เครือข่ายเงา: บริษัทบังหน้าช่วยจีนและรัสเซียหลีกเลี่ยงการคว่ำบาตรและการควบคุมการส่งออก

กองพลบัญชาการยั่งยืนที่ 8 แห่งกองทัพสหรัฐฯ ทีมกฎหมายความมั่นคงแห่งชาติ

สาธารณรัฐประชาชนจีนและรัสเซียใช้บริษัทบังหน้าจากต่างประเทศเพื่อหลีกเลี่ยงการคว่ำบาตรจากนานาชาติ บริษัทเหล่านี้เป็นหน่วยงานทางกฎหมายที่มีความโปร่งใสน้อย ตั้งอยู่ในเขตอำนาจศาลที่มีกฎระเบียบหละหลวมและมีการบังคับใช้กฎหมายที่ไม่เข้มงวด ช่วยให้บุคคล บริษัท และประเทศที่ถูกคว่ำบาตรยังสามารถเข้าถึงสินค้าสำคัญ เทคโนโลยี และระบบการเงินได้ เป็นการหลีกเลี่ยงการคว่ำบาตรที่เข้มงวดจากสหรัฐอเมริกา รวมถึงพันธมิตรและหุ้นส่วน

เพื่อรับมือกับสถานการณ์นี้ ประชาคมโลกกำลังปรับแนวทางในการบังคับใช้การคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจ ประเทศต่าง ๆ กำลังปิดช่องโหว่และทำให้ผู้สนับสนุนที่ละเมิดกฎหมายต้องรับผิดชอบมากขึ้น ด้วยความร่วมมือที่เพิ่มมากขึ้น กฎระเบียบที่เข้มงวด และเทคโนโลยีที่ทันสมัย

เป็นเวลาหลายสิบปีแล้วที่บริษัทบังหน้าช่วยให้มหาเศรษฐี คนดัง นักการเมือง องค์กรอาชญากรรม และรัฐชาติหลีกเลี่ยงภาษี ซ่อนทรัพย์สิน และปกปิดความเป็นเจ้าของ เอกสารที่มีชื่อว่าปานามาและแพนดอราแสดงให้เห็นเบื้องลึกของโลกสีเทาเหล่านี้ เอกสารเหล่านี้ซึ่งรั่วไหลจากสำนักงานกฎหมายในเขตปลอดภาษีต่างประเทศและเผยแพร่ใน พ.ศ. 2559 และ 2564 ได้เปิดเผยสินทรัพย์ซ่อนเร้นมูลค่าหลายพันล้านดอลลาร์ที่เชื่อมโยงกับคนสนิทของนายสี จิ้นผิง เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์จีน และนายวลาดิมีร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซีย

จากการที่จีนมุ่งมั่นที่จะพัฒนาเทคโนโลยีไมโครชิปขั้นสูงไปจนถึงสงครามที่ผิดกฎหมายของรัสเซียในยูเครน การใช้บริษัทบังหน้าเหล่านี้ทำให้ทั้งสองประเทศสามารถหลีกเลี่ยงการคว่ำบาตรที่ออกแบบมาเพื่อลดพฤติกรรมผิดกฎหมายได้ แม้ว่ารัฐบาลประเทศตะวันตกหลายประเทศจะออกกฎหมายและพยายามบังคับใช้การคว่ำบาตร แต่บริษัทบังหน้ายังคงเป็นเครื่องมือสำหรับรัฐบาลจีนและรัฐบาลรัสเซีย จึงทำให้เกิดข้อสงสัยเกี่ยวกับกลยุทธ์การบังคับใช้กฎหมายในปัจจุบัน

สำหรับจีนและรัสเซียแล้ว บริษัทบังหน้าช่วยให้เข้าถึงสินค้าส่งออกและเทคโนโลยีที่ถูกคว่ำบาตร ซึ่งมีความสำคัญต่อการพัฒนากำลังทหาร อุตสาหกรรม และเทคโนโลยี นอกจากนี้ ยังช่วยเปิดช่องให้มีการค้าชิ้นส่วนทางทหารหรือเทคโนโลยีแบบใช้งานควบคู่โดยรอดการตรวจจับจากหน่วยข่าวกรองตะวันตก

จีนเผชิญกับการควบคุมการส่งออกของสหรัฐฯ ในด้านเทคโนโลยีที่ช่วยเสริมสร้างความสามารถทางทหาร รวมถึงสารกึ่งตัวนำประสิทธิภาพสูง เทคโนโลยีภาพพิมพ์หิน และปัญญาประดิษฐ์ แม้ว่าจีนยังคงเป็นศูนย์กลางการผลิตระดับโลก แต่การควบคุมเหล่านี้ได้ผลักดันให้บริษัทในจีนต้องหาวิธีหลีกเลี่ยงข้อจำกัดและเพิ่มความสามารถการผลิตภายในประเทศ บริษัทในจีน โดยเฉพาะบริษัทโทรคมนาคมและปัญญาประดิษฐ์ จำเป็นต้องพึ่งพาบริษัทบังหน้าและประเทศภายนอกเพื่อหาซื้อสินค้าจากสหรัฐฯ และยุโรป

บริษัทในจีนได้ใช้หน่วยงานในฮ่องกง มาเก๊า และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นตัวกลาง ฮ่องกงยังคงเป็นศูนย์กลางทางการเงินสำหรับบริษัทในจีนที่ต้องการเข้าถึงเทคโนโลยีจากต่างประเทศ ในหลาย ๆ กรณี สินค้าจะส่งจากประเทศตะวันตกไปยังบริษัทบังหน้าในภูมิภาคเหล่านั้น ก่อนจะส่งออกอีกครั้งไปยังจีนแผ่นดินใหญ่หรือปลายทางอื่น ๆ ที่มีการตรวจสอบกฎระเบียบน้อยกว่า

ขณะเดียวกัน หลังจากการผนวกรวมไครเมียใน พ.ศ. 2557 และการรุกรานยูเครนใน พ.ศ. 2565 รัสเซียก็เผชิญกับการคว่ำบาตรจากตะวันตกที่มุ่งเป้าไปที่ภาคส่วนสำคัญ เช่น กลาโหม พลังงาน และเทคโนโลยี มาตรการคว่ำบาตรเหล่านี้มีเป้าหมายเพื่อตัดการเข้าถึงสารกึ่งตัวนำและอุปกรณ์ขั้นสูงอื่น ๆ ที่มีความสำคัญต่ออุตสาหกรรมทางกลาโหมและเศรษฐกิจในวงกว้างของรัสเซีย แทนที่จะหยุดการค้า การคว่ำบาตรเหล่านี้กลับผลักดันให้รัสเซียจัดตั้งเครือข่ายประเทศตัวกลาง โดยใช้บริษัทบังหน้าเพื่อปกปิดปลายทางที่แท้จริงของสินค้าสำคัญ ตัวอย่างหนึ่งคือ “กองเรือเงา” ขนาดใหญ่ของรัสเซีย ซึ่งใช้เรือบรรทุกน้ำมันจดทะเบียนต่างชาติที่มีอายุเก่าแก่ในการขนส่งน้ำมันรัสเซียออกสู่ตลาด พร้อมทั้งหลีกเลี่ยงการควบคุมราคา การคว่ำบาตร และข้อจำกัดด้านประกันภัยทางทะเลระหว่างประเทศ

ประเทศภายนอกมีความสำคัญต่อกลยุทธ์นี้ ประเทศที่มีการกำกับดูแลและการบังคับใช้กฎระเบียบที่หย่อนยาน ได้กลายเป็นศูนย์กลางสำคัญสำหรับการค้าของรัสเซีย

ประสิทธิภาพของการใช้บริษัทบังหน้าแสดงให้เห็นถึงความยากลำบากในการตรวจสอบและควบคุมห่วงโซ่อุปทานทั่วโลก แม้สหรัฐฯ จะเพิ่มการคว่ำบาตรและการควบคุมการส่งออกในบางอุตสาหกรรม แต่การบังคับใช้ยังคงเป็นเรื่องท้าทายอย่างต่อเนื่องเนื่องจากความไม่โปร่งใสของเครือข่ายเหล่านี้ สหรัฐฯ ได้ใช้การคว่ำบาตรทางอ้อม ซึ่งเป็นการลงโทษบริษัทต่างชาติที่มีการติดต่อกับหน่วยงานที่ถูกคว่ำบาตร เพื่อมุ่งเป้าไปที่บริษัทตัวกลาง แต่การดำเนินการเหล่านี้ยากที่จะตรวจจับและบังคับใช้

การติดตามเครือข่ายการเป็นเจ้าของบริษัทและการทำธุรกรรมข้ามพรมแดนซึ่งเป็นลักษณะของบริษัทบังหน้าถือเป็นเรื่องที่ท้าทาย เนื่องจากสินค้าอุปโภคบริโภคและการทำธุรกรรมทางการเงินจำนวนมากดำเนินการทางดิจิทัล โดยมีการพึ่งพาเทคโนโลยีสกุลเงินดิจิทัลและบล็อกเชนมากขึ้น ทำให้ผู้กำกับดูแลติดตามและควบคุมการทำธุรกรรมเหล่านั้นได้ยาก

แม้ว่าระบบนิเวศของการทำธุรกิจต่างประเทศจะก่อให้เกิดความท้าทายด้านความโปร่งใสและการบังคับใช้กฎหมาย แต่ประเทศที่บังคับใช้มาตรการคว่ำบาตรก็ยังมีทางเลือก โดยสามารถดำเนินการได้ดังนี้

• ผลักดันให้มีกฎระเบียบระดับโลกที่เข้มงวดขึ้น โดยกำหนดให้มีการเปิดเผยเจ้าของที่แท้จริงของบริษัทบังหน้า
• เพิ่มแรงกดดันระหว่างประเทศต่อเขตอำนาจศาลในต่างประเทศเพื่อทำให้องค์กรผู้อยู่เบื้องหลังบริษัทบังหน้าซ่อนตัวได้ยากขึ้น
• ขยายการใช้มาตรการคว่ำบาตรทางอ้อมกับบริษัทที่ช่วยเหลือหน่วยงานในจีนและรัสเซียในการหลบเลี่ยงการคว่ำบาตร เพื่อขัดขวางการไหลเวียนของสินค้าและบริการไปยังตลาดที่มีการจำกัด
• ใช้เทคโนโลยีบล็อกเชนที่เกิดขึ้นใหม่และการวิเคราะห์ที่ใช้งานปัญญาประดิษฐ์เพื่อติดตามการทำธุรกรรมทางการเงินและระบุความเชื่อมโยงระหว่างบริษัทบังหน้าและหน่วยงานที่ถูกคว่ำบาตร

การประสานงานระดับนานาชาติที่มากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งระหว่างสหรัฐฯ สหภาพยุโรป และหุ้นส่วนในเอเชียและตะวันออกกลางก็มีความสำคัญในการปิดช่องว่างในการบังคับใช้มาตรการคว่ำบาตรทั่วโลก

เมื่อการค้าโลกมีความเชื่อมโยงและเป็นระบบดิจิทัลมากขึ้น สหรัฐฯ รวมถึงพันธมิตรและหุ้นส่วนต้องปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ต่อไป โดยใช้ทั้งนวัตกรรมทางเทคโนโลยีและแรงกดดันทางการทูต เพื่อให้มั่นใจว่าการคว่ำบาตรเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการแก้ไขปัญหาความมั่นคงระดับโลก

กองบัญชาการสนับสนุนพื้นที่ปฏิบัติการที่ 8 ของกองทัพบกสหรัฐฯ อยู่ในเมืองโฮโนลูลู รัฐฮาวาย