Sự giám sát của ĐCSTQ đối với tàu ngầm hạt nhân tiếp tục làm dấy lên các mối lo ngại

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Phán quyết đáng ngờ của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) trong việc quản lý các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân và có khả năng trang bị vũ khí hạt nhân vẫn tiếp tục tồn tại dưới thời Tổng Bí thư Tập Cận Bình.

Các sĩ quan tàu ngầm của ĐCSTQ thường đến từ các học viện quân sự Trung Quốc có yêu cầu điểm thi tuyển sinh thấp nhất, theo trang tin Business Insider vào tháng 4 năm 2024.

Ông Roderick Lee, một chuyên gia quân sự Trung Quốc, phát biểu với Business Insider rằng các tiêu chuẩn giáo dục thấp hơn, cùng với những căng thẳng trong hoạt động triển khai tàu ngầm, khiến các chỉ huy tàu ngầm của Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân (People’s Liberation Army Navy – PLAN) dễ mắc sai lầm hơn vì chương trình này dường như “thu hút các nhà lãnh đạo từ trong số một vài học viên sĩ quan có kết quả học tập kém nhất”.

Ông Lee, giám đốc nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Trung Quốc thuộc Đại học Không quân Hoa Kỳ, đã viết trong một bài phân tích vào tháng 6 năm 2023 cho Viện Nghiên cứu Hàng hải Trung Quốc thuộc Đại học Chiến tranh Hải quân Hoa Kỳ: “Do đó, lực lượng tàu ngầm PLAN phải dựa vào các sĩ quan kém tài năng nhất của mình để lãnh đạo các lực lượng có thể bị cắt bớt trong nhiều ngày nếu không phải là vài tuần tại một thời điểm”.

Ông Lee viết trong cuốn “PLA Navy Submarine Leadership — Factors Affecting Operational Performance” (tạm dịch: Lãnh đạo tàu ngầm của Hải quân PLA – Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động) rằng các tiêu chuẩn thấp hơn có thể góp phần khiến các sĩ quan tàu ngầm trong PLAN “có nhiều khả năng chịu ảnh hưởng bởi các nguồn cơn gây ra lỗi như trình độ kém, kỹ năng giải quyết vấn đề kém, thái độ không phù hợp đối với các nhiệm vụ, thói quen giao tiếp không chính xác và không có khả năng xử lý căng thẳng”.

Tiết lộ này dựa trên hồ sơ quản lý tàu ngầm vô trách nhiệm của ĐCSTQ.

Vào tháng 4 năm 2003, 70 thủy thủ Trung Quốc đã thiệt mạng trong một sự cố huấn luyện tàu ngầm diesel lớp Ming ở Biển Vàng. Vụ thảm kịch đã đánh dấu một mốc lịch sử về các vấn đề an toàn và hiệu suất của chương trình tàu ngầm này.

Vào thời điểm đó, các nhà lãnh đạo quân sự Trung Quốc đã bày tỏ mối quan ngại lâu dài về khả năng của các chỉ huy tàu ngầm của họ. Để giải quyết vấn đề này, PLAN đã thường xuyên bố trí sĩ quan cấp cao trên các tàu và tàu ngầm như một biện pháp bảo vệ và sẽ tiếp tục duy trì việc làm này cho đến sớm nhất là năm 2019. Nhưng một thực tế như vậy có thể gây nhầm lẫn cho các quyết định ra lệnh, ông Lee viết. Các sĩ quan cấp cao đã ở trên tàu ngầm trong vụ việc gây chết người năm 2003 đó.

Ngược lại, Hoa Kỳ cùng các Đồng minh và Đối tác cố gắng lựa chọn các chỉ huy tàu ngầm từ những tài năng hàng đầu của họ. Ví dụ, các chỉ huy tàu ngầm của Hải quân Hoa Kỳ cũng được đào tạo về kỹ thuật hạt nhân.

Đã có những sự cố tàu ngầm khác kể từ khi ông Tập Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2012.

Theo trang tin Forbes, vào tháng 9 năm 2019, một tàu ngầm tên lửa đạn đạo (ballistic missile submarine – SSBN) lớp Jin chạy bằng năng lượng hạt nhân của PLAN đã nổi lên một cách nguy hiểm gần các tàu cá của Việt Nam ở Biển Đông.

Vào tháng 12 năm 2021, một tàu SSBN loại 94 chạy bằng năng lượng hạt nhân của PLAN đã bất ngờ xuất hiện ở eo biển Đài Loan, CNN đưa tin. ĐCSTQ tuyên bố Đài Loan tự trị là lãnh thổ của mình và đe dọa sẽ sáp nhập hòn đảo này bằng vũ lực.

Hãng tin này báo cáo: “Tàu ngầm này được phát hiện đang lướt trên vùng biển phân tách Đài Loan với Trung Quốc đại lục, nơi nhiều nhà phân tích cho rằng xung đột có nhiều khả năng bắt đầu từ một vụ va chạm tình cờ hơn là một sự kiện đã được lên kế hoạch — và càng có nhiều tàu chiến trong một không gian hạn chế thì càng có nhiều khả năng xảy ra tai nạn”.

Đại úy Hải quân Hoa Kỳ đã nghỉ hưu Carl Schuster, cựu giám đốc vận hành tại Trung tâm Tình báo Chung của Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương Hoa Kỳ, phát biểu với CNN: “Một SSBN nổi trên mặt nước là điều ít người biết đến”. “Điều này có thể gợi nhắc một vấn đề về thân tàu hoặc kỹ thuật đòi hỏi một nhà máy đóng tàu lớn phải điều tra và sửa chữa”.

Theo thông lệ, các chương trình tàu ngầm của ĐCSTQ thường được che giấu trong bí mật, làm trầm trọng thêm những lo ngại về an toàn hạt nhân. Các nhà phân tích cho biết tính minh bạch của ĐCSTQ đối với các hoạt động tàu ngầm của họ không được cải thiện nhiều kể từ vụ việc năm 2003.

Trong những năm gần đây, “PLA đã bắt đầu hạn chế mức độ tiếp xúc công khai mà các sĩ quan cấp cao của họ nhận được, và thậm chí có một số bằng chứng cho thấy PLA đang tích cực kiểm duyệt danh tính của cờ cũng như sĩ quan cấp tướng”, ông Lee viết.