การวิจัยพบว่าโครงการหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางของจีนกำลังสูญเสียแรงผลักดันอันเป็นผลจากการคัดค้านและหนี้สิน
รอยเตอร์
งานวิจัยใหม่ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2564 แสดงให้เห็นว่า โครงการหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางอันยิ่งใหญ่ของสาธารณรัฐประชาชนจีนกำลังตกอยู่ในอันตรายจากการสูญเสียแรงผลักดันเมื่อเกิดการคัดค้านจากประเทศที่เป็นเป้าหมายและจำนวนหนี้สินที่เพิ่มมากขึ้น ซึ่งเป็นการปูทางให้แก่โครงการริเริ่มของคู่แข่งที่จะบีบให้รัฐบาลจีนออกไป
นายสี จิ้นผิง เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์จีน (ภาพ) เปิดตัวโครงการหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางเมื่อ พ.ศ. 2556 โดยมุ่งหวังที่จะใช้ประโยชน์จากการจัดหาเงินทุนและศักยภาพในการก่อสร้างของจีนเพื่อ “สร้างชุมชนที่มีผลประโยชน์ร่วมกันในวงกว้าง” ทั่วทั้งภูมิภาคอินโดแปซิฟิก แอฟริกา และละตินอเมริกา
แต่ “โครงการแห่งทศวรรษ” ของนายสี ซึ่งรู้จักกันในชื่อหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง กำลังเผชิญกับความท้าทายครั้งใหญ่และกระแสตีกลับอย่างมากในต่างประเทศ ตามรายงานของการวิจัยโดยเอดดาต้า ซึ่งเป็นห้องปฏิบัติการวิจัยที่วิทยาลัยวิลเลียมแอนด์แมรี่ในสหรัฐอเมริกา
“ผู้กำหนดนโยบายจำนวนที่มากขึ้นในประเทศรายได้ต่ำและปานกลางกำลังพยายามระงับโครงการหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางที่เป็นที่สนใจสูง เนื่องจากมีข้อกังวลเกี่ยวกับการตั้งราคาสูงเกินไป การทุจริต และความยั่งยืนของหนี้” นายแบรด พาร์กส์ หนึ่งในผู้เขียนงานวิจัยกล่าว
เอดดาต้ากล่าวว่า โครงการต่าง ๆ ในมาเลเซียที่ถูกยกเลิกตั้งแต่ พ.ศ. 2556 – 2564 คิดเป็นงบประมาณกว่า 1.158 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 3.9 แสนล้านบาท) และงบประมาณเกือบ 1.5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 4.9 หมื่นล้านบาท) ที่ถูกยกเลิกในคาซัคสถาน และอีกมากกว่า 1 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 3.37 หมื่นล้านบาท) ในโบลิเวีย
กระทรวงการต่างประเทศของจีนกล่าวในแถลงการณ์ว่า “ไม่ใช่หนี้สินทั้งหมดที่ไม่ยั่งยืน” โดยเสริมว่านับตั้งแต่การเปิดตัวโครงการหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง โครงการดังกล่าวได้ “ยึดถือหลักการปรึกษาหารือร่วมกัน การมีส่วนร่วมร่วมกัน และผลประโยชน์ร่วมกันอย่างต่อเนื่อง”
นายเหอ หลิงเสี่ยว โฆษกของธนาคารเพื่อการลงทุนโครงสร้างพื้นฐานแห่งเอเชียที่นำโดยจีนซึ่งมีความเชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดกับโครงการหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางกล่าวว่า “หลักการที่ครอบคลุมของโครงการหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางเป็นสิ่งที่ดี”
“วิธีการเปลี่ยนหลักการเหล่านี้ไปสู่ความเป็นจริงในการปฏิบัติงานคือสิ่งที่เราสนับสนุน ทั้งนี้เพื่อมาตรฐานสากลระดับสูง” นายเหอกล่าว
งานวิจัยของเอดดาต้าได้ศึกษาโครงการที่ได้รับการสนับสนุนจากจีนจำนวน 13,427 โครงการใน 165 ประเทศในช่วง 18 ปีที่ผ่านมา ซึ่งมีมูลค่ารวม 843 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 28.44 ล้านล้านบาท) การเปลี่ยนแปลงที่สำคัญในความรู้สึกต่อสาธารณะทำให้การรักษาความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับรัฐบาลจีนเป็นเรื่องยากสำหรับประเทศที่เข้าร่วมโครงการต่าง ๆ ดังกล่าว นายพาร์กส์กล่าว
งานวิจัยระบุว่า โครงการที่ได้รับการสนับสนุนจากจีนที่ถูกระงับหรือยกเลิกมีจำนวนเพิ่มขึ้น โดยมีหลักฐานของ “ความสำนึกผิดของผู้ซื้อ” ในประเทศที่อยู่ห่างไกล เช่น คาซัคสถาน คอสตาริกา และแคเมอรูน
นอกจากนี้ ความเสี่ยงด้านเครดิตยังเพิ่มขึ้น โดยหนี้จีนในขณะนี้เกินร้อยละ 10 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศในประเทศที่มีรายได้ต่ำและปานกลางจำนวนมาก
งานวิจัยดังกล่าวพบว่าร้อยละ 35 ของโครงการหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางกำลังประสบปัญหาการทุจริต การละเมิดแรงงาน มลพิษ และการประท้วงจากสาธารณชน ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2564 กลุ่มประเทศอุตสาหกรรมเจ็ดประเทศรวมถึงสหรัฐฯ ได้ประกาศโครงการสร้างโลกที่ดีกว่าขึ้นมาใหม่ เพื่อให้การสนับสนุนทางการเงินแก่ประเทศกำลังพัฒนาในการสร้างโครงสร้างพื้นฐาน “โครงการสร้างโลกที่ดีกว่าขึ้นมาใหม่จะเพิ่มทางเลือกในตลาดการจัดหาเงินทุนโครงสร้างพื้นฐาน ซึ่งอาจนำไปสู่การตีตัวออกห่างโครงการหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางที่เป็นที่สนใจ” นายพาร์กส์ กล่าว
ภาพจาก: รอยเตอร์