Chiến Tranh Vi Mạch

bài và ảnh của Reuters

Một quan chức cấp cao tại Cục Điều tra của Đài Loan cho biết vào tháng 4 năm 2022, những người truy bắt gián điệp của hòn đảo này đã tiến hành điều tra khoảng 100 công ty Trung Quốc bị nghi ngờ mồi chài các kỹ sư bán dẫn và những chuyên viên tài năng khác trong công nghệ một cách bất hợp pháp.

Con số này chưa kể đến bảy công ty bị truy tố kể từ đầu năm 2021 và bao gồm 27 công ty đã bị lục soát hoặc chủ sở hữu của công ty đã bị cơ quan này triệu tập để thẩm vấn.

Đài Loan là tâm điểm về công nghệ và là nơi sản xuất phần lớn các vi mạch cho thế giới. Vi mạch được sử dụng trong mọi thứ từ máy bay chiến đấu đến điện thoại di động, và chính phủ ở đây từ lâu đã lo lắng về những cố gắng của Trung Quốc nhằm sao chép thành công đó, bao gồm thông qua gián điệp kinh tế, thâu tóm nguồn nhân lực tài năng và các phương pháp khác. Hàn Quốc, đối thủ cạnh tranh gần nhất của Đài Loan, kiểm soát khoảng 17% thị trường. 

Là quê hương của tập đoàn khổng lồ trong ngành công nghiệp TSMC và chiếm 92% năng suất sản xuất thiết bị bán dẫn tiên tiến nhất thế giới, Đài Loan sản xuất chip nhỏ nhất và nhanh nhất và sở hữu điều mà Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) cần — chuyên môn về chip.

Cho đến nay, ngành công nghiệp vi mạch xuất chúng của hòn đảo này đã đóng vai trò như một lá chắn quốc phòng. Các nhà phân tích cho biết, bởi vì ngành công nghiệp bán dẫn đóng vai trò thiết yếu đối với nền kinh tế của Trung Quốc, nên Đài Loan đã tính toán rằng các hành động quân sự mà sẽ gây nguy hiểm cho các nhà máy sản xuất sẽ chỉ được thực hiện khi không còn cách nào khác. 

Tình trạng thiếu hụt chip toàn cầu và mục tiêu mà Bắc Kinh tự đặt ra về khả năng tự chủ trong công nghệ chip tiên tiến — được Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình thúc giục mạnh mẽ hơn sau một cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ — đã làm cuộc cạnh tranh về nhân sự kỹ thuật giỏi càng gắt gao hơn và gia tăng rủi ro cho Đài Loan.

Vào tháng 12 năm 2020, Đài Loan đã phản ứng bằng cách thiết lập một lực lượng đặc nhiệm trong Cục Điều tra của Bộ Tư pháp, tổ chức bắt gián điệp chính của họ, để giải quyết nạn mồi chài.

Các vụ việc tiến hành lục soát hoặc thẩm vấn chỉ là “đỉnh của tảng băng chìm”, quan chức cấp cao của Cục cho biết, yêu cầu được giấu tên để các cuộc điều tra không bị cản trở.

Cục Điều tra cho biết những lời bình luận của quan chức này đại diện cho quan điểm của họ.

Củng cố Quyết tâm

Áp lực quân sự gia tăng từ Trung Quốc, nơi tuyên bố Đài Loan tự quản là lãnh thổ của mình, đã củng cố quyết tâm của Đài Bắc trong việc bảo vệ ưu thế về vi mạch của mình.

Sự hung hăng của Trung Quốc cũng đã làm các quốc gia lo ngại rằng việc Trung Quốc chiếm lĩnh ngành công nghiệp của Đài Loan có thể dẫn đến một cuộc xung đột rộng hơn xét đến sự phụ thuộc của Hoa Kỳ vào chip. Các phản ứng đa phương và những nỗ lực toàn cầu để xây dựng khả năng phục hồi cho chuỗi cung ứng cũng có thể giúp bảo vệ ngành công nghiệp vi mạch của Đài Loan, theo một nghiên cứu vào tháng 1 năm 2022 của Trung tâm vì An ninh Mới của Hoa Kỳ.

Vào tháng 2 năm 2022, chính phủ Đài Loan đã đề xuất một đạo luật để ngăn chặn Trung Quốc đánh cắp công nghệ chip của mình trong bối cảnh có lo ngại gia tăng rằng Bắc Kinh đang tăng cường hoạt động gián điệp kinh tế.

Nội các của Đài Loan đã đề xuất các quy định mới về tội gián điệp kinh tế theo luật an ninh quốc gia, đưa ra hình phạt lên đến 12 năm tù nếu làm lộ công nghệ cốt lõi cho Trung Quốc hoặc “các thế lực thù địch nước ngoài”.

Lấy công nghệ chế tạo chip 2 nanomet tiên tiến nhất của TSMC làm ví dụ, người phát ngôn của Nội các Lo Ping-cheng cho biết công nghệ như vậy có thể được coi là sống còn đối với an ninh của Đài Loan theo luật mới, và do đó cần phải có thêm biện pháp bảo vệ ngoài các luật hiện hành về bí mật thương mại.

“Mọi người đều biết rằng TSMC … có những công nghệ hàng đầu thế giới”, ông Lo nói. “Nếu công nghệ của họ bị đánh cắp, sẽ có một tác động đáng kể”.

Ông Lo cho biết thêm, một tòa án dành riêng cho hoạt động gián điệp kinh tế sẽ được thành lập để đẩy nhanh tiến độ xét xử.

Chính phủ cũng đã đề xuất thắt chặt luật pháp để ngăn chặn các công ty Trung Quốc chiêu mộ bất hợp pháp nhân tài của Đài Loan thông qua các công ty được thành lập tại một quốc gia thứ ba. Quốc hội Đài Loan phải thông qua các nội dung sửa đổi trước khi chúng trở thành luật.

Chính quyền Đài Loan đã tăng cường biện pháp trừng phạt đối với tiền đầu tư của Trung Quốc vào Đài Loan thông qua các phương pháp bất hợp pháp. Chính phủ cho biết số tiền đó đã dẫn đến nhiều vụ gián điệp công nghiệp trong những năm gần đây.

“Tình trạng xâm nhập vào các ngành công nghiệp của Đài Loan từ chuỗi cung ứng đỏ đang ngày càng trở nên nghiêm trọng trong những năm gần đây”, Thủ tướng Đài Loan Su Tseng-chang phát biểu trong một thông cáo, đề cập đến các nhà cung cấp công nghệ Trung Quốc. “Họ đã ăn cắp các tài năng công nghệ cao của quốc gia chúng ta và đánh cắp các công nghệ cốt lõi và chủ chốt của quốc gia này”.

Vào tháng 3 năm 2022, Cục Điều tra đã tiến hành chiến dịch lớn nhất cho đến nay, một cuộc lục soát tám công ty nhằm chống lại những gì họ gọi là “các hoạt động bất hợp pháp của Đảng Cộng sản Trung Quốc về mồi chài nhân tài và đánh cắp bí mật.”

Những Mánh khóe được Sử dụng

Về bản chất, việc các công ty Trung Quốc thuê kỹ sư Đài Loan không phải là bất hợp pháp. Tuy nhiên, luật pháp Đài Loan cấm tiền đầu tư của Trung Quốc vào một số phần của chuỗi cung ứng thiết bị bán dẫn, bao gồm cả khâu thiết kế chip, và bắt buộc phải đánh giá các lĩnh vực như đóng gói chip, khiến các công ty chip Trung Quốc gặp khó khăn trong việc hoạt động trên đảo một cách hợp pháp.

Các kỹ sư Đài Loan có thể đến Trung Quốc, nhưng nhiều người thích chất lượng cuộc sống trên đảo hơn, đặc biệt là trong thời gian các hạn chế về COVID-19 khiến việc đi lại khó khăn hơn.

Theo một quan chức cấp cao và một đồng nghiệp, một vụ việc đang được điều tra liên quan đến một công ty mạo danh là một công ty phân tích dữ liệu của Đài Loan, nhưng các nhà chức trách cho rằng đây là một nhánh của một công ty chip có trụ sở tại Thượng Hải đang gửi bản thiết kế chip sang Trung Quốc.

Vào giữa tháng 3 năm 2022, sau gần một năm theo dõi, Cục Điều tra đã triệu tập chủ sở hữu của công ty này để thẩm vấn. Các quan chức đã từ chối nêu tên công ty vì họ chưa đưa ra lời buộc tội.

Các chiến thuật khác được sử dụng bao gồm việc mở công ty ở những nơi có luật thuế lỏng lẻo như Quần đảo Cayman, gây khó khăn cho việc xác định khoản đầu tư từ Trung Quốc.

Starblaze Technology có trụ sở tại Bắc Kinh, một công ty thiết kế mạch tích hợp, đã bị cáo buộc về việc điều hành một trung tâm nghiên cứu và phát triển tại trung tâm công nghệ Hsinchu của Đài Loan mà không có sự phê duyệt. Theo các tài liệu của tòa án, công ty này bị cáo buộc đã thực hiện các cuộc phỏng vấn tuyển dụng qua Zoom và sử dụng một công ty của Hồng Kông để trả lương và bảo hiểm.

Tongfu Microelectronics, một công ty liên kết với nhà nước Trung Quốc, bị cáo buộc về việc có một văn phòng bất hợp pháp, trong đó lương của nhân viên được trả bằng đô la Mỹ thông qua các tài khoản ở nước ngoài được chuyển qua một công ty con có trụ sở tại Hồng Kông. Các bị cáo bị tuyên án vào tháng 1 năm 2022.

Những Người được Mời chào Nhiều nhất

Bà Lucy Chen, phó chủ tịch của Isaiah Research có trụ sở tại Đài Bắc, cho biết trong năm 2021, các công ty chip Trung Quốc đã đến mời chào với mức lương cao gấp hai đến ba lần so với mức lương ở địa phương. Trong số các nhân viên được săn lùng nhiều nhất có các chuyên viên thiết kế mạch tích hợp, những người có thể làm việc từ xa.

Mặc dù khó cạnh tranh về lương, nhưng các công ty địa phương hướng đến việc phát triển nghề nghiệp dài hạn và những quyền lợi tại chỗ như trường mầm non, cơ sở mát-xa và phòng tập thể dục, một giám đốc điều hành của công ty chip Hsinchu cho biết.

Những người chấp nhận những lời mời chào có nguy cơ sẽ không tìm được việc làm sau này tại các công ty công nghệ Đài Loan và bị người dân quở trách. Một số giám đốc điều hành cấp cao của TSMC chuyển sang làm việc cho SMIC ở Trung Quốc đã bị gắn mác là những kẻ phản quốc trên các phương tiện truyền thông Đài Loan.

Các cơ quan chức năng đang làm việc để tăng mức phạt đối với hành vi chiêu mộ trái phép. Mức án tù tối đa dự kiến sẽ tăng gấp ba lên ba năm, với mức tiền phạt cao nhất tăng từ 129 triệu đồng (5.200 đô la Mỹ) lên đến 13 tỷ đồng (520.525 đô la Mỹ).  

Nhân viên của DIỄN ĐÀN đã đóng góp vào bài viết này.