Đạo luật Quan hệ với Đài Loan ủng hộ hòa bình, ổn định trên eo biển Đài Loan trong bối cảnh CHND Trung Hoa tăng cường ép buộc

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Thông điệp được đưa ra trong các cuộc họp trực tiếp gần đây giữa các quan chức quốc phòng Hoa Kỳ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) vẫn không thay đổi: Hoa Kỳ vẫn cam kết thực hiện chính sách “Một Trung Quốc” đã có từ lâu, tuân theo Đạo luật Quan hệ với Đài Loan (Taiwan Relations Act – TRA).

Michael Chase, Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ về Trung Quốc, Đài Loan và Mông Cổ, tái khẳng định tầm quan trọng của hòa bình và ổn định trên eo biển Đài Loan, tuyến đường thủy quốc tế quan trọng đối với thương mại toàn cầu, trong các cuộc họp tháng 1 năm 2024 tại Washington, D.C. với Thiếu tướng Tống Nhan Siêu (Song Yanchao), Phó Giám đốc Văn phòng Quân ủy Trung ương Trung Quốc về hợp tác quân sự quốc tế.

Chính sách Một Trung Quốc không thay đổi kể từ năm 1979, khi Hoa Kỳ thừa nhận CHND Trung Hoa “chính phủ hợp pháp duy nhất của Trung Quốc” nhưng không đưa ra lập trường về tình trạng của Đài Loan.

Đạo luật TRA, với vai trò trung tâm trong mối quan hệ của Hoa Kỳ với Đài Loan, vừa đánh dấu mốc 45 năm ngày thành lập quan hệ ngoại giao Hoa Kỳ-Đài Loan vào ngày 10 tháng 4. Quốc hội Hoa Kỳ đã phê chuẩn TRA, sau đó Tổng thống Hoa Kỳ khi đó là Jimmy Carter đã ký thành đạo luật sau khi Washington cho biết sẽ chính thức hóa quan hệ ngoại giao với CHND Trung Hoa. Đạo luật cho phép quan hệ ngoại giao kinh tế và không chính thức giữa Đài Loan và Hoa Kỳ, ghi nhận rằng các biện pháp trừng phạt kinh tế và gây hấn đối với hòn đảo tự trị này sẽ được coi là mối đe dọa đối với hòa bình ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và là “mối quan ngại nghiêm trọng đối với Hoa Kỳ”.

Luật này mang lại sự đảm bảo cho Đài Loan và nhằm ngăn chặn CHND Trung Hoa xâm chiếm hòn đảo mà Bắc Kinh tuyên bố là lãnh thổ của mình và đe dọa sáp nhập. Luật quy định rõ rằng Hoa Kỳ sẽ cung cấp “các vật phẩm quốc phòng và dịch vụ quốc phòng” cho Đài Loan để “duy trì khả năng tự cung tự cấp.” Hoa Kỳ đang cung cấp tới 48,4 nghìn tỷ đồng (2 tỷ đô la Mỹ) viện trợ quân sự mỗi năm cho Đài Loan đến năm 2027 theo Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng năm 2023.

TRA cũng được soạn thảo “để làm rõ rằng quyết định thiết lập quan hệ ngoại giao với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa của Hoa Kỳ dựa trên kỳ vọng rằng tương lai của Đài Loan sẽ được xác định bằng các biện pháp hòa bình.” Mặc dù Hoa Kỳ cung cấp viện trợ quân sự cho Đài Loan, các nhà phân tích lưu ý rằng Washington tuân thủ chính sách được gọi là mơ hồ chiến lược về việc liệu họ có can thiệp quân sự trong trường hợp xảy ra cuộc tấn công vào hòn đảo này hay không.

Những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm bắt nạt Đài Loan bao gồm các chiến thuật vùng xám như triển khai máy bay chiến đấu của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (People’s Liberation Army – PLA) gần hòn đảo, bắn tên lửa đạn đạo qua Đài Loan và tổ chức các cuộc tập trận bắn đạn thật lớn xung quanh hòn đảo. Ví dụ: tháng 2 năm 2024, Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết 14 máy bay PLA đã tiến hành “tuần tra sẵn sàng chiến đấu chung” với các tàu chiến Trung Quốc xung quanh hòn đảo, theo Reuters. Các nỗ lực ép buộc của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) cũng bao gồm lệnh cấm nhập khẩu sản phẩm và hải sản từ Đài Loan, cũng như thả khinh khí cầu giám sát gần hòn đảo này trước cuộc bầu cử diễn ra ở đó.

Các nhà phân tích cho biết TRA đã dự đoán được những nỗ lực như vậy của ĐCSTQ. Luật pháp quy định rằng viện trợ quân sự của Hoa Kỳ nhằm hỗ trợ Đài Loan “chống lại bất kỳ biện pháp vũ lực hoặc các hình thức ép buộc nào khác có thể gây nguy hiểm cho an ninh, hoặc hệ thống xã hội hoặc kinh tế” của người dân Đài Loan.