Hoa Kỳ, CHND Trung Hoa rút ra bài học Chiến tranh Lạnh để xây dựng lòng tin

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Tiếng vang của biện pháp xây dựng lòng tin (CBM) trong Chiến tranh Lạnh vang lên vào tháng 11 năm 2023 khi các nhà lãnh đạo của Hoa Kỳ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) đồng ý khôi phục liên lạc giữa quân đội hai nước.

Lần đầu tiên CBM chính thức xuất hiện vào năm 1963 bằng bản ghi nhớ giữa Hoa Kỳ và Liên Xô mà đã thiết lập một đường dây nóng để đảm bảo các nhà lãnh đạo của hai nước có thể duy trì liên lạc. Được hình thành sau hậu quả của cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, khi mà các quốc gia đến bờ vực xung đột hạt nhân, đường liên lạc được thiết lập nhằm ngăn chặn biến động như vậy.

Theo Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí có trụ sở tại Hoa Kỳ, vào năm 1967 Hoa Kỳ đã sử dụng đường dây nóng để truyền đạt ý định đằng sau các hoạt động của hạm đội ở Biển Địa Trung Hải mà Moscow có thể đã hiểu sai là thù địch. Cả hai quốc gia đã sử dụng cơ chế này trong suốt những năm 1980 và một nhánh của đường liên lạc này vẫn kết nối Moscow với Washington.

Một ngày sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình đồng ý nối lại liên lạc quân sự, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin cho biết ông vẫn duy trì khả năng liên lạc với người đồng cấp Nga ngay cả sau khi Hoa Kỳ công khai tố cáo cuộc xâm lược vô cớ của Moscow vào Ukraine.

Trong một cuộc họp báo, Bộ trưởng Austin cho biết: “Tôi nghĩ chúng ta phải có khả năng nói chuyện với bạn bè; chúng ta phải có khả năng nói chuyện với các bên đối lập. Điều quan trọng là các kênh đó phải luôn được mở”. “Ngay cả ở đỉnh cao của tất cả những điều mà đã xảy ra liên quan đến Nga và Ukraine, tôi vẫn có khả năng nhấc điện thoại và nói chuyện với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Nga. Và tôi nghĩ rằng đó là một khả năng quan trọng mà chúng ta phải duy trì để quản lý khủng hoảng trong tương lai. … Việc các nhà lãnh đạo đã đồng ý đảm bảo rằng các kênh đó được mở, tôi nghĩ, là một lợi ích thực sự.”

Khi mất liên lạc giữa các nhà lãnh đạo quân sự Hoa Kỳ và Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), các quan chức Hoa Kỳ lo ngại rằng các tai nạn hoặc hiểu lầm liên quan đến lực lượng của mỗi quốc gia có thể dẫn đến xung đột — đặc biệt là trong và trên biển Hoa Đông và Biển Đông. Lầu Năm Góc gần đây đã ghi nhận sự gia tăng mạnh mẽ trong hành vi hoạt động cưỡng chế và rủi ro của PLA trong không phận trên các vùng biển tranh chấp. Trong khi đó, các tàu tuần duyên và tàu dân quân biển của Trung Quốc thường xuyên ngăn chặn, quấy rối và can thiệp vào hoạt động đánh bắt cá, nghiên cứu và hoạt động quân sự hợp pháp của các quốc gia khác, rõ ràng nhất là đối với Philippines, đồng minh hiệp ước của Hoa Kỳ. Hoa Kỳ, các Đồng minh và Đối tác đảm bảo sự thịnh vượng kinh tế thông qua các tuyến đường biển an toàn và an ninh.

CHND Trung Hoa từ chối thiết lập lại đường dây nóng liên lạc vào năm 2022 sau khi một phái đoàn Hoa Kỳ đến thăm Đài Loan, hòn đảo tự trị mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền và đe dọa sáp nhập bằng vũ lực. Đầu năm 2023, CHND Trung Hoa cũng từ chối yêu cầu của Hoa Kỳ về việc Bộ trưởng Quốc phòng lúc đó của CHND Trung Hoa gặp Bộ trưởng Austin.

Thỏa thuận tháng 11/2023 giữa Tổng thống Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình mở ra cơ hội cho Austin gặp người đồng cấp của CHND Trung Hoa sau khi người đó được bổ nhiệm. ĐCSTQ đã chưa bổ nhiệm một bộ trưởng quốc phòng kể từ khi loại bỏ cựu Đại tướng Lý Thượng Phúc khỏi chức vụ này vào tháng 10.