Hoa Kỳ mời các đối tác có trách nhiệm tham gia Tập trận Vành đai Thái Bình Dương lớn nhất từ trước đến nay; không bao gồm Trung Quốc

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Hai mươi chín quốc gia đối tác đã tham gia cuộc Tập trận Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) năm 2024 gần Hawaii — con số nhiều nhất từ trước đến nay. Ba mươi tám tàu nổi, ba tàu ngầm, 14 lực lượng trên bộ và khoảng 170 máy bay từ các quốc gia có trách nhiệm đang tham gia sự kiện hai năm một lần này, với chủ đề “Đối tác: Hội nhập và Sẵn sàng”.

Hoa Kỳ một lần nữa đã không mời Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) vì “sự miễn cưỡng của chính phủ Trung Quốc trong việc tuân thủ các quy tắc hoặc chuẩn mực và tiêu chuẩn quốc tế”, Phó Đô đốc John Wade, Tư lệnh Hạm đội 3 và Lực lượng đặc nhiệm hỗn hợp Tập trận Vành đai Thái Bình Dương 2024 của Hoa Kỳ, đã giải thích tại một cuộc họp báo khai mạc vào cuối tháng 6.

Theo một báo cáo năm 2014 của USNI News, cổng thông tin trực tuyến của Viện Hải quân Hoa Kỳ, Hoa Kỳ đã mời CHND Trung Hoa vào năm 2014 với hy vọng rằng “nước này có thể ngừng quân sự hóa Biển Đông và nhận ra rằng việc tham gia vào cuộc cạnh tranh quyền lực lớn là vô ích”.

Theo báo cáo của USNI News, vào thời điểm đó, nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm ngăn chặn hành vi xấu của CHND Trung Hoa được coi là quan trọng hơn rủi ro để cho Hải quân thuộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) quan sát các khả năng và chiến thuật của Hoa Kỳ trong thực tế. Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã cử bốn tàu được mời và một tàu gián điệp không được mời vào năm 2014. Hoa Kỳ cũng đã mời CHND Trung Hoa vào năm 2016.

Tuy nhiên, vào năm 2018, Hoa Kỳ đã “rút lại lời mời” đối với CHND Trung Hoa vì chính phủ Trung Quốc tiếp tục quân sự hóa các đảo nhân tạo ở Biển Đông.

Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng (DOD) lúc bấy giờ, Trung tá Thủy quân Lục chiến Christopher Logan, đã tuyên bố rằng “Hoa Kỳ cam kết về một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Việc Trung Quốc tiếp tục quân sự hóa các thực thể tranh chấp ở Biển Đông chỉ làm gia tăng căng thẳng và làm mất ổn định khu vực. Như một phản ứng ban đầu đối với việc Trung Quốc tiếp tục quân sự hóa Biển Đông, chúng tôi đã rút lại lời mời đối với Hải quân Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc tham gia Tập trận Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) năm 2018. Hành vi của Trung Quốc không phù hợp với các nguyên tắc và mục đích của Tập trận Vành đai Thái Bình Dương.

Trung tá Logan cho biết: “Chúng tôi có bằng chứng mạnh mẽ rằng Trung Quốc đã triển khai tên lửa chống hạm, hệ thống tên lửa đất đối không (SAM) và thiết bị gây nhiễu điện tử đến các thực thể tranh chấp ở khu vực quần đảo Trường Sa của Biển Đông. Việc Trung Quốc hạ cánh máy bay ném bom xuống đảo Phú Lâm cũng làm gia tăng căng thẳng”.

“Trong khi Trung Quốc cho rằng việc xây dựng các đảo là để đảm bảo an toàn trên biển, hỗ trợ điều hướng, tìm kiếm cứu nạn, bảo vệ nghề cá và các chức năng phi quân sự khác, việc bố trí các hệ thống vũ khí này chỉ dành cho mục đích quân sự.

Trung tá Logan nói: “Chúng tôi tin rằng những đợt triển khai gần đây và việc tiếp tục quân sự hóa các thực thể này là vi phạm lời hứa mà Chủ tịch Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình đã đưa ra với Hoa Kỳ và thế giới về việc không quân sự hóa quần đảo Trường Sa”.

Theo USNI News, Bộ Quốc phòng của CHND Trung Hoa đã đáp lại trong một tuyên bố vào tháng 5 năm 2018 rằng “Trung Quốc có chủ quyền không thể chối cãi đối với các đảo và vùng biển lân cận ở Biển Đông”. “Là một quốc gia có chủ quyền, Trung Quốc có quyền tự nhiên thực hiện các hoạt động xây dựng và triển khai các cơ sở quốc phòng cần thiết trên lãnh thổ của mình, đây cũng là một biện pháp cần thiết để bảo vệ vững chắc chủ quyền và an ninh quốc gia và duy trì hòa bình, ổn định khu vực. Điều này không liên quan gì đến ‘quân sự hóa’ và Hoa Kỳ không có quyền đưa ra những nhận xét vô trách nhiệm về vấn đề này”.

Tuy nhiên, tuyên bố của CHND Trung Hoa mâu thuẫn với phán quyết năm 2016 của một tòa án quốc tế tại La Haye, Hà Lan. Phán quyết này đã bác bỏ yêu sách chủ quyền của chính phủ Trung Quốc đối với phần lớn Biển Đông, khẳng định rằng yêu sách này không có cơ sở pháp lý. Phán quyết của tòa án cũng bác bỏ hành vi của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) ở Biển Đông, bao gồm cả việc xây dựng các đảo nhân tạo trong khu vực và ở vùng biển Philippines.

Theo Bộ Quốc phòng (DOD), kể từ năm 2018, các hoạt động của CHND Trung Hoa vẫn “không phù hợp với các nguyên tắc, mục đích và tinh thần của Tập trận Vành đai Thái Bình Dương”.

Trong Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng năm 2019, Quốc hội Hoa Kỳ đã cấm “Trung Quốc tham gia vào bất kỳ cuộc tập trận hải quân nào ở Vành đai Thái Bình Dương”.

Theo Bộ Quốc phòng (DOD), Luật quy định rằng Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng có thể cấp miễn trừ nếu có thể xác minh rằng CHND Trung Hoa đã “(1) chấm dứt mọi hoạt động bồi đắp đất ở Biển Đông; (2) loại bỏ tất cả vũ khí khỏi các địa điểm bồi đắp đất; và (3) thiết lập một thành tích bốn năm liên tục về việc thực hiện các hành động hướng tới ổn định khu vực”. Kể từ đó, không có điều kiện nào trong số này được đáp ứng, và CHND Trung Hoa vẫn tiếp tục hành vi gây hấn không chỉ ở Biển Đông mà còn trên toàn cầu.

Vào ngày 10 tháng 7 năm 2024, các nhà lãnh đạo Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã chỉ trích CHND Trung Hoa vì đã giúp tạo điều kiện cho cuộc chiến tranh của Nga chống lại Ukraine và bày tỏ lo ngại về nỗ lực của Bắc Kinh nhằm tăng cường mối quan hệ với Moscow.

Theo một thông cáo được 32 thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) phê chuẩn: “CHND Trung Hoa đã trở thành một nhân tố quyết định hỗ trợ cuộc chiến tranh của Nga chống lại Ukraine thông qua cái gọi là quan hệ đối tác ‘không giới hạn’ và sự hỗ trợ quy mô lớn cho cơ sở công nghiệp quốc phòng của Nga”. “Điều này làm gia tăng mối đe dọa mà Nga gây ra cho các nước láng giềng và an ninh châu Âu-Đại Tây Dương.  …   CHND Trung Hoa không thể hỗ trợ cuộc chiến tranh lớn nhất ở châu Âu trong lịch sử gần đây mà không ảnh hưởng tiêu cực đến lợi ích và uy tín của mình”.

Tư lệnh Wade cho biết Tập trận Vành đai Thái Bình Dương cố gắng tăng cường mối quan hệ và khả năng tương tác với các quốc gia có cùng chí hướng để cho phép họ làm việc cùng nhau để đối mặt với nghịch cảnh cho dù thiên tai hay xung đột.

Tư lệnh Wade nói với các phóng viên: “Thành thật mà nói, Tập trận Vành đai Thái Bình Dương không nhắm vào một quốc gia cụ thể nào hay gửi thông điệp đến bất kỳ ai”. “Chúng tôi thực sự tập trung vào việc duy trì khả năng của lực lượng hàng hải để đảm bảo hòa bình và thịnh vượng ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương quan trọng”.

Tập trận Vành đai Thái Bình Dương 2024, kéo dài đến đầu tháng 8, có các kịch bản chiến tranh đa lĩnh vực bao gồm chiến tranh chống tàu ngầm, chiến tranh trên mặt nước đa tàu, đổ bộ đa quốc gia và phòng thủ đa trục của nhóm tàu sân bay chống lại các lực lượng trực tiếp.

Trung tá Hải quân Hoàng gia Úc Timothy Gill, điều phối viên RIMPAC, phát biểu: “Tập trận Vành đai Thái Bình Dương cung cấp một môi trường đa quốc gia đặc biệt phức tạp và đầy thách thức để các lực lượng huấn luyện trong những lĩnh vực mà các mục tiêu quốc gia chung chồng chéo lên nhau”, “Trong suốt quá trình lập kế hoạch, chúng tôi đã xây dựng mối quan hệ đối tác thực sự dựa trên sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau và hy vọng điều đó sẽ tiếp tục trong quá trình thực hiện”.