Nỗ lực ngoại giao của ĐCSTQ đối với Bắc Triều Tiên phủ bóng đen lên quá trình giải trừ hạt nhân của quốc gia bí ẩn này

Nhân viên DIỄN ĐÀN

Có nhiều suy đoán về việc liệu những nỗ lực ngoại giao ngày càng gia tăng của chính phủ Trung Quốc với Bắc Triều Tiên có giúp hạn chế các chương trình vũ khí hạt nhân và đạn đạo của chế độ của ông Kim Jong Un hay sẽ tiếp tục làm suy yếu quá trình thực thi các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhằm ngăn chặn Bắc Triều Tiên phát triển vũ khí hạt nhân.

Trong một bức thư gửi ông Kim Jong Un được công bố vào giữa tháng 4 năm 2023, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình tuyên bố rằng ông đang cố gắng đưa quan hệ với Bình Nhưỡng lên “giai đoạn cao hơn”, Agence France-Presse dẫn lời Cơ quan Thông tấn Trung ương Triều Tiên (KCNA) cho hay.

Trong bức thư, ông Tập Cận Bình cho rằng “tình hình quốc tế và khu vực hiện đang thay đổi nghiêm trọng và theo cách phức tạp” và ông sẵn sàng nâng cao mối quan hệ song phương bằng cách “tăng cường liên lạc chiến lược và cùng nhau dẫn dắt” mối quan hệ, KCNA đưa tin.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh ngoại trưởng các nước G7 lên án một loạt các vụ thử vũ khí chưa từng có của Bắc Triều Tiên. “Những hành động như vậy phải được đáp trả bằng phản ứng nhanh chóng, thống nhất và mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế, bao gồm các biện pháp quan trọng mà Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc sẽ thực hiện”, các nhà ngoại giao hàng đầu của G7 từ Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ cũng như Liên minh châu Âu, cho biết trong một tuyên bố chung được đưa ra sau cuộc họp vào tháng 4 năm 2023, theo Reuters.

Chế độ của ông Kim Jong Un đã tiếp tục thách thức các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc khi tiến hành ít nhất hơn chục vụ thử tên lửa từ đầu năm 2023 đến nay, bao gồm cả việc phóng tên lửa đạn đạo liên lục địa mới nhất (Intercontinental Ballistic Missiles – ICBM). Theo The Associated Press (AP), Bắc Triều Tiên tuyên bố tên lửa được thử vào ngày 13 tháng 4 là ICBM nhiên liệu rắn, có thể được sử dụng để nhắm vào lục địa Hoa Kỳ nếu được phát triển đầy đủ. Trong năm 2022, Bắc Triều Tiên đã tiến hành 68 vụ thử tên lửa, gấp 10 lần so với năm 2021, theo tạp chí Time.

Giữa tháng 4, ông Kim Jong Un cũng tuyên bố rằng Bắc Triều Tiên sẵn sàng phóng vệ tinh trinh sát quân sự đầu tiên của nước này, KCNA đưa tin, CNN dẫn lời thông báo của KCNA cho hay.

Trong lúc các cuộc gặp G-7 diễn ra, Nhật Bản, Hàn Quốc và Hoa Kỳ đã tổ chức cuộc tập trận hải quân trên vùng biển quốc tế ngoài khơi Hàn Quốc và Nhật Bản. Cuộc tập trận này tập trung vào việc huấn luyện để hoàn thiện các quy trình phát hiện, theo dõi và chia sẻ thông tin về các tên lửa đạn đạo sắp tới của Bắc Triều Tiên. Hàn Quốc và Hoa Kỳ cũng đã bắt đầu một cuộc tập trận không quân chung kéo dài 10 ngày, được tiến hành hai lần một năm, để củng cố khả năng tương tác giữa hai quốc gia. (Trong ảnh: Các máy bay chiến đấu của Hàn Quốc và Hoa Kỳ bay qua bán đảo Triều Tiên vào ngày 21 tháng 4 năm 2023, trong một cuộc diễn tập không quân chung tại Hàn Quốc).

Kể từ năm 2006, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã nhất trí thông qua 9 nghị quyết trừng phạt Bắc Triều Tiên vì phát triển vũ khí hạt nhân và các hoạt động liên quan. Úc, Liên minh Châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc và Hoa Kỳ đều đã áp dụng các biện pháp trừng phạt đơn phương bổ sung. Biện pháp mới nhất trong số này được công bố vào tháng 12 năm 2022.

Mặc dù Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) đồng ý với các biện pháp trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với các vụ thử hạt nhân của Bắc Triều Tiên, nhưng cho đến nay vẫn không có bằng chứng cho thấy Trung Quốc đã thực hiện các biện pháp trừng phạt, thay vì đó Trung Quốc đã chọn cách đổi hướng và ngầm ủng hộ các chương trình vũ khí của chế độ ông Kim Jong Un.

Trong lịch sử, Trung Quốc đã cố gắng làm suy yếu việc triển khai các nghị quyết của Liên Hợp Quốc và tiếp tục phát triển quan hệ thương mại với Bắc Triều Tiên, các nhà phân tích cho biết. Các quốc gia phương Tây đã cáo buộc Trung Quốc giúp Bắc Triều Tiên phá vỡ các biện pháp trừng phạt, ví dụ: nhắm mắt làm ngơ đối với việc Bắc Triều Tiên bán than đá. Trong khi đó, các công ty Trung Quốc đã phớt lờ các hạn chế thương mại với Bắc Triều Tiên, theo đội ngũ các nhà điều tra lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc, Bộ Ngân khố Hoa Kỳ và nhiều địa điểm khác, tờ The Wall Street Journal đưa tin vào tháng 3 năm 2022.

15 thành viên Hội đồng Bảo an không thể thống nhất để đưa ra phản ứng đối với các hành vi vi phạm mới nhất của Bắc Triều Tiên đối với lệnh cấm thử nghiệm, một phần vì cuộc xâm lược Ukraine của Nga đã làm gia tăng căng thẳng toàn cầu. Vào cuối tháng 5 năm 2022, Trung Quốc và Nga đã phủ quyết một nghị quyết do Hoa Kỳ soạn thảo, định áp đặt thêm nhiều biện pháp trừng phạt, chẳng hạn như lệnh cấm xuất khẩu dầu và thuốc lá sang Bắc Triều Tiên.

Trong năm qua, chính quyền Hoa Kỳ cáo buộc Trung Quốc và Nga đã ngăn chặn nỗ lực của đồng minh và đối tác Hoa Kỳ trong việc trừng phạt chế độ Bắc Triều Tiên vì các cuộc thử nghiệm gần đây. Theo tờ South China Morning Post, Bắc Kinh và Moscow khẳng định rằng các biện pháp trừng phạt bổ sung sẽ làm leo thang căng thẳng với Bắc Triều Tiên và kêu gọi nới lỏng các biện pháp trừng phạt hiện có.

Ngoài thắc mắc liên quan đến số phận của chương trình vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên theo chính sách ngoại giao “bơm máu” của ĐCSTQ, câu hỏi vẫn là liệu Trung Quốc có giúp giảm bớt nạn đói và nghèo khổ ở Bắc Triều Tiên không. Tới 60% dân số quốc gia này đang chịu cảnh đói nghèo, phần lớn là do cách quản lý thất bại của ông Kim Jong Jun, theo số liệu ước tính của dự án phi lợi nhuận Borgen.

Các nhà phân tích cho biết, Trung Quốc hiện là đối tác thương mại chính và nguồn viện trợ chính trị của Bắc Triều Tiên. Tuy nhiên, viện trợ nhân đạo của Trung Quốc cho Bắc Triều Tiên trong lịch sử không đáp ứng đủ nhu cầu, do nạn đói nghèo của Bắc Triều Tiên đã tồn tại trong nhiều thập kỷ, theo các nhà phân tích. Các biện pháp trừng phạt của Liên Hợp Quốc không áp dụng với viện trợ nhân đạo.

Ngoài những hành vi đảm bảo gần đây của ông Tập Cận Bình đối với Bắc Triều Tiên, vào cuối tháng 3 năm 2023, ĐCSTQ đã bổ nhiệm đại sứ Trung Quốc mới tại Bắc Triều Tiên, ông Vương Á Quân, báo chí đưa tin, báo hiệu sự đổi mới trong quan hệ giữa hai quốc gia.

Theo AP, ông Vương sẽ thúc đẩy tình hữu nghị truyền thống giữa “các quốc gia láng giếng núi liền núi, sông liền sông”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao ĐCSTQ bà Mao Ning cho biết tại một cuộc họp báo hàng ngày.

Bắc Kinh đã bổ nhiệm ông Vương vào tháng 2 năm 2021 để thay thế ông Lý Tiến Quân làm đại sứ tại Bình Nhưỡng. Tuy nhiên, việc bổ nhiệm ông Vương bị trì hoãn trong hơn hai năm do Bắc Triều Tiên triển khai các hạn chế về biên giới trong đại dịch COVID-19, theo Yonhap.

NGUỒN HÌNH ẢNH: THE ASSOCIATED PRESS