Chính phủ Trung Quốc có thể giám sát công dân dù đã gỡ bỏ ứng dụng COVID-19

Radio Free Asia

Các nhà phân tích nói với Radio Free Asia rằng chính phủ Trung Quốc vẫn còn rất nhiều dữ liệu về các phong trào của người dân nước này, mặc dù họ đã tạm dừng một ứng dụng theo dõi COVID-19 bị nhiều người phản đối sau các cuộc biểu tình trên toàn quốc.

Vào giữa tháng 12 năm 2022, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) đã ngừng sử dụng ứng dụng “Mã Y tế” trên điện thoại thông minh để theo dõi tình trạng COVID-19 của công dân cũng như việc di chuyển của họ trong và ngoài các khu vực có nguy cơ cao.  Đây là một phần trong xu hướng chung về việc nới lỏng chính sách không có ca nhiễm COVID của Trung Quốc.

Nhưng ứng dụng theo dõi sự di chuyển của công dân Trung Quốc, cùng với tình trạng miễn dịch của các ca nhiễm và người tiếp xúc với COVID-19, đã thu thập dữ liệu về toàn bộ dân số của nước này, bao gồm cả người dân ở Hồng Kông và Ma Cao. (Ảnh: Người dân Trung Quốc đi làm ở Thâm Quyến vào giữa tháng 3 năm 2022. Mặc dù đã loại bỏ một ứng dụng theo dõi các ca nhiễm COVID-19, các cơ quan chức năng vẫn có thể theo dõi sự di chuyển của người dân.)

Bà Yang Haiying, một giáo sư tại Đại học Shizuoka của Nhật Bản, cho biết Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) cầm quyền đã quyết định tạm dừng ứng dụng này để duy trì sự ổn định chính trị sau làn sóng biểu tình phản đối các lệnh phong tỏa, trong đó có một số lời kêu gọi Tổng Bí thư ĐCSTQ Tập Cận Bình từ chức, đã nổ ra trên khắp Trung Quốc vào cuối tháng 11.

“Chính phủ nước này sẽ tiếp tục quản lý và giám sát cả xã hội bằng cách sử dụng công nghệ dữ liệu lớn”, bà Yang cho biết. “[Những cuộc biểu tình này] không tạo thành cơ sở cho một phong trào dân chủ”.

Các dấu hiệu đã xuất hiện cho thấy “sự thay đổi dần dần về nhiệm vụ” của ứng dụng trên diện rộng. Người dùng cho biết “mã y tế” của họ đã chuyển từ màu xanh lá cây sang màu hổ phách sau khi họ mua thuốc cảm lạnh hoặc thuốc giảm đau không cần kê đơn, buộc họ phải đi xét nghiệm COVID-19 trước khi họ có thể ra khỏi nhà theo các hạn chế cũ.

Vào đầu tháng 11 năm 2022, Trung Quốc đã công bố kế hoạch số hóa hồ sơ y tế của dân số gồm 1,4 tỷ người của nước này, khai thác sức mạnh của công nghệ dữ liệu lớn để theo dõi tình trạng sức khỏe của tất cả người dân trong nước.

Ủy ban Y tế Quốc gia và các ban ngành y tế khác đã ban hành một chỉ thị yêu cầu đến năm 2025 “tất cả người dân phải cài đặt hồ sơ y tế điện tử và mã y tế điện tử phổ quát được quản lý động”.

Điều này sẽ đồng nghĩa với việc hồ sơ chăm sóc sức khỏe của mọi cá nhân ở Trung Quốc đại lục sẽ được số hóa, kết nối với số thẻ chứng minh thư của họ thông qua nền tảng quốc gia và được tích hợp với mã y tế thống nhất mà có thể được chia sẻ rộng rãi giữa các bệnh viện, phòng khám và, có thể là cả các cơ quan chính phủ.

Học giả về chính trị Trung Quốc Chen Daoyin cho biết các quy tắc mới về COVID-19 không có nghĩa là chính phủ sẽ từ bỏ việc giám sát công chúng nghiêm ngặt.

“Công cụ theo dõi việc đi lại hoạt động chủ yếu dựa trên tín hiệu điện thoại di động của bạn, bởi vì điện thoại di động ở Trung Quốc đại lục đều là China Unicom, China Mobile và China Telecom, vì vậy dễ dàng lấy được dữ liệu,” ông Chen cho biết.

“Trong ba năm qua, nó đã được sử dụng để theo dõi sự di chuyển của người dân [trong ứng dụng].”

“Giờ đây công cụ theo dõi việc đi lại liên quan đến COVID-19 đã bị dừng, họ vẫn có thể sử dụng dữ liệu đó nếu họ cần theo dõi sự di chuyển của các nhóm người cụ thể, như chúng ta đã thấy trong [các cuộc biểu tình phản đối lệnh phong tỏa],” ông Chen cho biết.

Nhà bình luận về các vấn đề đương đại Fang Yuan cho biết chính phủ có thể dễ dàng theo dõi người dân bằng cách sử dụng dữ liệu lớn mà họ đã có.

“Trong vài năm qua, dữ liệu lớn đã được tích lũy với số lượng khổng lồ, với những thông tin cá nhân vô cùng chi tiết,” ông Fang nói. “Những người nắm quyền sẽ không đời nào sớm từ bỏ một miếng bánh ngon như vậy”.

NGUỒN HÌNH ẢNH: GETTY