Thỏa thuận khí hậu của Liên Hợp Quốc lần đầu tiên đề cập đến nhiên liệu hóa thạch trong bối cảnh các quốc gia Thái Bình Dương Xanh, Hoa Kỳ thúc đẩy các mục tiêu đầy tham vọng hơn

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Các cuộc đàm phán về khí hậu của Liên Hợp Quốc tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (United Arab Emirates – UAE) vào tháng 12 năm 2023 đã kết thúc với một thỏa thuận của gần 200 quốc gia nhằm “chuyển đổi” khỏi nhiên liệu hóa thạch. Thỏa thuận này đánh dấu hiệp ước khí hậu đầu tiên của Liên Hợp Quốc kêu gọi các chính phủ bớt sử dụng than đá, dầu và khí đốt tự nhiên hơn, một bước đi mà một số nhà quan sát đánh giá là mang tính lịch sử. Tuy nhiên, các quốc gia Thái Bình Dương Xanh ở tuyến đầu của cuộc khủng hoảng khí hậu cho biết thỏa thuận này không đủ để hạn chế tình trạng gia tăng nhiệt độ toàn cầu đe dọa các đảo và các quốc gia vùng thấp trước mực nước biển dâng cao.

Đại diện của Samoa, bà Anne Rasmussen, phát biểu cho Liên minh các Quốc đảo nhỏ tại Hội nghị Biến đổi Khí hậu của Liên Hợp Quốc, hay COP28 cho biết: “Chúng tôi đã đi đến kết luận rằng việc điều chỉnh lộ trình cần thiết vẫn chưa được đảm bảo. “Chúng ta vẫn đạt được tiến bộ vượt bậc trong kinh doanh như thường lệ, nhưng chúng ta thực sự cần một bước thay đổi theo cấp số nhân trong hành động và hỗ trợ”.

Thỏa thuận COP28 kêu gọi “chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch trong các hệ thống năng lượng, theo cách công bằng, có trật tự và bình đẳng, đẩy nhanh hành động trong thập kỷ quan trọng này, để đạt được lượng phát thải ròng bằng không vào năm 2050” và loại bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch “càng sớm càng tốt”.

Nhiều nhà khoa học cho rằng nhiên liệu hóa thạch — chiếm hơn 75% lượng khí thải nhà kính và gần 90% lượng khí thải carbon dioxide, theo số liệu của Liên Hợp Quốc — là những tác nhân lớn nhất gây ra biến đổi khí hậu toàn cầu. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết, đối với một hội nghị thượng đỉnh do một trong những nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới tổ chức, việc hội nghị thượng đỉnh đó tập trung vào nhiên liệu hóa thạch thật đáng ngạc nhiên.

Hơn 100 quốc gia, bao gồm các thành viên Liên minh châu Âu (European Union – EU), Hoa Kỳ và các quốc gia dễ bị tổn thương về khí hậu, ủng hộ các mục tiêu đầy tham vọng hơn, yêu cầu các quốc gia loại bỏ dần than, dầu và khí đốt tự nhiên — thay vì bắt đầu cắt giảm.

Trong khi đó, các quốc gia bao gồm Nga và Ả Rập Xê Út đã thúc đẩy hội nghị thượng đỉnh ở Dubai chỉ tập trung vào việc giảm ô nhiễm liên quan đến khí hậu thay vì giải quyết các loại nhiên liệu hóa thạch gây ra ô nhiễm, hãng tin Reuters đưa tin. Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) không tán thành việc chấm dứt sử dụng nhiên liệu hóa thạch, mặc dù các đại diện của quốc gia này ủng hộ các đề xuất năng lượng tái tạo.

Một số quốc gia cũng tìm cách thay đổi tập trung về biến đổi khí hậu trong COP28. CHND Trung Hoa phàn nàn việc các bên tham gia hội nghị thượng đỉnh đã đề nghị mời Đài Loan, hòn đảo được quản lý theo thể thức dân chủ mà Bắc Kinh đe dọa sẽ sáp nhập bằng vũ lực. Nga tuyên bố rằng nếu phương Tây giải phóng kho dự trữ vàng bị đóng băng sau cuộc xâm lược vô cớ của Mát-xcơ-va vào Ukraina, Điện Kremlin có thể giúp các nước đang phát triển ứng phó với biến đổi khí hậu.

Hoa Kỳ ưu tiên các biện pháp giảm thiểu và xây dựng khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu trên toàn cầu. Ví dụ: Bộ Tư lệnh khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Hoa Kỳ đã thành lập chương trình Tác động của Biến đổi Khí hậu trong Trung tâm vì sự Xuất sắc trong Quản lý Thiên tai và Hỗ trợ Nhân đạo có trụ sở tại Hawaii vào năm 2021. Chương trình hợp tác với các đồng minh và đối tác về nghiên cứu và trao đổi thông tin để dự đoán và ứng phó với các tác động an ninh do khí hậu gây ra; tuân thủ các khuôn khổ khu vực, chẳng hạn như Chiến lược 2050 cho Lục địa Xanh Thái Bình Dương, trong việc xây dựng khả năng chống chịu với khí hậu; và thông báo cho việc ra quyết định để giải quyết các tác động của biến đổi khí hậu và các thảm họa tự nhiên liên quan.

Nội dung chính rút ra từ COP28:

• Hơn 120 quốc gia cam kết tăng gấp ba khối lượng năng lượng tái tạo và tăng gấp đôi hiệu quả năng lượng, cả hai mục tiêu vào trước năm 2030. CHND Trung Hoa và Hoa Kỳ đã đồng ý với các biện pháp này trước hội nghị thượng đỉnh.
• EU, Đức, Nhật Bản, UAE, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ đã cam kết dành hơn 16,8 nghìn tỷ đồng (700 triệu đô la Mỹ) cho Quỹ Tổn thất và Thiệt hại cho các quốc gia bị khủng hoảng khí hậu ảnh hưởng nặng nề nhất.
• Úc, Estonia, Ý, Bồ Đào Nha, Thụy Sĩ và Hoa Kỳ đã cam kết dành 84 nghìn tỷ đồng (3,5 tỷ đô la Mỹ) cho Quỹ Khí hậu Xanh để giúp các nước đang phát triển thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu.
• Hoa Kỳ tuyên bố sẽ cắt giảm gần 80% lượng khí thải mê-tan của ngành công nghiệp dầu khí đến năm 2038. Khí mê-tan là một trong những loại khí nhà kính mạnh nhất.
• Năm mươi công ty dầu khí lớn, chiếm khoảng 40% sản lượng toàn cầu, đồng ý cắt giảm lượng khí thải mê-tan xuống gần bằng 0 vào năm 2030.