Các cuộc tấn công, việc rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc của Nga báo hiệu lạm phát ‘cực kỳ nghiêm trọng’ đối với Trung Quốc, đe dọa an ninh lương thực toàn cầu

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Việc rút khỏi Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen vào tháng Bảy năm 2023 cho thấy Moscow sẵn sàng không chỉ vũ khí hóa nguồn cung cấp lương thực của thế giới mà còn có nguy cơ xa lánh các đồng minh — bao gồm cả Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) — khi Nga vẫn kiên trì trong cuộc chiến tranh vô cớ chống lại Ukraine.

Theo Liên hợp quốc, theo thỏa thuận hiện không còn hiệu lực, Nga đã nới lỏng lệnh phong tỏa thời chiến ở Biển Đen, tạo ra một hành lang nhân đạo cho phép Ukraine xuất khẩu gần 33 triệu tấn sản phẩm nông nghiệp như lúa mì, lúa mạch, ngô và bột hướng dương trong năm qua. Thỏa thuận này đã giúp đảo ngược sự tăng vọt của giá lương thực toàn cầu và cho phép Chương trình Lương thực Thế giới của Liên Hợp Quốc, tổ chức nhân đạo lớn nhất thế giới, cung cấp 725.000 tấn lúa mì cho các quốc gia dễ bị nạn đói nhất như Afghanistan, Ethiopia, Sudan và Yemen.

Tuy nhiên, các nhà phân tích của Liên Hợp Quốc cho biết Trung Quốc là nước nhận được nhiều nhất hàng xuất khẩu của Ukraine theo sáng kiến này, mua gần một phần tư các lô hàng thực phẩm, và người tiêu dùng Trung Quốc, giống như những người dân ở các quốc gia khác ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, có thể sẽ đối mặt với giá lương thực cao hơn vì nguồn cung giảm.

Ông David Riedel, người sáng lập Tập đoàn nghiên cứu Riedel , nói với hãng tin CNBC: “Trung Quốc là bên mua ngũ cốc lớn nhất của Ukraine và do đó với sự sụp đổ của Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen, áp lực đối với Bắc Kinh sẽ cực kỳ lớn về lạm phát giá lương thực”.

Ông nói: “Họ có thể đã dự trữ một chút trước sự sụp đổ trong thỏa thuận đó nhưng đó là một kho dự trữ hàng tuần, không phải dự trữ hàng tháng”. “Tôi rất lo ngại về lạm phát giá lương thực ở Trung Quốc.”

Việc hủy bỏ thỏa thuận ngũ cốc của Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng làm căng thẳng mối quan hệ của Moscow với Thổ Nhĩ Kỳ, một bên mua lớn khác mà đã giúp môi giới thỏa thuận này. Tờ báo Wall Street Journal đưa tin rằng động thái này gây áp lực lên Ai Cập, nước mà ông Putin đã gọi là đối tác quan trọng, nhưng cũng là nhà nhập khẩu lúa mì lớn nhất thế giới và — ngay cả trước khi sáng kiến ngũ cốc kết thúc — Ai cập đã trải qua giai đoạn lạm phát đạt 60%.

Hãng tin Reuters đưa tin rằng các cuộc tấn công tiếp theo của Nga vào các cảng Biển Đen của Ukraine đã phá hủy ít nhất 100.000 tấn ngũ cốc, và Moscow đã cảnh báo rằng họ sẽ coi các tàu chở hàng ở Biển Đen đi đến Ukraine là mục tiêu quân sự tiềm năng. Các tuyến đường thay thế dành cho ngũ cốc Ukraine cũng đang bị đe dọa. Các cuộc tấn công của Nga vào các cảng trên sông Danube của Ukraine đã làm hư hỏng cơ sở hạ tầng lưu trữ ngũ cốc.

Ông Putin đã tuyên bố Nga sẽ thay thế ngũ cốc Ukraine bị mất trên thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, bà Caitlin Welsh, chuyên gia an ninh lương thực và an ninh nước tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Hoa Kỳ, nói với The Wall Street Journal rằng Nga không có đủ dự trữ để thay thế ngô Ukraine mà đã được cung cấp cho người dân Trung Quốc. Tờ báo trích dẫn thông tin từ Hiệp hội ngũ cốc Ukraine rằng xuất khẩu của Ukraine chiếm hơn một phần tư lượng ngô của Trung Quốc.

Theo Reuters, Nga cũng phải đối mặt với tình trạng thiếu tàu vận chuyển ngũ cốc, đẩy nước này hướng tới các tàu cũ hơn và nhỏ hơn được điều hành bởi các công ty vận tải ít danh tiếng hơn. Các nhà phân tích cho biết, cùng với việc phí bảo hiểm tăng vọt đối với các tàu Nga đi đến các cảng Biển Đen, để xuất khẩu được ngũ cốc, Moscow sẽ phải chịu thêm chi phí..

Trong khi đó, một số người đặt câu hỏi liệu Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình có ưu tiên hỗ trợ ông Putin thay vì đảm bảo an ninh lương thực và ổn định kinh tế của nước mình. Đại diện Phái đoàn Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc đã kêu gọi đối thoại và nối lại hoạt động xuất khẩu nông sản của Ukraine. Tuy nhiên, một quan chức Ukraine nói với tạp chí tin tức Nikkei Asia rằng ông Tập Cận Bình đã không sử dụng ảnh hưởng của mình đối với ông Putin để thúc đẩy việc tiếp tục thực hiện thỏa thuận ngũ cốc.

Ông Willy Wo-Lap Lam, nhà nghiên cứu cao cấp tại tổ chức nghiên cứu Jamestown Foundation ở Washington, DC, nói với Nikkei Asia: “Mặc dù Trung Quốc rất phụ thuộc vào việc nhập khẩu ngũ cốc [từ Ukraine], nhưng họ chú trọng hơn các cân nhắc về địa chính trị và an ninh quốc gia”.

Vào đầu tháng Tám, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken nói với Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc rằng kể từ khi Nga rút khỏi thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc, giá ngũ cốc trên toàn thế giới đã tăng hơn 8%. Ông cam kết rằng Hoa Kỳ sẽ làm việc với các đồng minh và đối tác để giảm thiểu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu chưa từng có mà xảy ra một phần bởi sự sụp đổ của thỏa thuận ngũ cốc.