Mức độ hiệu quả thấp và việc thiếu dữ liệu khiến người ta lo ngại khi Trung Quốc nói về việc kết hợp các loại vắc-xin COVID-19

Nhân viên của DIỄN ĐÀN

Những thông tin hé lộ về việc Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) đang xem xét kết hợp các loại vắc-xin ngừa vi-rút corona khác nhau để bù đắp cho mức độ hiệu quả thấp của các vắc-xin được sản xuất trong nước đã một lần nữa khiến người ta chú ý đến sự thiếu minh bạch của Trung Quốc kể từ khi loại vi-rút gây chết người này lần đầu tiên được phát hiện ở Vũ Hán, Trung Quốc, vào cuối năm 2019.

Theo The Associated Press (AP) đưa tin, vào tháng 4 năm 2021, giám đốc kiểm soát dịch bệnh của Trung Quốc đã thừa nhận rằng các loại vắc-xin do Trung Quốc phát triển đem lại mức độ bảo vệ thấp đối với COVID-19. “Chúng tôi sẽ giải quyết vấn đề rằng các loại vắc-xin hiện tại không có mức độ bảo vệ rất cao”, ông Gao Fu cho biết tại một hội nghị ở Thành Đô, một thành phố ở tây nam Trung Quốc. “Hiện chúng tôi đang xem xét liệu có nên sử dụng các loại vắc-xin khác nhau từ các quy trình kỹ thuật khác nhau cho quá trình tiêm chủng hay không”.

Theo AP, ông Gao nhanh chóng tìm cách rút lời, tuyên bố rằng ông không đề cập cụ thể đến mức độ hiệu quả của các loại vắc-xin Trung Quốc. Tuy nhiên, vào cuối tháng đó, một quan chức của Tập đoàn Công nghệ Sinh học Quốc gia Trung Quốc công bố rằng công ty này, một công ty con của Sinopharm thuộc sở hữu nhà nước, có kế hoạch “sử dụng tuần tự” các loại vắc-xin của mình, theo tạp chí tin tức trực tuyến The Diplomat đưa tin. Việc tiêm chủng tuần tự đòi hỏi phải kết hợp các loại vắc-xin khác nhau để tăng mức độ hiệu quả.

Khi nhu cầu vượt quá nguồn cung, các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới đang nghiên cứu về khả năng kết hợp các loại vắc-xin với nhau. Một bài viết trên tạp chí Science vào tháng 2 năm 2021 đã ghi nhận: “Việc trộn lẫn và kết hợp các loại vắc-xin ngừa COVID-19 có thể gây ra một số rắc rối”. “Một là về mặt quy định: Điều gì sẽ xảy ra nếu, giả sử, chỉ có một loại được cho phép sử dụng khẩn cấp? Một vấn đề khác là về mặt miễn dịch: Trong khi một số loại vắc-xin cùng sử dụng những nền tảng công nghệ cơ bản — chẳng hạn như công nghệ RNA thông tin được sử dụng bởi cả Pfizer-BioNTech và Moderna — những loại khác thì không”.

Các cơ quan y tế công cộng cảnh báo rằng vắc-xin phòng chống COVID-19 không thể hoán đổi lẫn nhau và cần có nhiều dữ liệu từ các thử nghiệm hơn nữa. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (Centers for Disease Control and Prevention – CDC) tuyên bố: “Tính an toàn và hiệu quả của một chuỗi gồm các sản phẩm trộn lẫn với nhau chưa được thẩm định”.

Vào tháng 5 năm 2021, Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization – WHO) đã phê duyệt việc sử dụng khẩn cấp cho một loại vắc-xin COVID-19 do Sinopharm phát triển. Loại vắc-xin này, trong hình, được ước tính có mức hiệu quả 79% ở người trưởng thành. Đây là loại vắc-xin Trung Quốc đầu tiên được WHO phê duyệt để sử dụng khẩn cấp. Tổ chức này cũng đang cân nhắc việc phê duyệt tương tự cho vắc-xin CoronaVac do công ty Sinovac của Trung Quốc sản xuất. Các thử nghiệm lâm sàng của CoronaVac đã cho các mức độ hiệu quả khác nhau, trong đó có mức hiệu quả chỉ đạt 51% trong một nghiên cứu.

Trong khi đó, các loại vắc-xin Moderna và Pfizer-BioNTech được sản xuất bởi các hãng dược phẩm ở Hoa Kỳ và các quốc gia phương Tây khác có hiệu quả khoảng 95% trong các thử nghiệm lâm sàng, theo thông tin của CDC. Không giống như Moderna và Pfizer-BioNTech, các loại vắc-xin Sinopharm và Sinovac sử dụng vi-rút corona đã bị vô hiệu hóa.

Theo Reuters đưa tin, hơn 500 triệu liều vắc-xin Sinopharm và Sinovac đã được cung cấp bên trong Trung Quốc cũng như được vận chuyển đến các quốc gia khác trước khi được phê duyệt sử dụng khẩn cấp, danh hiệu này cho phép một loại vắc-xin được đưa vào COVAX, sáng kiến tiêm chủng toàn cầu do WHO đồng chỉ đạo.

Theo Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Hoa Kỳ là nước đóng góp lớn nhất cho COVAX. Nước này đã quyên tặng 2 tỷ đô la Mỹ vào tháng 3 năm 2021 và thêm 2 tỷ đô la nữa đã được lên kế hoạch cho đến hết năm 2022. Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Antony J. Blinken nói khi công bố về khoản đóng góp: “Người dân ở khắp nơi cần có được khả năng tiếp cận với những loại vắc-xin ngừa COVID-19 được thử nghiệm nghiêm ngặt, an toàn và hiệu quả”.

Trong khi đó, những nghi vấn về dữ liệu thử nghiệm sơ sài hoặc hạn chế tiếp tục phủ bóng lên công tác phát triển vắc-xin của Trung Quốc. Ngay cả khi WHO đã phê duyệt Sinopharm, tổ chức này vẫn đưa ra các khoảng trống về dữ liệu. “Số lượng người lớn tuổi (trên 60 tuổi) đã tham gia vào các thử nghiệm lâm sàng ở mức thấp, vì vậy tính hiệu quả không thể ước tính được cho nhóm tuổi này”, cơ quan này đã ghi nhận và kêu gọi các quốc gia sử dụng loại vắc-xin này cần “tiến hành theo dõi độ an toàn và tính hiệu quả” trong các nhóm tuổi lớn hơn.

Theo Reuters đưa tin, một tuần trước khi WHO dự kiến đưa ra quyết định về CoronaVac vào giữa tháng 5, các quan chức cơ quan này cho biết họ vẫn đang chờ thông tin được yêu cầu từ Sinovac.

Theo báo The New York Times đưa tin, Sinopharm cũng chưa công bố dữ liệu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 cho các nhà khoa học để họ đánh giá độc lập, và không rõ loại vắc-xin này sẽ có mức độ bảo vệ đến mức nào đối với các biến thể của vi-rút corona.

“Các nhà nghiên cứu Trung Quốc là một trong những người đầu tiên bắt đầu phát triển các loại vắc-xin chống COVID-19 vào đầu năm 2020, nhưng họ vẫn chưa công bố toàn bộ kết quả thử nghiệm”, một bài viết trên tạp chí quốc tế Nature vào tháng 5 năm 2021 ghi nhận.

Các quan chức trên toàn thế giới đã lên án việc Trung Quốc không cung cấp thông tin cốt yếu cho các tổ chức y tế công cộng và các nhà khoa học. Họ lập luận rằng thói quen giấu giếm này đã càng làm trầm trọng một đại dịch mà đã gây bệnh cho khoảng 160 triệu người trên toàn cầu, khiến hơn 3 triệu người tử vong và tàn phá nền kinh tế của các quốc gia.

Bốn ngày sau khi phê duyệt việc sử dụng khẩn cấp cho Sinopharm, WHO đã công bố rằng họ đang xem xét dữ liệu liên quan đến sự gia tăng đột biến của các ca nhiễm vi-rút corona ở Seychelles, một quốc gia quần đảo có dân số khoảng 95.000 người ở Ấn Độ Dương. Theo Reuters đưa tin, trong số những người có kết quả xét nghiệm dương tính với COVID-19 vào cuối tháng 4 và đầu tháng 5, 37% đã được tiêm chủng đầy đủ. Gần 60% dân số của Seychelles được tiêm chủng đầy đủ. Trong số đó, 57% được tiêm Sinopharm và 43% được tiêm vắc-xin AstraZeneca.

HÌNH ẢNH: THE ASSOCIATED PRESS