Các quốc gia ở Ấn Độ Dương thúc đẩy trật tự dựa trên luật lệ khi Trung Quốc tìm cách mở rộng sự hiện diện

Mandeep Singh

Việc xây dựng các khuôn khổ hợp tác đa quốc gia để giảm thiểu những mối lo ngại chung về an ninh ở khu vực Ấn Độ Dương (Indian Ocean region – IOR) là mục tiêu bao trùm của các quan chức quốc phòng và an ninh tại Hội nghị Hàng hải Goa lần thứ tư được tổ chức hai năm một lần vào cuối tháng 10 năm 2023.

Sự kiện kéo dài ba ngày, được tổ chức bởi Trường Cao đẳng Chiến tranh Hải quân Ấn Độ ở bang Goa nằm ở phía tây nam của nước này, bao gồm những người tham gia từ Bangladesh, Comoros, Indonesia, Madagascar, Malaysia, Maldives, Mauritius, Miến Điện, Seychelles, Singapore, Sri Lanka và Thái Lan. Sự kiện được tiến hành trong bối cảnh gia tăng lo ngại về một nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) ngày càng hung hăng. Nước này đã đẩy mạnh sự hiện diện của mình trong IOR.

Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ Rajnath Singh đã nhận định trong bài phát biểu trọng tâm của mình: “Một trật tự hàng hải tự do, rộng mở và dựa trên luật lệ là ưu tiên của tất cả chúng ta”. Tư tưởng ‘Mạnh được yếu thua’ không có chỗ trong một trật tự hàng hải như vậy.”

Ông Singh nhấn mạnh sự cần thiết của cam kết có sự hợp tác đối với quy định luật pháp và “các quy tắc về tương tác hợp pháp trên biển” để duy trì an ninh và sự thịnh vượng cho khu vực. “Các quy tắc tương tác công bằng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc thúc đẩy sự hợp tác và đảm bảo rằng không một quốc gia nào chi phối các quốc gia khác theo cách bá quyền”, ông nói.

Mục tiêu cơ bản của Bắc Kinh trong IOR là đối đầu với các quốc gia khác, đặc biệt là Ấn Độ, để tạo ra một trật tự mới với các quốc gia ven biển và đặt Trung Quốc thành cường quốc chiếm ưu thế, Tiến sĩ S.D. Pradhan, cựu chủ tịch Ủy ban Tình báo Liên quân của chính phủ Ấn Độ, đã viết trên tờ Times of India vào tháng 10 năm 2023.

Trong bài phát biểu trước hội nghị, Tư lệnh Hải quân Ấn Độ Chuẩn Đô đốc Hari Kumar đã đề xuất bốn nguyên tắc để tăng cường sự hợp tác giữa các quốc gia IOR, bao gồm việc thiết lập các cơ chế để đảm bảo việc tuân thủ luật hàng hải quốc tế, phát triển các quy định về đào tạo và xây dựng năng lực, và mở các trung tâm vì sự xuất sắc trong khu vực.

Ông Kumar cho biết các trung tâm này sẽ là trung tâm thông tin an ninh hàng hải và có thể mô phỏng Trung tâm Hợp nhất Thông tin – Khu vực Ấn Độ Dương ở Gurugram, Ấn Độ. Được thành lập vào năm 2018, trung tâm này nâng cao sự hợp tác và phát triển chuyên môn về các vấn nạn như khủng bố trên biển, cướp biển và cướp có vũ trang, buôn người và buôn lậu, đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Ông Singh cho biết hoạt động đánh bắt cá IUU đe dọa an ninh lương thực và các hệ sinh thái ở đại dương: “Một nỗ lực hợp tác với sự tham gia từ nhiều quốc gia để tổng hợp và chia sẻ dữ liệu giám sát là điều cần thiết ngay lúc này.”

Theo Trường Cao đẳng An ninh Quốc gia thuộc Đại học Quốc gia Úc, các tàu mang cờ Trung Quốc là thủ phạm đứng đầu thế giới về đánh bắt cá IUU, với sự hiện diện ngày càng tăng của các tàu đánh cá bằng lưới rà của CHND Trung Hoa trong IOR.

Đại diện của Lực lượng Cảnh sát Mauritus Anil Kumarsing Dip đã xác định một sự gia tăng gần đây về buôn bán ma túy bất hợp pháp thông qua các tuyến đường biển ở IOR là một mối đe dọa hàng hải khác. “Với tỷ suất lợi nhuận khổng lồ, cho đến nay, buôn bán ma túy là phương tiện sinh lợi nhiều nhất để tạo ra tiền cho các hoạt động khủng bố và những cuộc nổi dậy ngày càng tăng trên khắp khu vực”, ông phát biểu tại sự kiện ở Goa.

Ông Singh xác định các diễn đàn như hội nghị này và Sáng kiến Vịnh Bengal về Hợp tác Kinh tế và Kỹ thuật Đa ngành (BIMSTEC) là những nền tảng để xây dựng lòng tin và sự hợp tác cũng như giảm thiểu rủi ro. Ông cũng nhắc đến các cuộc tập trận quốc phòng BIMSTEC được thực hiện bởi các thành viên của nhóm — Bangladesh, Bhutan, Ấn Độ, Miến Điện, Nepal, Sri Lanka và Thái Lan — vào năm 2018 và 2021.

Ông Singh cho biết một khuôn khổ có sự hợp tác cũng là điều cần thiết để giải quyết biến đổi khí hậu, điều này có thể yêu cầu các quốc gia IOR hợp tác để cắt giảm lượng khí thải carbon, chuyển sang các hoạt động bền vững và đầu tư vào nền kinh tế xanh thông qua công nghệ và chuyển giao vốn.

Mandeep Singh là một cộng tác viên của DIỄN ĐÀN đưa tin từ New Delhi, Ấn Độ.