Các hoạt động gây hấn có phối hợp của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc nhằm mục đích làm xói mòn luật pháp quốc tế

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Trong nhiều năm qua, các nhà lãnh đạo quốc tế đã lên tiếng cáo buộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) về các hoạt động: bắt giữ máy bay quân sự một cách không an toàn trong không phận quốc tế, thực hiện các hoạt động nguy hiểm trên biển khơi, cũng như việc lực lượng hải cảnh Trung Quốc và dân quân biển thực hiện các chiến thuật gây hấn tại vùng biển của các quốc gia có chủ quyền.

Theo báo cáo năm 2023 của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ (DOD) về sự phát triển quân sự và an ninh của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, các động thái cưỡng chế và nguy hiểm là một phần trong nỗ lực phối hợp nhằm ngăn cản các quốc gia bay, đi thuyền và hoạt động an toàn trong các lĩnh vực mà luật pháp quốc tế cho phép.

Mục tiêu của các chiến thuật vùng xám – những hành động gây hấn nhưng không đến mức chiến tranh – là “gia tăng áp lực buộc Hoa Kỳ và các quốc gia khác phải ngừng các hoạt động hợp pháp” gần các vùng lãnh thổ mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền. Những tuyên bố đó ngày càng nằm ngoài biên giới được quốc tế công nhận.

Các cuộc đối đầu đã leo thang. Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ (DOD) cho biết từ năm 2021 đến 2023, các phi công Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã thực hiện 180 cuộc diễn tập liều lĩnh — nhiều hơn so với 10 năm trước cộng lại — khi tiếp cận máy bay quân sự của Hoa Kỳ trên biển Hoa Đông và Biển Đông.

Ông Ely Ratner, trợ lý Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ về các vấn đề an ninh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nói với các phóng viên: “Và khi bạn tính đến các trường hợp gây hấn và liều lĩnh của Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc đối với các quốc gia khác, con số này tăng lên gần 300 trường hợp đối với máy bay của Hoa Kỳ, đồng minh và đối tác trong hai năm qua.

Các bức ảnh và video được giải mật gần đây cho thấy các phi công Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc chỉ bay cách máy bay Hoa Kỳ vài mét. Úc và Canada đã báo cáo các vụ đánh chặn nguy hiểm tương tự. Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ (DOD) báo cáo rằng các ví dụ về hành vi liều lĩnh của Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc cũng bao gồm các cuộc diễn tập như cuộn nòng và các màn nhào lộn trên không khác gần máy bay quân sự của các quốc gia khác.

Theo các quan chức quốc phòng Hoa Kỳ, sự cố gần đây nhất là vào cuối tháng 10 năm 2023, khi một máy bay Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc đến gần máy bay ném bom B-52 của Hoa Kỳ trên Biển Đông trong vòng 3 mét.

Trong khi đó, Bắc Kinh đã tăng cường ép buộc hàng hải đối với các quốc gia bao gồm Nhật Bản và Philippines.

Căng thẳng xung quanh quần đảo Senkaku do Nhật Bản kiểm soát, mà CHND Trung Hoa tuyên bố và đe dọa sẽ chiếm giữ, đã bùng phát vào đầu năm 2024 khi lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc đụng độ với các tàu đánh cá và tuần tra của Nhật Bản và cảnh báo máy bay Nhật Bản phải rời khỏi khu vực. Denny Roy, một thành viên cao cấp tại Trung tâm Đông Tây ở Honolulu, đã viết cho tạp chí The Diplomat, chiến lược của Bắc Kinh là tăng và duy trì áp lực xung quanh các hòn đảo, hy vọng nguy cơ xung đột quân sự liên tục sẽ “khiến Tokyo phải khuất phục”. Điều đó đã thất bại.

Trong lãnh hải của Philippines, lực lượng bảo vệ bờ biển và dân quân hàng hải của Trung Quốc thường xuyên sử dụng vòi rồng, ngăn chặn các cuộc diễn tập, theo dõi và các hoạt động nguy hiểm khác trong các khu vực mà CHND Trung Hoa tuyên bố chủ quyền bất hợp pháp ở Biển Đông. Vào tháng 3 năm 2024, bốn Thủy thủ Philippines đã bị thương khi lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc bắn vòi rồng vào tàu của họ. Manila đã đáp trả bằng chiến lược được các nhà phân tích gọi là “sự minh bạch quyết đoán”, công khai tiết lộ thông tin về các hành vi hung hăng của Bắc Kinh.

Raymond Powell, Giám đốc dự án minh bạch hàng hải SeaLight tại Đại học Stanford của California, nói với đài tin tức Radio Free Asia: “Nhiều Chính phủ có xu hướng lờ đi, im lặng và không công khai bất cứ điều gì, bởi vì họ muốn mọi thứ trở lại bình thường”. Tuy nhiên, ông nói, “tình hình bình thường” đang ngày càng trở nên bất lợi hơn cho khu vực và các nước Đông Nam Á khác.

“Vì vậy, càng bình thường hóa các hoạt động vùng xám, thì chúng càng trở thành điều được mong đợi, và cuối cùng bạn sẽ tự bình thường hóa mình ra khỏi tất cả các quyền hợp pháp và quyền quốc tế hợp pháp của chính mình”.