Hiệp ước quốc phòng mang tính bước ngoặt giữa Nhật Bản và Philippines được thúc đẩy bởi căng thẳng ngày càng tăng ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

Nhân viên DIỄN ĐÀN
Nhật Bản và Philippines sẽ cho phép quân đội triển khai trên lãnh thổ của nhau để huấn luyện chiến đấu và các hoạt động chung bao gồm cả cứu trợ thiên tai. Các hành động ngày càng hung hăng của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) ở Biển Đông và Hoa Đông đã thúc đẩy tăng cường hợp tác quân sự.
Thỏa thuận Tiếp cận Đối ứng (RAA) mà các cơ quan lập pháp của cả hai quốc gia phải phê chuẩn, mở đường cho nhiều cam kết song phương và đa phương hơn nữa, chẳng hạn như sự tham gia đầy đủ của Nhật Bản vào Balikatan, một cuộc tập trận quân sự Philippines-Hoa Kỳ được tổ chức hàng năm tại Philippines. Các thành viên của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản trước đây đã tham dự với tư cách là quan sát viên. Hiệp ước cũng kêu gọi tuần tra Biển Đông trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines và các biện pháp an ninh khác.
NGUỒN VIDEO: REUTERS
Thỏa thuận sơ bộ tháng 7 năm 2024 là RAA đầu tiên của Nhật Bản với một quốc gia châu Á và là một phần trong nỗ lực của nước này nhằm tăng cường quan hệ với Úc, Philippines và Hoa Kỳ. Philippines và các quốc gia Đông Nam Á khác có tầm quan trọng chiến lược vì chúng giáp với các tuyến vận chuyển chính.
Bộ Ngoại giao Nhật Bản tuyên bố sau cuộc họp tại Manila: “Khi môi trường an ninh trong khu vực ngày càng trở nên nghiêm trọng, việc ký kết thỏa thuận quan trọng liên quan đến an ninh với Philippines, một đối tác chiến lược đặt tại vị trí chiến lược trên các tuyến đường biển và chia sẻ các giá trị và nguyên tắc cơ bản với Nhật Bản, sẽ tiếp tục thúc đẩy hợp tác an ninh và quốc phòng giữa hai nước và kiên quyết hỗ trợ hòa bình và ổn định trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”.
Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Minoru Kihara và Bộ trưởng Ngoại giao Yoko Kamikawa đã tham gia cùng Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro Jr. và Bộ trưởng Ngoại giao Enrique Manalo tại cuộc họp tháng 7, sau phiên họp đầu tiên tại Tokyo vào tháng 4 năm 2022. Bà Kamikawa và ông Teodoro đã ký RAA tại một buổi lễ có sự chứng kiến của Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. Sau đó, trong một bài đăng trên mạng xã hội, ông đã mô tả Nhật Bản là “đối tác trong việc bảo đảm hòa bình và thịnh vượng ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”.
Ông Manalo cảm ơn Nhật Bản đã hỗ trợ Philippines trong các tranh chấp lãnh thổ với CHND Trung Hoa. Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền đối với phần lớn Biển Đông, bao gồm cả khu vực thuộc vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines mà người Philippines gọi là Biển Tây Philippines. Hải cảnh Trung Quốc trong nhiều tháng đã chặn, đâm và bắn vòi rồng vào các tàu tiếp tế của Philippines hướng đến một tiền đồn trên Bãi Cỏ Mây. Binh lính Trung Quốc mang dao, giáo và rìu đã tấn công các đội tiếp tế của Philippines gần tiền đồn vào giữa tháng 6 năm 2024, làm bị thương quân nhân, chém thuyền bơm hơi và ăn cắp súng trường. Các nhà lãnh đạo Philippines đã yêu cầu bồi thường 25,33 tỷ đồng (1 triệu đô la Mỹ) và trả lại vũ khí. Trong một tuyên bố chung sau cuộc họp tháng 7, các quan chức Nhật Bản và Philippines đã “bày tỏ quan ngại nghiêm trọng về các hành động nguy hiểm và leo thang của Trung Quốc”.
Brunei, Malaysia, Philippines, CHND Trung Hoa, Đài Loan và Việt Nam có các tuyên bố chủ quyền chồng lấn nhau ở một số phần của Biển Đông. Cả Bắc Kinh và Tokyo đều tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Senkaku do Nhật Bản kiểm soát trên Biển Hoa Đông. Hải cảnh Trung Quốc đã quấy rối các tàu quân sự, tàu đánh cá, tàu khoa học và tàu khảo sát dầu khí trong vùng biển do hầu hết các nước có tranh chấp kiểm soát.
Ông Manalo cũng ca ngợi Tokyo vì đã ủng hộ phán quyết của tòa án quốc tế năm 2016 rằng Bắc Kinh đã vi phạm quyền chủ quyền của Manila trong EEZ của mình. Tòa án đã xác định rằng yêu sách mở rộng của chính phủ Trung Quốc không có cơ sở pháp lý, nhưng Bắc Kinh đã phớt lờ phán quyết và tiếp tục khẳng định bất hợp pháp của mình. Ông Manalo nói về cuộc họp ở Manila: “Trong bối cảnh tình hình địa chính trị ở khu vực này và các khu vực khác đã gây áp lực lên sự ổn định và khả năng dự đoán của trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, chúng tôi đã thảo luận về các vấn đề toàn cầu và khu vực cùng quan tâm”.
Ông Masashi Murano, một chuyên gia về Nhật Bản tại Viện Hudson, tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Hoa Kỳ, nói với tờ The Japan Times rằng: Cụ thể, thỏa thuận cho phép các đơn vị tên lửa đất đối hạm của Tokyo được huấn luyện với các vũ khí của Hoa Kỳ như Hệ thống Tên lửa Pháo binh Cơ động Cao và hệ thống tên lửa tầm trung trên đảo Luzon của Philippines. Thoả thuận cũng cho phép Lữ đoàn triển khai nhanh đổ bộ đường biển của Lực lượng Phòng vệ mặt đất Nhật Bản và nhân viên quân sự Hoa Kỳ huấn luyện với đạn dược nhỏ phóng từ mặt đất và máy bay không người lái.
Tổng thống Marcos và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã gặp Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tại Washington vào tháng 4 năm 2024. Hoa Kỳ đang củng cố các liên minh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương để chống lại ảnh hưởng của CHND Trung Hoa. Ông Biden nhắc lại cam kết sắt đá của Hoa Kỳ về việc sát cánh cùng Nhật Bản và Philippines.
Ông Chester Cabalza, chủ tịch của Tổ chức Hợp tác An ninh và Phát triển Quốc tế, một tổ chức nghiên cứu của Philippines, nói với Benar News rằng RAA là một bước đột phá. Ông nói: “Ý nghĩa của hiệp ước quân sự này làm tăng cường sự nhanh nhạy và khả năng răn đe của Manila với sự hỗ trợ nhảy vọt từ một nước láng giềng chiến lược và công nghệ tiên tiến như Nhật Bản”.