Balikatan 2024 xây dựng khả năng tương tác, quan hệ đối tác đa phương Philippines-Hoa Kỳ

Maria T. Reyes

Quân đội Philippines và Hoa Kỳ đã khởi động các cuộc tập trận chiến đấu thường niên lớn nhất vào cuối tháng 4 năm 2024, với sự góp mặt của các bên tham gia từ Úc và Pháp cùng các quan sát viên từ Brunei, Canada, Pháp, Đức, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Malaysia, New Zealand, Singapore, Hàn Quốc, Thái Lan, Vương quốc Anh và Việt Nam.

Cuộc tập trận Balikatan, một từ tiếng Tagalog có nghĩa là vai kề vai, là một trong những cuộc tập trận phức tạp nhất giữa Philippines và Hoa Kỳ. Hoạt động huấn luyện này kéo dài đến ngày 10 tháng 5 với sự tham gia của hơn 16.000 binh sĩ. Lần đầu tiên, cuộc tập trận bao gồm các hoạt động hải quân chung trong vùng đặc quyền kinh tế (exclusive economic zone – EEZ) của Philippines, một phần của Biển Đông, nơi căng thẳng đã leo thang trong năm qua trước những hành động hung hăng của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) nhằm thúc đẩy các yêu sách lãnh thổ tùy tiện của mình.

Pháp đã lần đầu tiên triển khai một tàu hải quân đến cuộc tập trận, tàu khu trục nhỏ FS Vendémiaire, trong khi lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines và Hoa Kỳ lần đầu tiên triển khai tàu cho cuộc tập trận hải quân chung.

Khi cuộc tập trận Balikatan lần thứ 39 bắt đầu, các quan chức quân sự Philippines cũng tuyên bố rằng Nhật Bản sẽ tham gia cuộc tập trận với tư cách là bên tham gia lần đầu vào năm 2025.

Các cuộc tập trận đang được tổ chức trên khắp Philippines, bao gồm khu vực phía Bắc Luzon, Nam Luzon của Lực lượng Vũ trang Philippines (AFP) và các khu vực hoạt động của các bộ chỉ huy phương Tây, chủ yếu hướng về phía Biển Đông và Đài Loan tự trị.

Trung tướng Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ William Jurney, giám đốc tập trận của Hoa Kỳ tại Balikatan, cho biết tại một cuộc họp báo: “Các cuộc tập trận ở những địa điểm đó hoạt động dựa trên … luật pháp quốc tế và [thuộc] phạm vi quyền và trách nhiệm chủ quyền của nước bạn”.

Các lực lượng của Philippines và Hoa Kỳ sẽ đánh chìm một con tàu đã ngừng hoạt động và diễn tập việc chiếm lại các đảo ở tỉnh Batanes và Palawan. Trong các hoạt động khác lần đầu diễn ra tại cuộc tập trận, một tàu Hải quân Philippines sẽ phóng tên lửa chống hạm và Không quân Philippines sẽ sử dụng tên lửa đất đối không trong một cuộc tập trận phòng thủ tích hợp.

Trước Balikatan, Quân đội Hoa Kỳ đã triển khai hệ thống tên lửa tầm trung trên mặt đất mới, còn được gọi là hệ thống vũ khí Typhon, đến Bắc Luzon.

“Đây là một bước quan trọng trong quan hệ đối tác của chúng tôi với Philippines”, Chuẩn tướng quân đội Hoa Kỳ Bernard Harrington phát biểu trong một tuyên bố. “Chúng tôi rất trân trọng các đối tác trong Lực lượng Vũ trang Philippines và rất vui mừng được mở rộng việc hợp tác an ninh khi chúng tôi mang khả năng mới này đến Luzon”.

Balikatan được tổ chức nhằm mục đích củng cố “sự phát triển khả năng tương tác, nỗ lực tập thể của chúng tôi, bảo vệ luật pháp quốc tế và đảm bảo rằng tự do hàng hải trong các lĩnh vực này… [không bị cản trở bởi bất kỳ bên nào khác”,Thiếu tướng thuộc Lực lượng Vũ trang Philippines (Armed Forces of the Philippines – AFP) Marvin Licudine, giám đốc cuộc tập trận của Philippines, phát biểu với các phóng viên.

CHND Trung Hoa tuyên bố chủ quyền đối với hầu hết Biển Đông, tuyến đường trung chuyển hơn 76 triệu tỷ đồng (3 nghìn tỷ đô la Mỹ) thương mại bằng đường biển hàng năm. Một tòa án quốc tế đã phán quyết vào năm 2016 rằng các tuyên bố chủ quyền quá đáng của CHND Trung Hoa ở các vùng biển tranh chấp không có cơ sở pháp lý. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã từ chối thừa nhận phán quyết.

Ông Licudine cho biết CHND Trung Hoa dự kiến sẽ triển khai các tài sản quân sự ở vùng lân cận các cuộc tập trận Balikatan, một số trong đó sẽ diễn ra gần các thực thể hàng hải nhân tạo mà Bắc Kinh đã xây dựng và quân sự hóa trong Vùng Đặc quyền Kinh tế của Philippines.

Các bên tham gia Balikatan cũng đang tiến hành đào tạo về an ninh mạng và chiến dịch thông tin, cùng với sự tham gia của cộng đồng và các dự án xây dựng.

Cuộc tập trận diễn ra sau các hội nghị thượng đỉnh ở Washington, DC, giữa các nhà lãnh đạo của Nhật Bản, Philippines và Hoa Kỳ tập trung vào việc tăng cường hợp tác kinh tế và an ninh.

Người đứng đầu AFP, Tướng Romeo Brawner Jr. cho biết Balikatan đại diện cho “sự thống nhất, trách nhiệm tập thể và quan hệ đối tác lâu dài” giữa Philippines, Hoa Kỳ và các đối tác khác.

“Đó không phải là một mối quan hệ đối tác thuận tiện mà là một sự phản ánh rõ ràng về lịch sử chung của chúng ta, cam kết vững chắc đối với nền dân chủ và tôn trọng luật pháp quốc tế trong việc theo đuổi hòa bình và an ninh ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”, ông Brawner phát biểu tại lễ khai mạc.

Maria T. Reyes là một cộng tác viên của DIỄN ĐÀN đưa tin từ Manila, Philippines.