Hệ thống radar từ Nhật Bản tăng cường giám sát Biển Đông của Philippines

Maria T. Reyes

Cuối tháng 12 năm 2023 Nhật Bản chính thức cung cấp cho Philippines một hệ thống radar giám sát trên không nhằm củng cố khả năng giám sát của quốc gia Đông Nam Á này trong bối cảnh Bắc Kinh ngày càng hung hăng hơn ở Biển Đông.

Hệ thống này, cung cấp khả năng phát hiện máy bay chiến đấu và tên lửa tầm xa, được lắp đặt tại Trạm không quân Wallace, một căn cứ quân sự cũ của Hoa Kỳ cách Manila khoảng 270 km về phía mà bắc đối diện với vùng biển tranh chấp.

Việc chuyển giao chiếc đầu tiên trong số ba radar giám sát tầm xa cố định và một radar di động do Philippines đặt hàng vào năm 2020 với giá khoảng 2,5 nghìn tỷ đồng (103 triệu đô la Mỹ) diễn ra vào thời điểm Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) ngày càng quyết đoán trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines.

Các radar còn lại, cũng do Tập đoàn Mitsubishi Electric của Nhật Bản sản xuất, sẽ được bàn giao vào năm 2026 và sẽ hoạt động từ các địa điểm chưa được xác định.

CHND Trung Hoa tuyên bố phần lớn Biển Đông là lãnh thổ của mình và tiếp tục coi thường phán quyết năm 2016 của tòa án quốc tế bác bỏ những tuyên bố đó. Lực lượng của nước này thường xuyên quấy rối các tàu của các quốc gia khác có chủ quyền và tiến hành các hoạt động hợp pháp. Ví dụ, vào tháng 12 năm 2023, các tàu bảo vệ bờ biển và dân quân biển của Trung Quốc đã bắn vòi rồng và đâm vào các tàu Philippines trong nỗ lực làm gián đoạn các nhiệm vụ tiếp tế cho các thủy thủ Philippines đóng quân ở Biển Tây Philippines, một phần của Biển Đông bao gồm Vùng đặc quyền kinh tế của Manila.

Dự án radar là một cột mốc quan trọng đối với Nhật Bản, đánh dấu lần xuất khẩu thiết bị quốc phòng đầu tiên của quốc gia này kể từ khi nới lỏng lệnh cấm buôn bán vũ khí vào năm 2014.

Trong buổi lễ bàn giao, Tư lệnh Không quân Philippines, Trung tướng Stephen Parreno cho biết hệ thống radar “trở nên đặc biệt quan trọng trong bối cảnh an ninh đang phát triển trong khu vực”. “Radar này, sẽ hoạt động như một phần của Hệ thống Phòng không Tích hợp của chúng tôi, sẽ cho phép chúng tôi phát hiện các mối đe dọa tiềm ẩn từ khoảng cách xa hơn với độ chính xác cao hơn, giúp chúng tôi có thời gian phản ứng nhanh hơn để đánh chặn.”

Hệ thống này có tầm bắn 555 km đối với máy bay và hơn 930 km đối với tên lửa đạn đạo. Quân nhân Không quân Philippines đã được đào tạo tại Nhật Bản về vận hành hệ thống.

Căn cứ cũ của Hoa Kỳ ở San Fernando tại tỉnh La Union ở phía bắc đã không có khả năng radar kể từ năm 2015, khi các radar thời những năm 1950 của họ không còn hoạt động.

Ông Mark Manantan, giám đốc an ninh mạng và công nghệ quan trọng tại Diễn đàn Thái Bình Dương, một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Hawaii, nói với DIỄN ĐÀN: “Tôi coi sự phát triển đó giống như việc mở rộng bộ công cụ Biển Đông của Philippines”. “Tất nhiên, từ góc độ ngoại giao, nó dựa trên các mối quan hệ tích cực ngày càng tăng giữa Nhật Bản và Philippines. Kể từ khi đưa ra phán quyết trọng tài năm 2016, đã có sự chứng thực và công nhận rõ ràng về luật pháp quốc tế được định hướng xung quanh UNCLOS [Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển].”

Nhật Bản đang hỗ trợ nâng cấp năng lực quốc phòng cho Philippines và các quốc gia khác có cùng chí hướng để tăng cường răn đe. Tại hội nghị thượng đỉnh Nhật Bản – Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ở Tokyo vào tháng 12 năm 2023, các bên cam kết tăng cường hợp tác an ninh hàng hải.

Ông Manantan nói: “Ở cấp độ khu vực, điều đáng chú ý là hợp tác chiến lược Philippines-Nhật Bản có tác động lan tỏa ở Đông Nam Á”. “Nó diễn ra ngay sau … Hội nghị thượng đỉnh kỷ niệm 50 năm ASEAN-Nhật Bản. Quan hệ ASEAN-Nhật Bản đã được nâng lên thành quan hệ đối tác an ninh toàn diện vào năm 2023.

Ông nói: “Chúng tôi cũng thấy sự phát triển song song với các nước ASEAN khác về hợp tác của Tokyo với Malaysia và Việt Nam”.

Ông Manantan lưu ý rằng những diễn biến như vậy sẽ củng cố lập trường của ASEAN chống lại các nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng và sự tuân thủ mạnh mẽ luật pháp quốc tế.

Maria T. Reyes là một cộng tác viên của DIỄN ĐÀN đưa tin từ Manila, Philippines.