Các cạnh Sắc nét

Tiến sĩ Jake Wallis/Viện nghiên cứu Chính sách Chiến lược Australia

Dưới sự lãnh đạo quyết đoán của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) đang xây dựng một hệ thống tuyên truyền toàn cầu được thiết kế để định hình lại trật tự quốc tế.

Đây là một thách thức phức tạp hơn so với thách thức do các quốc gia độc tài khác đặt ra trong miền thông tin, thậm chí còn phức tạp hơn so với việc Nga tích hợp thông tin sai lệch với sự can thiệp và lật đổ của nước ngoài. Điều này là do dưới thời ông Tập Cận Bình, tham vọng của CHND Trung Hoa lớn hơn nhiều và việc thể hiện quyền lực nhà nước của quốc gia đơn đảng có trọng lượng hơn các cường quốc đang muốn thay đổi trật tự toàn cầu. CHND Trung Hoa có thể áp dụng nghệ thuật quản lý nhà nước cưỡng chế cho cả quyền lực chính trị dự kiến và áp đặt chi phí. Nó đã báo hiệu lợi thế này cho các đối thủ cạnh tranh chiến lược theo những cách ngày càng rõ ràng. Ví dụ, quốc gia đơn đảng đã nhắm vào các tập đoàn phương Tây bằng các cuộc tẩy chay người tiêu dùng được huy động bởi tuyên truyền của nhà nước để ngăn chặn bình luận của công chúng về các vấn đề như vi phạm nhân quyền ở Tân Cương hoặc Hồng Kông.

Úc phải đối mặt với một loạt thuế quan thương mại, được cựu đại sứ CHND Trung Hoa tại Úc, Cheng Jingye, mô tả như một biểu hiện của sự phẫn nộ của người dân Trung Quốc, sau khi Thủ tướng lúc đó của Úc Scott Morrison đề xuất một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của COVID-19. Tại một thời điểm đặc biệt thấp trong mối quan hệ Úc-Trung Quốc, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc khi đó là Triệu Lập Kiên (Zhao Lijian) đã đăng lên Twitter, hiện được gọi là X, hình ảnh giả mạo về người lính Úc cắt cổ đứa trẻ Afghanistan. Hình ảnh bịa đặt, được sử dụng để tham khảo một cuộc điều tra về tội ác chiến tranh bị cáo buộc của các lực lượng Úc ở Afghanistan, ban đầu được lan truyền trên mạng Xã hội Trung Quốc. 

Trong vòng một giờ sau khi tweet này được đăng, ông Morrison đã triệu tập một cuộc họp báo để trả lời. Ông cũng lên tiếng trên WeChat, mạng Xã hội thuộc sở hữu của Trung Quốc, nói rằng với tư cách là một nền dân chủ, Úc đã chuẩn bị xem xét lại những sai sót của mình. Trong vòng vài phút sau bài đăng, tài khoản WeChat của ông ấy đã bị tạm ngưng. Sự tương tác này cho thấy cách CHND Trung Hoa khai thác miền thông tin, phổ biến tuyên truyền trên mạng xã hội phương Tây, nơi mà tự do ngôn luận được bảo vệ trong khi kiểm duyệt các thông điệp dành cho người dân Trung Quốc.

Quỹ đạo các chiến dịch thông tin của ĐCSTQ chỉ ra rằng những nỗ lực một thời còn vụng về đang trở nên tinh vi, phản ánh sự đầu tư liên tục của quốc gia đơn đảng. Hơn nữa, các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ và các cuộc biểu tình lan rộng ở Hồng Kông đã gây ra sự sẵn sàng ứng xử rủi ro lớn hơn từ quốc gia đơn đảng. 

Trọng tâm của ĐCSTQ chuyển từ quan tâm đến các chủ đề như các cuộc biểu tình ở Hồng Kông, cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan năm 2020 và nguồn gốc của COVID-19 sang sự can thiệp của nước ngoài vào chính trị trong nước của Hoa Kỳ. Cùng một tập hợp các công cụ cho chiến dịch thông tin đã tập trung vào các cuộc biểu tình ở Hồng Kông xoay quanh để khai thác các cuộc biểu tình trong nước ở Hoa Kỳ. 

Trong vài năm, các kỹ thuật của ĐCSTQ nhanh chóng trưởng thành từ những nỗ lực ban đầu nhằm can thiệp vào các cuộc bầu cử ở Đài Loan, bao gồm những sai lầm về ngôn ngữ khi cố gắng viết các bài đăng bằng tiếng Trung Quốc truyền thống để gây ảnh hưởng đến cử tri Đài Loan. Vào thời điểm ĐCSTQ bắt đầu nhắm vào Hoa Kỳ, các chiến dịch thông tin của ĐCSTQ có thể áp đảo các biện pháp phòng thủ bằng thuật toán và con người trên hầu hết các nền tảng truyền thông xã hội. Ví dụ, công cụ Spamouflage Dragon của ĐCSTQ có thể nhanh chóng lan truyền thông tin sai lệch trên các nền tảng hàng đầu ở Hoa Kỳ, bao gồm Facebook, X và YouTube. ĐCSTQ cũng nâng cao khả năng của mình bằng cách thử nghiệm trí tuệ nhân tạo để tự động dịch nội dung video, tạo ảnh đại diện cho các tài khoản mạng xã hội giả mạo và phát triển các video deepfake.

Thách thức trong việc phân tích các chiến dịch thông tin của ĐCSTQ khi họ khai thác mạng xã hội là tìm kiếm chúng trong bối cảnh các mục tiêu chiến lược của ĐCSTQ. Đảng cố gắng vận hành học thuyết xuất phát từ ông Tập Cận Bình và Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định của đảng. Dưới thời ông Tập Cận Bình, khát vọng của đảng là tham vọng. Tuyên truyền là một công cụ chiến tranh chính trị, và nó có thể được liên kết với các chính sách cưỡng chế khác để tận dụng lợi thế chiến lược.

Các nền dân chủ cho rằng toàn cầu hóa và các mối quan hệ kinh tế sẽ kéo CHND Trung Hoa vào trật tự dựa trên luật lệ. Họ đánh giá thấp việc quốc gia đơn đảng Trung Quốc sẵn sàng vũ khí hóa sự phụ thuộc lẫn nhau bằng cách khai thác các mối quan hệ kinh tế, cộng đồng người sống ở nước ngoài và tiếp cận bất đối xứng với môi trường thông tin của các nền dân chủ mở. Ở phía bắc và đông bắc của Australia, Papua New Guinea và Quần đảo Solomon đã ký kết các thỏa thuận theo chương trình cơ sở hạ tầng Một vành đai, Một con đường của CHND Trung Hoa. Quần đảo Solomon cũng có thỏa thuận an ninh với chính phủ Trung Quốc. Úc cảm thấy sự tự do trong việc điều động bị hạn chế.

Trong khi các cuộc thăm dò dư luận ở phương Tây cho thấy mối lo ngại ngày càng tăng rằng CHND Trung Hoa là mối đe dọa an ninh, thì tuyên truyền của ĐCSTQ lại mang lợi ở những nơi khác. Ở một số khu vực giàu tài nguyên nhất định, tuyên truyền của ĐCSTQ thu hút được sự chú ý. Ở châu Phi, Đông Nam Á và Mỹ Latinh, ĐCSTQ có thể phản đối các đề xuất giá trị cốt lõi như nhân quyền và phát triển kinh tế, đưa ra một mô hình quản trị khác.

Để thách thức tuyên truyền, thông tin sai lệch và chiến tranh chính trị của ĐCSTQ, Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nơi mà ngày càng là trọng tâm của cạnh tranh quyền lực lớn, nên phát triển khả năng phục hồi trước các mối đe dọa hỗn hợp. Khu vực này có nhiều hệ thống chính trị và nhà nước ở các giai đoạn phát triển kinh tế khác nhau. Cũng đã có một số sự thụt lùi dân chủ, và cấu trúc an ninh không mang lại tính tập thể như các quốc gia châu Âu đã thể hiện để đáp trả cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine. Châu Âu có một số mô hình mà có thể được điều chỉnh. Liên minh châu Âu và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tài trợ cho Trung tâm Xuất sắc Châu Âu Chống lại Các mối đe dọa Hỗn hợp có trụ sở tại Helsinki, Phần Lan. Bất chấp cấu trúc an ninh phức tạp của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, ngày càng có nhiều mong muốn hợp tác giữa các đối tác, cả truyền thống và phi truyền thống, để duy trì sự cân bằng chiến lược trong khu vực. Các vấn đề như ép buộc kinh tế, can thiệp nước ngoài, ép buộc hàng hải và xâm nhập mạng gây áp lực chính trị lên các quốc gia trong khu vực và đe dọa sự thịnh vượng ngày càng tăng từ thương mại tự do và rộng mở.

Khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, và đặc biệt là Đông Nam Á, còn trẻ, với hơn một nửa dân số Gen Y của thế giới và được giáo dục tốt. Đây là những động lực mạnh mẽ của tăng trưởng kinh tế. Khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đóng góp 60% tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu và đến năm 2030 sẽ có 2,4 tỷ thành viên mới của tầng lớp trung lưu toàn cầu. Các đối tác khu vực nhận ra tầm quan trọng của sự đóng góp này đối với sự thịnh vượng toàn cầu. Canada, Liên minh Châu Âu (EU), Vương quốc Anh và Hoa Kỳ đều có chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Các quan hệ đối tác mới, chẳng hạn như giữa Úc, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ, và quan hệ đối tác Bộ tứ giữa Úc, Ấn Độ, Nhật Bản và Hoa Kỳ, được thiết kế để ngăn chặn một cuộc xung đột ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mà có thể đe dọa trật tự quốc tế dựa trên luật lệ. Một trung tâm ứng phó với đe dọa hỗn hợp tập trung vào khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương sẽ giúp phát triển khả năng phục hồi xã hội để đối phó với các mối đe dọa an ninh quốc gia dưới ngưỡng động học, bao gồm thông tin sai lệch, can thiệp nước ngoài, lật đổ, ép buộc kinh tế và xâm nhập mạng.

CHND Trung Hoa không cần phải trực tiếp khẳng định nguyện vọng lãnh thổ của mình trong khu vực bằng vũ lực. Mặc dù có rất nhiều — và chính đáng — lo ngại rằng ông Tập Cận Bình có thể ra lệnh cho Quân đội Giải phóng Nhân dân tấn công Đài Loan tự trị, nhà nước độc đảng này có thể tiếp tục nỗ lực làm suy yếu quyết tâm của người dân Đài Loan thông qua các chiến dịch can thiệp và lật đổ chính trị, ép buộc kinh tế và áp lực quân sự dưới ngưỡng động lực. Những hình thức quản lý nhà nước cưỡng chế này đe dọa Đài Loan và sự cân bằng chiến lược của khu vực. Họ đưa ra một minh chứng đe dọa rằng Bắc Kinh sẽ sử dụng sức mạnh của mình một cách mạnh mẽ để khẳng định lợi ích của mình so với các nước khác. Cho dù nghệ thuật quản lý nhà nước sắc bén này nhắm vào Hoa Kỳ hoặc các đồng minh, nó hạn chế khả năng của các đối tác dân chủ trong khu vực trong việc điều động chính trị, ngoại giao, kinh tế và quân sự, làm cùn các công cụ của nghệ thuật quản lý nhà nước dân chủ.

Cách tiếp cận tập thể đối với an ninh ở châu Âu đã cho phép EU và NATO, cùng với một loạt các quốc gia đối tác cốt lõi, tài trợ cho trung tâm ứng phó với các mối đe dọa hỗn hợp, nơi mà thực hiện các chương trình nghiên cứu và xây dựng năng lực để tăng cường khả năng phản ứng của các thành viên. Khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương sẽ được hưởng lợi từ một cấu trúc tương tự. Khu vực này vẫn phức tạp về các mối quan hệ, quan hệ đối tác, lợi ích cạnh tranh và kiến trúc an ninh. Tuy nhiên, răn đe là nền tảng để thuyết phục một CHND Trung Hoa hung hăng rằng trật tự quốc tế có thể được duy trì. Sự răn đe đó chỉ có thể đạt được thông qua tập thể, và tốt hơn là khu vực này nên phản ứng chung với sự ép buộc ngay bây giờ hơn là để khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương rơi vào cuộc tàn sát mà đã nhấn chìm Ukraine.  

Bài viết này dựa trên báo cáo của Viện nghiên cứu Chính sách Chiến lược Australia (ASPI) “Chống lại Hydra: Một đề xuất về một trung tâm ứng phó với đe dọa hỗn hợp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương ”, mà ban đầu được công bố vào tháng 6 năm 2022 trên trang web của ASPI. Để đọc báo cáo đầy đủ, hãy truy cập: 

https://www.aspi.org.au/report/countering-hydra.