รัฐบาลจีนสามารถติดตามพลเมืองได้แม้ยกเลิกแอปโควิด-19

เรดิโอฟรีเอเชีย

รัฐบาลจีนยังคงมีข้อมูลจำนวนมากเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของประชาชน แม้ว่าจะระงับการใช้งานแอปติดตามโควิด-19 ซึ่งไม่เป็นที่นิยม หลังจากมีการประท้วงทั่วประเทศ นักวิเคราะห์ กล่าวกับเรดิโอฟรีเอเชีย

เมื่อกลางเดือนธันวาคม พ.ศ. 2565 สาธารณรัฐประชาชนจีนได้หยุดใช้แอปพลิเคชันสมาร์ทโฟนของตนเองที่ชื่อว่า “รหัสสุขภาพ” ซึ่งใช้ติดตามสถานะโควิด-19 ของประชาชนรวมถึงการเคลื่อนไหวของประชาชนทั้งในและนอกพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูง  ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการผ่อนคลายนโยบายโควิดเป็นศูนย์ของจีนในภาพรวม

แต่แอปดังกล่าวซึ่งได้ติดตามความเคลื่อนไหวของพลเมืองจีนไปพร้อมกับติดตามสถานะทางภูมิคุ้มกันของผู้ติดเชื้อโควิด-19 และผู้สัมผัสโรค ได้รวบรวมข้อมูลของประชากรทั้งประเทศรวมถึงผู้ที่อยู่อาศัยในฮ่องกงและมาเก๊าไปเรียบร้อยแล้ว (ภาพ: พลเมืองจีนมุ่งหน้าไปทำงานในเซินเจิ้นเมื่อกลางเดือนมีนาคม พ.ศ. 2565 แม้ว่าจะยกเลิกแอปที่ติดตามผู้ติดเชื้อโควิด-19 ไปแล้ว แต่ทางการก็ยังสามารถตรวจสอบความเคลื่อนไหวของประชากรได้)

นายหยาง ไห่อิง ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยชิซูโอกะของญี่ปุ่น กล่าวว่า พรรคคอมมิวนิสต์จีนตัดสินใจระงับแอปพลิเคชันดังกล่าวชั่วคราวเพื่อรักษาเสถียรภาพทางการเมือง หลังจากเกิดคลื่นการประท้วงต่อต้านการล็อกดาวน์ทั่วประเทศจีนในช่วงปลายเดือนพฤศจิกายน โดยบางส่วนมีการเรียกร้องให้นายสี จิ้นผิง เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์จีน ก้าวลงจากอำนาจ

“รัฐบาลจะยังคงจัดการและติดตามทุกส่วนของสังคมโดยใช้ข้อมูลขนาดใหญ่ต่อไป” นายหยาง กล่าว “การประท้วงเหล่านี้ไม่ได้สร้างรากฐานสำหรับการเคลื่อนไหวในระบอบประชาธิปไตย”

มีการพบสัญญาณของ “ปฏิบัติการรุกคืบ” จากแอปดังกล่าวอย่างแพร่หลาย พร้อมกับมีการร้องเรียนจากผู้ใช้ว่าแอป “รหัสสุขภาพ” ของพวกเขาเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีเหลืองหลังจากที่พวกเขาซื้อยารักษาหวัดหรือยาบรรเทาอาการปวดจากร้านขายยาทั่วไป ทำให้พวกเขาต้องเข้ารับการตรวจโควิด-19 ก่อนจึงจะสามารถออกจากบ้านได้ตามข้อจำกัดเดิม

ในช่วงต้นเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2565 จีนได้ประกาศว่ามีแผนที่จะแปลงประวัติทางการแพทย์ของประชาชน 1.4 พันล้านคนให้เป็นระบบดิจิทัลเพื่อใช้ประโยชน์จากข้อมูลขนาดใหญ่ในการติดตามสถานะสุขภาพของทุกคนในประเทศ

คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติและหน่วยงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพได้ออกคำสั่งให้มีการติดตั้ง “บันทึกข้อมูลสุขภาพอิเล็กทรอนิกส์ที่มีการจัดการแบบไดนามิกและรหัสสุขภาพอิเล็กทรอนิกส์สากลสำหรับผู้อยู่อาศัยทุกคน” ภายใน พ.ศ. 2568

ซึ่งหมายความว่าบันทึกการดูแลสุขภาพของทุกคนในจีนแผ่นดินใหญ่จะได้รับการแปลงเป็นระบบดิจิทัล เชื่อมโยงกับหมายเลขบัตรประจำตัวประชาชนของพวกเขาผ่านแพลตฟอร์มระดับชาติ และผสานรวมกับรหัสสุขภาพที่เป็นแบบเดียวซึ่งสามารถใช้ร่วมกันได้อย่างกว้างขวางในโรงพยาบาล คลินิก และอาจรวมถึงหน่วยงานภาครัฐ

นายเฉิน เต๋าอิง นักวิชาการด้านการเมืองจีน กล่าวว่า กฎระเบียบใหม่ของโควิด-19 รอบนี้ไม่ได้หมายความว่ารัฐบาลจะล้มเลิกการติดตามสาธารณชนอย่างเข้มงวด

“เครื่องมือติดตามการเดินทางส่วนใหญ่จะทำงานโดยใช้สัญญาณโทรศัพท์มือถือของคุณ เนื่องจากโทรศัพท์มือถือทั้งหมดในจีนแผ่นดินใหญ่จะเป็นของไชน่ายูนิคอม ไชน่าโมบายล์ และไชน่าเทเลคอมรายใดอย่างหนึ่ง ดังนั้น ข้อมูลดังกล่าวจึงมีอยู่แล้ว” นายเฉิน กล่าว

“ในช่วงสามปีที่ผ่านมา แอปนี้ถูกใช้เพื่อติดตามความเคลื่อนไหวในแอปของประชาชน”

“แม้ว่าระบบติดตามการเดินทางในสถานการณ์โควิด-19 จะหยุดทำงานแล้ว แต่พวกเขายังสามารถใช้ข้อมูลดังกล่าวได้หากจำเป็นต้องติดตามความเคลื่อนไหวของผู้คนบางกลุ่ม ดังที่เราเห็นระหว่างการประท้วงต่อต้านการล็อกดาวน์” นายเฉิน กล่าว

นายฟาง หยวน นักวิจารณ์ข่าวสารสำคัญ กล่าวว่า รัฐบาลสามารถติดตามประชาชนต่อไปได้อย่างง่ายดายโดยใช้ข้อมูลขนาดใหญ่ที่มีอยู่แล้ว

“มีการสะสมข้อมูลขนาดใหญ่จำนวนมหาศาลในช่วงสองสามปีที่ผ่านมา พร้อมข้อมูลส่วนบุคคลที่มีรายละเอียดมาก” นายฟาง กล่าว “ผู้มีอำนาจจะไม่มีทางวางมือจากอาหารอันโอชะเช่นนี้ในเร็ว ๆ นี้”

ภาพจาก: เก็ตตี้