Chi phí môi trường của OBOR tiếp tục tăng sau một thập kỷ

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Trong thập kỷ kể từ khi Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình công bố kế hoạch cơ sở hạ tầng Một vành đai, Một con đường (One Belt, One Road – OBOR), ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy các dự án mở rộng của chương trình này thường gây hại cho môi trường.

Thông qua OBOR — tầm nhìn của ông Tập Cận Bình nhằm tăng tầm với của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) trên khắp khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, Châu Phi, Châu Mỹ Latinh và Châu Âu — Bắc Kinh đã phân bổ hơn 31,2 triệu tỷ đồng (1,3 nghìn tỷ đô la Mỹ) để xây dựng các con đường bộ, đường sắt, đập, nhà máy điện và các cơ sở hạ tầng khác. CHND Trung Hoa tài trợ cho các dự án phần lớn thông qua các khoản vay khiến quốc gia đi vay chịu gánh nặng nợ nần. Ngoài ra, nhiều kế hoạch đã bị chỉ trích gây ra thiệt hại về môi trường. Một số cộng đồng đã chống lại quá trình phát triển của OBOR, tạm dừng các dự án và buộc những dự án khác phải thu nhỏ lại do lo ngại về ô nhiễm không khí và nước, xói mòn đất và di dời cư dân.

Ví dụ: ở Indonesia, các nhóm môi trường đã xem xét kỹ lưỡng việc xây dựng một đập thủy điện trên đảo Sumatra của công ty Sinohydro Corp. Ltd. có trụ sở tại Trung Quốc, cho biết dự án sẽ gây nguy hiểm cho sinh kế của dân làng gần đó và đe dọa loài đười ươi đang bị đe dọa. Sạt lở đất và sập đường hầm tại công trường xây dựng Batang Toru đã khiến 17 người thiệt mạng kể từ năm 2020, theo Mongabay, một nền tảng tin tức khoa học môi trường và bảo tồn có trụ sở tại Hoa Kỳ. Vào tháng 7 năm 2023, Na Uy tuyên bố rằng quốc gia này sẽ loại Tập đoàn Xây dựng Điện lực Trung Quốc, công ty mẹ của Sinohydro, khỏi các khoản đầu tư quỹ hưu trí của Na Uy, với lý do lo ngại về môi trường.

Theo một bài báo từ Trung tâm Chính sách Phát triển Toàn cầu của Đại học Boston, loạt các siêu dự án OBOR ở Lào đã làm trầm trọng thêm các vấn đề xã hội và môi trường. Các biện pháp bảo vệ nhằm giảm thiểu tác động của những phát triển này thường bị bỏ qua vì lợi ích của việc xúc tiến “các dự án ưu tiên”, bao gồm tuyến đường sắt cao tốc từ thủ đô Viêng Chăn của Lào đến Boten, trên biên giới với Trung Quốc. Các nhà phê bình cho biết việc thực hiện luật bồi thường và liên lạc với dân làng bị ảnh hưởng không được nhất quán. Phá rừng và gia tăng phát triển có thể phá vỡ môi trường sống của loài dơi mang mầm bệnh và châm ngòi cho một đại dịch khác, Reuters đưa tin.

Để tránh bị chỉ trích, CHND Trung Hoa đã cố gắng che giấu lòng tham của mình bằng cách sử dụng các công ty nước ngoài làm trung gian. Ví dụ: Công ty Xây dựng Điện lực thuộc sở hữu nhà nước của Trung Quốc đã thuê các nhà thầu Ai Cập xây dựng Nhà máy điện Julius Nyerere của Tanzania, dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2024, theo báo cáo của Yale E360, một ấn phẩm của Đại học Môi trường thuộc Trường Đại học Yale. Các nhà môi trường cho biết dự án sẽ gây hại cho Khu bảo tồn Selous Game, một Di sản Thế giới của Liên Hợp Quốc và cản trở dòng chảy đến Đồng bằng sông Rufiji. Vào năm 2020, Ủy ban Di sản Thế giới của UNESCO đã kêu gọi chính phủ Tanzania từ bỏ dự án, với lý do nghiên cứu không đầy đủ về tác động môi trường xã hội của đập. Đến năm 2021, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế đã khuyến nghị xóa Selous khỏi Danh sách Di sản Thế giới vì thiệt hại môi trường hậu quả của quá trình xây dựng đập.

Vào tháng 7 năm 2023, chính phủ Indonesia đã đình chỉ giấy phép khai thác của PT Dairi Prima Mineral trong khi điều tra thiệt hại môi trường tiềm ẩn, Đài Tiếng nói Hoa Kỳ đưa tin. Công ty PT Dairi Prima Mineral, thuộc sở hữu đa số của Công ty TNHH Xây dựng và Kỹ thuật Nước ngoài thuộc Tập đoàn Công nghiệp Kim loại màu Trung Quốc, hiện bị cấm khai thác kẽm ở Dairi Regency ở Bắc Sumatra.

Trong khi đó, tại Debrecen, Hungary, Công ty Contemporary Amperex Technology Co.Ltd có trụ sở tại Trung Quốc gần đây đã tuyên bố sẽ giảm 13% quy mô của một nhà máy sản xuất pin xe điện trị giá gần 190 nghìn tỷ đồng (7,9 tỷ đô la Mỹ) sau khi cộng đồng phản đối việc xây dựng nhà máy trên đất nông nghiệp và rủi ro tiềm ẩn đối với việc cung cấp nước.

“Đây là tiến bộ, đây là tương lai sao?” cư dân Eva Kozma nói. “Đổ bê tông lên thiên nhiên trong khi chúng ta biết nhà máy sẽ gây ô nhiễm như thế nào?”