กองเรือเก่าปฏิบัติภารกิจลึกลับในการนำส่งน้ำมันที่ถูกคว่ำบาตร
เจ้าหน้าที่ ฟอรัม
การระเบิดอย่างรุนแรงบนเรือบรรทุกน้ำมัน พาโบล ได้สาดแสงให้เห็นถึงการขยายตัวของ “กองเรือมืด” ของเหล่าเรือเก่าที่ขนส่งน้ำมันดิบและผลิตภัณฑ์จากการกลั่นที่ถูกคว่ำบาตร เช่น น้ำมันดีเซลและเชื้อเพลิงเครื่องบิน เรือเหล่านี้มีจำนวนเพิ่มมากขึ้นจากไม่กี่ลำจนมีมากกว่า 600 ลำ โดยมีหลายลำที่เกินอายุการใช้งานมาหลายปีแล้ว และได้เริ่มปฏิบัติการขนส่งสินค้าเมื่อประเทศตะวันตกประกาศห้ามหรือจำกัดการนำเข้าน้ำมันจากอิหร่าน เวเนซุเอลา และล่าสุดคือรัสเซีย หลังจากที่รัสเซียโจมตียูเครน
มีลูกเรือของพาโบลสูญหายและคาดว่าเสียชีวิต 3 คน ส่วนลูกเรือคนอื่น ๆ อีก 25 คนได้รับการช่วยเหลือ หลังจากเรือดังกล่าวซึ่งจดทะเบียนในประเทศกาบองเกิดการระเบิดและลุกไหม้ในทะเลจีนใต้ ห่างจากเกาะปูเลาติงกีของมาเลเซีย 40 ไมล์ทะเล (75 กิโลเมตร) ในวันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2566 ยังไม่แน่ชัดว่าอะไรคือสาเหตุของการระเบิดที่ทำให้ดาดฟ้าเรือส่วนใหญ่กระเด็นหลุดไป โดยไม่พบบริษัทเจ้าของเรือดังกล่าวที่จดทะเบียนในหมู่เกาะมาร์แชลล์ ไม่พบข้อมูลการประกันภัยซึ่งจำเป็นต้องใช้เพื่อเริ่มต้นดำเนินการกู้ซากเรือ (ภาพ: ซากที่ไหม้เกรียมของเรือพาโบลหลังจากระเบิดและลุกไหม้ในทะเลจีนใต้ เมื่อต้นเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2566)
เจ้าหน้าที่และอุตสาหกรรมการจัดส่งสินค้าต่างวิตกกังวลว่าจะเกิดเหตุร้ายเช่นนี้ขึ้นอีก เนื่องจากกองเรือมืดได้ก่อตัวขึ้นเพื่อขนส่งน้ำมันที่ถูกคว่ำบาตร ซึ่งเป็นแนวทางที่มีการปฏิบัติเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วหลังจากสหภาพยุโรป กลุ่มประเทศอุตสาหกรรมรายใหญ่ 7 ประเทศ หรือ จี-7 และออสเตรเลีย ได้กำหนดเพดานราคาและข้อห้ามการนำเข้าน้ำมันดิบและน้ำมันกลั่นของรัสเซีย อุบัติเหตุครั้งนี้อาจเลวร้ายยิ่งกว่านี้หากเรือพาโบลได้บรรทุกน้ำมันดิบเต็มความจุประมาณ 700,000 บาร์เรล หลังขนถ่ายลงในสาธารณรัฐประชาชนจีน ตามรายงานของหนังสือพิมพ์เดอะสเตรตส์ไทมส์ของสิงคโปร์เมื่อต้นเดือนพฤษภาคม น้ำมันที่ถูกซัดขึ้นฝั่งในอินโดนีเซียน่าจะมาจากถังน้ำมันที่แตกของเรือพาโบล ตามรายงานของเว็บไซต์ สแปลช 247 ซึ่งตั้งอยู่ในสิงคโปร์
น้ำมันที่ถูกชาติตะวันตกคว่ำบาตรส่วนใหญ่จะเดินทางไปยังอินเดียและจีน ตามรายงานของเฟรตเวฟส์ หน่วยงานที่ตรวจสอบการขนส่งทั่วโลก รัสเซียไม่มีเรือเพียงพอที่จะขนส่งน้ำมันในระยะทางไกลหลังจากเกิดการคว่ำบาตรในยุโรป จึงเริ่มหันมาใช้เรือที่เป็นกองเรือมืดแข่งกับอิหร่านและเวเนซุเอลา ชื่อเรียกนี้มาจากการปิดเครื่องส่งสัญญาณระบบระบุตัวตนอัตโนมัติของเหล่ากัปตันเรือเพื่อหลบเลี่ยงการตรวจจับ ตามรายงานของเทรดวินด์ส บริการข่าวสารเกี่ยวกับการขนส่ง ในช่วงปลายเดือนมกราคม พ.ศ. 2566 เทรดวินด์สระบุว่า เรือเหล่านั้นยังมีแนวโน้มที่จะเปลี่ยนชื่อและจดทะเบียนกับประเทศที่ขึ้นชื่อว่ามีกฎระเบียบไม่เข้มงวด
แม้ว่าอายุการใช้งานของเรือบรรทุกน้ำมันทางทะเลส่วนใหญ่จะอยู่ที่ประมาณ 15 ปี แต่เรือที่เป็นกองเรือมืดหลายลำมีอายุมากกว่านั้น เช่น เรือพาโบล ซึ่งต่อขึ้นใน พ.ศ. 2540 มีเรือในกลุ่มนี้เพียงไม่กี่ลำที่ได้รับการตรวจสอบความปลอดภัยอย่างสม่ำเสมอ
“มีเรือเก่าเหล่านี้มากมายที่อาจไม่ได้รับการบำรุงรักษาตามมาตรฐานที่ควรจะเป็น” นายริชาร์ด แมทธิวส์ หัวหน้าฝ่ายวิจัยของ อี.เอ. กิบสัน ชิปโบรกเกอร์ส กล่าวกับซีเอ็นเอ็น ในช่วงต้นเดือนมีนาคม พ.ศ. 2566 “โอกาสที่จะเกิดการรั่วไหลหรืออุบัติเหตุครั้งใหญ่เพิ่มสูงขึ้นทุกวันตามการขยายขนาดของกองเรือมืดนี้”
เรือพาโบลมีลักษณะตรงกับเรือที่เป็นกองเรือมืด “การเปลี่ยนธง ชั้น เจ้าของที่จดทะเบียน และการเปลี่ยนชื่อหลายครั้งเป็นหนึ่งในสัญญาณอันตรายที่เตือนให้หน่วยงานกำกับดูแลหรือผู้ให้บริการทางทะเลทุกรายทราบว่าจะต้องเกิดการบาดเจ็บล้มตายขึ้นในวันใดวันหนึ่งอย่างแน่นอน” ตามรายงานของลอยด์สลิสต์ แหล่งข่าวเกี่ยวกับการจัดส่งสินค้า ในช่วงต้นเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2566
เรือบรรทุกน้ำมันเก่าสร้างมลพิษมากกว่าและมีความปลอดภัยในการดำเนินงานน้อยกว่า ตามรายงานของเฟรตเวฟส์ ก่อนหน้านี้ เรือที่มีอายุมากหลายลำถูกแยกชิ้นส่วนเป็นเศษซากและถูกแทนที่ด้วยเรือที่ใหม่กว่าและมีประสิทธิภาพมากกว่า กองเรือมืดหรือที่เรียกอีกชื่อหนึ่งว่ากองเรือเงา “อาจมองได้ว่าเป็นวิธีการแยกชิ้นส่วนแบบใหม่” นายสเวน ม็อกเนส ฮาร์ฟีเยลด์ ประธานกรรมการบริหารของ ดีเอชที โฮลดิงส์ ซึ่งเป็นบริษัทเรือบรรทุกน้ำมัน กล่าวกับเฟรตเวฟส์ ในช่วงต้นเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2566 “ผมสงสัยว่าจะเกิดอะไรขึ้นหากจู่ ๆ เรามีเรือบรรทุกน้ำมันขนาดใหญ่ที่มีน้ำมัน 2 ล้านบาร์เรลอยู่บนเรือแล้วเกิดอุบัติเหตุใกล้กับที่ที่ผู้คนอาศัยอยู่ เช่น ในช่องแคบสิงคโปร์ ชายฝั่งอินเดียตะวันตก หรือกลางอ่าวอาหรับ”
การคว่ำบาตรอนุญาตให้บริษัทตะวันตกสามารถส่งมอบผลิตภัณฑ์น้ำมันของรัสเซียและที่ถูกจำกัดอื่น ๆ และให้การประกันภัยได้ หากเป็นไปตามเพดานราคาที่กำหนดโดยแนวร่วมที่นำโดยจี-7 ด้วยข้อจำกัดดังกล่าว การขนส่งน้ำมันทั่วโลกจึงต้องเลือกหนึ่งจากสองทาง นายแมทธิวส์กล่าวกับซีเอ็นเอ็นว่า “มีกองเรือที่ไม่ได้ทำธุรกิจใด ๆ กับรัสเซีย และก็มีกองเรือที่ทำธุรกิจเกือบทั้งหมดกับรัสเซียเพียงอย่างเดียว”
ด้วยความต้องการใช้น้ำมันทั่วโลกที่สูง เช่น จีนต้องการทรัพยากรด้านพลังงานเพื่อเริ่มต้นอุตสาหกรรมการผลิตขนาดใหญ่หลังจากมีข้อจำกัดในสถานการณ์โควิด-19 มานานหลายปี จึงมีแนวโน้มว่ากองเรือมืดจะยังคงล่องอยู่ในทะเลต่อไป กองเรือดังกล่าวคิดเป็นประมาณร้อยละ 10 ของเรือบรรทุกน้ำมันขนาดใหญ่ทั่วโลก และตัวเลขนี้ยังคงเพิ่มสูงขึ้นเรื่อย ๆ ตามรายงานของซีเอ็นเอ็น
ในขณะเดียวกัน ภาพถ่ายดาวเทียมและคลื่นวิทยุที่มีลักษณะคล้ายคลื่นโซนาร์แสดงให้เห็นว่ามีเรือเคลื่อนที่เข้าและออกจากท่าธัญพืชอัฟลิตาที่เมืองเซวัสโตปอลในไครเมีย ประเทศยูเครน ที่ครอบครองโดยรัสเซีย ซึ่งเป็นการต่อต้านการคว่ำบาตรจากนานาชาติ ตามรายงานของเบลลิงแคต เครือข่ายสื่อสารมวลชนเชิงสืบสวน ในช่วงกลางเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2566 เห็นได้ชัดว่าเรือกลุ่มดังกล่าวปิดเครื่องส่งสัญญาณระบบระบุตัวตนอัตโนมัติของตนเองก่อนที่จะเข้าใกล้ท่าเรือทะเลดำ หลังจากออกจากท่า การถ่ายโอนสินค้าระหว่างเรือทำให้การติดตามแหล่งที่มาของธัญพืชดังกล่าวยิ่งยากขึ้นไปอีก ตามรายงานของเบลลิงแคต
ภาพจาก: หน่วยงานบังคับใช้กฎหมายทางทะเลของมาเลเซีย
