Indonesia, Việt Nam tăng cường hợp tác quốc phòng khi CHND Trung Hoa tiếp tục gây hấn trên biển

Gusty Da Costa

Indonesia và Việt Nam đang tiến gần hơn đến việc nâng cấp quan hệ lên quan hệ đối tác chiến lược toàn diện như đã nêu trong cuộc họp tháng 9 năm 2023 giữa các nhà lãnh đạo hai nước và Đối thoại Chính sách Quốc phòng lần thứ ba của hai nước một tháng sau đó.

Theo các quan chức và chuyên gia, hai quốc gia đang tăng cường hợp tác quốc phòng nói riêng. Hai nước đều là thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (Association of Southeast Asian Nations – ASEAN), đã phải đối mặt với tình hình xâm phạm lãnh thổ trên biển của các tàu của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) vi phạm luật pháp quốc tế.

Bên lề Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 43, Tổng thống Indonesia Joko Widodo và Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã nhất trí tối ưu hóa hợp tác song phương và thực hiện các thỏa thuận về hợp tác hàng hải, trong số các ưu tiên khác, từ đó tạo đà nâng tầm quan hệ hai nước từ quan hệ đối tác chiến lược.

Các cuộc đàm phán này được tiếp nối vào cuối tháng 10 bởi cuộc đối thoại quốc phòng tại Hà Nội giữa Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam Hoàng Xuân Chiến và Trung tướng Donny Ermawan Taufanto, Tổng thư ký Bộ Quốc phòng Indonesia. Các quan chức “tái khẳng định cam kết tăng cường hơn nữa hợp tác quốc phòng song phương hiệu quả và hướng đến kết quả, góp phần vào nỗ lực của hai nước trong việc nâng cấp quan hệ lên quan hệ đối tác chiến lược toàn diện”, Bộ Quốc phòng Việt Nam tuyên bố.

Việc gia tăng trong trao đổi quốc phòng chính thức “ở tất cả các cấp” sẽ được kết hợp bởi “sự phối hợp thực tế và hiệu quả” liên quan đến hải quân, bảo vệ bờ biển và các ngành công nghiệp quốc phòng của các quốc gia, cũng như trong đào tạo và nghiên cứu chiến lược, Bộ Quốc phòng Việt Nam cho biết thêm.

“Chúng tôi thấy đã có một số diễn biến gần đây, đặc biệt là ở Biển Đông, nơi có khả năng xảy ra bất ổn. Ví dụ, tuyên bố chủ quyền đối với khu vực của Trung Quốc,” Thiếu tướng Quân đội Indonesia đã nghỉ hưu Jan Pieter Ate nói với DIỄN ĐÀN. Do đó, Đối thoại Chính sách Quốc phòng Việt Nam-Indonesia vừa bước vào vòng 3 sẽ đáp ứng nhu cầu của hai nước về một diễn đàn trao đổi thông tin về chính sách quốc phòng, tạo minh bạch để tăng cường hợp tác và giảm thiểu xung đột với nhau.”

Cả hai quốc gia đều phải đối mặt với các chiến thuật vùng xám của Bắc Kinh ở Biển Đông. Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, tổ chức tư vấn có trụ sở tại Hoa Kỳ, những hành động cưỡng chế và mơ hồ như vậy không gây ra chiến tranh nhưng thúc đẩy lợi ích và ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực. CHND Trung Hoa đã tiến hành các cuộc khảo sát địa chấn trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế hàng hải (exclusive economic zones – EEZ) của Indonesia và Việt Nam, can thiệp vào việc thăm dò tài nguyên thiên nhiên của hai nước này. Hơn nữa, hai quốc gia Đông Nam Á đã bị thiệt hại liên tục ước tính hàng trăm tỷ đô la do hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp, không được báo cáo và không được kiểm soát của các tàu mang cờ Trung Quốc trong vùng đặc quyền kinh tế của họ trong thập kỷ qua.

Yêu sách của Bắc Kinh đối với phần lớn các vùng đặc quyền kinh tế của hai quốc gia này đã bị tòa án quốc tế phán quyết là bất hợp pháp vào năm 2016.

Ông Chiến và ông Taufanto khẳng định vai trò của ASEAN trong việc thúc đẩy an ninh tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, đồng thời khẳng định nỗ lực chung của hai nước nhằm tăng cường sự đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN.

Mối quan hệ quốc phòng mạnh mẽ hơn giữa Indonesia và Việt Nam cũng báo hiệu cho các quốc gia ASEAN khác rằng hợp tác là biện pháp đối phó thích hợp đối với “mục tiêu lâu dài” thống trị khu vực của Bắc Kinh, theo ông Dave Laksono, thành viên của Ủy ban Hạ viện Indonesia I, cơ quan giám sát các vấn đề quốc phòng và đối ngoại.

“Indonesia và Việt Nam đã cam kết xây dựng mối quan hệ song phương mạnh mẽ hơn thông qua đối thoại và tiếp tục đưa ra những ý tưởng mới để giải quyết các vấn đề khu vực khác nhau”, ông Laksono nói với DIỄN ĐÀN. “Không quá lời khi mô tả vai trò của Indonesia và Việt Nam là “bộ đôi chiến lược” trong các diễn đàn song phương và khu vực”.

Gusty Da Costa là một cộng tác viên của DIỄN ĐÀN đưa tin từ Jakarta, Indonesia.