân (NCG). Sự phát triển này tượng trưng cho nỗ lực chủ động và hợp tác của cả hai chính phủ để cùng lập kế hoạch và chuẩn bị cho các tình huống hạt nhân tiềm ẩn trên Bán đảo Triều Tiên. NCG không chỉ củng cố các cam kết răn đe mở rộng của Hoa Kỳ đối với Hàn Quốc mà còn trực tiếp giải quyết các mối lo ngại về an ninh của Hàn Quốc khi đối mặt với các mối đe dọa hạt nhân. Diễn đàn hợp tác về chiến lược hạt nhân này tăng cường sự liên kết chiến lược và thúc đẩy đáng kể các nỗ lực không phổ biến vũ khí hạt nhân của Hoa Kỳ trong khu vực. Việc tạo ra Nhóm Tham vấn Hạt nhân (NCG) là một minh chứng cho khả năng thích ứng và sức mạnh của liên minh. Điều này thể hiện cách thức tầm nhìn chiến lược và những bài học từ quá khứ có thể định hướng cho các phản ứng đương đại đối với những thách thức mới nổi, củng cố mối quan hệ đối tác thành một lực lượng năng động, kiên cường trong việc điều hướng những phức tạp của bối cảnh địa chính trị ngày nay.

Thúc đẩy liên minh

Trong nhiều thập kỷ, liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ đã trải qua một sự chuyển đổi đáng kể, chuyển từ một mối quan hệ bất đối xứng và tập trung vào khu vực sang một mối quan hệ đối xứng và định hướng toàn cầu hơn. Từ chỗ phụ thuộc vào viện trợ quân sự và kinh tế từ Hoa Kỳ, Hàn Quốc đã phát triển thành một cường quốc kinh tế, quân sự và văn hóa. Sự phát triển này được minh chứng bằng việc Tổng thống Yoon công bố Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đầu tiên của Hàn Quốc và thiết lập quan hệ đối tác ba bên với Nhật Bản và Hoa Kỳ. Chiến lược An ninh Quốc gia 2023 của Seoul tái khẳng định cam kết “tích cực giải quyết môi trường an ninh đang phát triển nhanh chóng” và thúc đẩy hòa bình, an ninh, nhân quyền và phát triển kinh tế quốc tế. Seoul đã đóng góp cho các sứ mệnh gìn giữ hòa bình và các nỗ lực chống cướp biển của Liên Hợp Quốc, thúc đẩy việc không phổ biến vũ khí toàn cầu và triển khai lực lượng đến Vịnh Ba Tư, Afghanistan và Iraq. Ví dụ, Sư đoàn Zaytun — với 3.600 quân nhân Hàn Quốc đóng góp cho Cuộc chiến Chống Khủng bố Toàn cầu (GWOT) — đã tiến hành các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình và tái thiết ở Iraq Kurdistan từ năm 2004 đến 2008 và được ca ngợi vì vai trò của họ trong việc ổn định và phát triển kinh tế. Hàn Quốc đã mở rộng hỗ trợ kinh tế và quân sự như một cách phản ánh ảnh hưởng toàn cầu ngày càng tăng của mình. Hãng thông tấn Yonhap đưa tin, nước này đã tăng viện trợ phát triển ở nước ngoài lên 86,4 nghìn tỷ đồng (3,4 tỷ đô la Mỹ) trong năm 2023. Động thái này thể hiện cam kết đóng vai trò quan trọng hơn trong các vấn đề quốc tế và nhấn mạnh vị thế của Hàn Quốc là một trong những nền kinh tế hàng đầu thế giới. Ngoài ra, việc Seoul hỗ trợ Ukraine, bao gồm cung cấp vật liệu quân sự và hỗ trợ trong việc tái thiết hệ thống giáo dục, là minh chứng cho sự nổi lên của quốc gia này như một nhà lãnh đạo quan trọng trên cấp độ toàn cầu. Sự phát triển này tạo ra một quan hệ đối tác Hàn Quốc-Hoa Kỳ cân bằng hơn và có định hướng toàn cầu hơn, đồng thời thể hiện bước chuyển hướng quan trọng trong cục diện chiến lược.

Khi liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ phát triển, việc mở rộng phạm vi hoạt động của liên minh vượt ra ngoài các vấn đề an ninh truyền thống để giải quyết các vấn đề xuyên quốc gia và khả năng phục hồi là điều cần thiết, đặc biệt là trong các lĩnh vực như Hỗ trợ Nhân đạo và Cứu trợ Thảm họa (HADR). Sự chuyển đổi này tạo tiền đề cho sự tham gia toàn diện hơn vào các thách thức quốc tế. Năng lực của liên minh trong việc thích ứng và ứng phó với một loạt các cuộc khủng hoảng toàn cầu, bao gồm thiên tai và các trường hợp khẩn cấp nhân đạo, không chỉ củng cố sự liên quan của liên minh trong thế kỷ 21 mà còn thể hiện cam kết của liên minh đối với sự ổn định toàn cầu và các giá trị chung. Điều này phù hợp với sự phát triển chiến lược của liên minh, cho phép nó đóng góp đáng kể cho hòa bình và an ninh quốc tế, đồng thời giải quyết các nhu cầu cấp bách của các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi các cuộc khủng hoảng trên toàn thế giới.

Giải quyết các vấn đề xuyên quốc gia và khả năng phục hồi là rất quan trọng đối với liên minh. Nó phản ánh cam kết về sự liên kết toàn cầu và các nghĩa vụ nhân đạo, tăng cường ảnh hưởng và vị thế quốc tế của liên minh. Ví dụ, việc tham gia vào Hỗ trợ Nhân đạo và Cứu trợ Thảm họa (HADR) chuẩn bị cho cả hai quốc gia đối phó với những thách thức ngày càng tăng của biến đổi khí hậu, tăng cường khả năng sẵn sàng và ứng phó. Những nỗ lực như vậy cũng thúc đẩy sự tin tưởng và hợp tác lẫn nhau và góp phần vào hòa bình và ổn định bằng cách giảm thiểu các nguyên nhân gây xung đột.

Các nỗ lực của HADR ít có khả năng buộc một trong hai quốc gia phải thực hiện các cam kết chính trị hoặc quân sự không mong muốn hoặc gây ra những thay đổi đáng kể trong các ưu tiên chiến lược. Mối tập trung này phù hợp với các giá trị và mục tiêu chung của cả hai quốc gia mà không cần đến những phức tạp của các thỏa thuận quốc phòng và an ninh, vốn thường đòi hỏi những cân bằng phức tạp giữa các lợi ích địa chính trị. Cùng nhau giải quyết và chuẩn bị cho HADR sẽ củng cố đáng kể liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ thông qua việc thúc đẩy phối hợp và sẵn sàng tác chiến . Nâng cao sự phối hợp dân sự-quân sự trong các sáng kiến của liên minh là yếu tố then chốt theo hướng này, vì nó không chỉ cải thiện khả năng ứng phó mà còn xây dựng sự hiểu biết và tin tưởng lẫn nhau. Việc quen thuộc hơn với các quy trình và năng lực của mỗi quốc gia sẽ dẫn đến các phản ứng hiệu quả và nhanh chóng hơn trong các thảm họa. Tăng cường phối hợp dân sự-quân sự trong các sáng kiến HADR có thể đạt được thông qua các bước đi thực tế. Thứ nhất, việc thành lập các trung tâm hoạt động dân sự-quân sự chung sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc liên lạc và ra quyết định theo thời gian thực giữa các tài sản quân sự và các cơ quan quản lý thảm họa dân sự. Các trung tâm này có thể đóng vai trò là trung tâm điều phối trong các hoạt động ứng phó thảm họa. Thứ hai, các cuộc huấn luyện và mô phỏng chung thường xuyên liên quan đến các nhóm ứng phó thảm họa quân sự và dân sự sẽ đảm bảo rằng tất cả các bên đều thông thạo các giao thức và khả năng của nhau, dẫn đến việc tích hợp liền mạch trong các trường hợp khẩn cấp.

Hơn nữa, việc phát triển các nền tảng chia sẻ để trao đổi dữ liệu và thu thập thông tin tình báo sẽ cho phép các thực thể quân sự và dân sự truy cập thông tin quan trọng, nâng cao khả năng nhận biết tình huống và hiệu quả ứng phó. Các phiên họp lập kế hoạch cộng tác, nơi các nhà lãnh đạo quân sự và dân sự cùng nhau vạch chiến lược và chuẩn bị cho các kịch bản thảm họa, cũng sẽ đóng vai trò then chốt trong việc thống nhất các mục tiêu và cách tiếp cận. Ngoài ra, việc kết hợp các bài học từ các hoạt động ứng phó thảm họa vào quy hoạch sẽ cải thiện sự phối hợp dân sự-quân sự. Bằng cách thực hiện các bước này, liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ có thể đảm bảo một cơ chế phản ứng toàn diện, nhanh chóng và gắn kết, thúc đẩy sức mạnh của các khả năng quân sự và dân sự.

Một quan hệ đối tác đang phát triển

Liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ là một minh chứng cho sự hợp tác bền bỉ và phát triển chiến lược. Trong hơn bảy thập kỷ, liên minh đã vượt qua vô số thách thức. Quá trình phát triển của liên minh này đã được định hình bởi sự tương tác phức tạp giữa các lực lượng địa chính trị, lợi ích quốc gia và cục diện toàn cầu đang thay đổi, nhấn mạnh khả năng phục hồi và thích ứng của liên minh. Khả năng quản lý rủi ro là yếu tố then chốt cho sự trường tồn và hiệu quả của liên minh. Sự khéo léo cân bằng này phản ánh sự hiểu biết sâu sắc và tầm nhìn chiến lược của cả hai quốc gia. Mặc dù có nền tảng là phòng thủ và an ninh chung, liên minh này đã vượt qua các ranh giới để bao gồm các mục tiêu về ổn định khu vực và hợp tác toàn cầu.

Khi liên minh tiến bước, sự phát triển từ một quan hệ đối tác chủ yếu tập trung vào quân sự sang một mối quan hệ cân bằng và hướng đến toàn cầu là rất quan trọng. Vai trò ngày càng tăng của Hàn Quốc trên toàn cầu, kết hợp với cam kết của Hoa Kỳ đối với sự ổn định khu vực, tạo nền tảng cho sự hợp tác năng động và có ảnh hưởng hơn. Bằng cách giải quyết các thách thức đương đại, liên minh Hàn Quốc-Hoa Kỳ không chỉ củng cố tầm quan trọng chiến lược của mình mà còn đóng góp đáng kể vào hòa bình và an ninh toàn cầu. Sự chuyển hướng chiến lược này sang một cách tiếp cận toàn diện và bao trùm đảm bảo rằng liên minh sắt đá này sẽ vẫn là nền tảng của sự ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và là chìa khóa để giải quyết các thách thức toàn cầu.