แอฟริกา: ทวีปแอฟริกาปลอดจากไวรัสโปลิโอสายพันธ์ุธรรมชาติ แต่ภัยคุกคามจากโรคโปลิโอยังคงอยู่

ในเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2563 หน่วยงานสาธารณสุขได้ประกาศว่าทวีปแอฟริกาปลอดจากไวรัสโปลิโอสายพันธุ์ธรรมชาติแล้วหลังจากใช้ความพยายามมาหลายทศวรรษ แต่กระนั้นโรคโปลิโอที่เกิดจากการกลายพันธ์ุของเชื้อที่อยู่ในวัคซีนก็ยังคงทำให้โรคที่ทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรงนี้แพร่ระบาดในกว่า 12 ประเทศ

การประกาศดังกล่าวทำให้เชื่อกันว่าปากีสถานและอัฟกานิสถานที่อยู่ติดกันเป็นเพียง 2 ประเทศที่ยังคงมีไวรัสโปลิโอสายพันธุ์ธรรมชาติอยู่ ซึ่งความพยายามในการให้วัคซีนป้องกันโรคทางน้ำที่สามารถติดต่อกันได้สูงนี้นี้มีความซับซ้อนเนื่องจากความไม่ปลอดภัยและการโจมตีเจ้าหน้าที่สาธารณสุข

คณะกรรมาธิการรับรองภูมิภาคแอฟริกาสำหรับการกำจัดโรคโปลิโอได้ออกแถลงการณ์ หลังจากไม่มีการรายงานพบผู้ป่วยโปลิโอมาเป็นเวลา 4 ปี โปลิโอเคยระบาดในเด็ก 75,000 คนต่อปีทั่วแอฟริกา

หน่วยงานสาธารณสุขมองว่าการสื่อสารดังกล่าวเป็นข่าวดีที่หาได้ยากในแอฟริกา ท่ามกลางการระบาดของไวรัสโคโรนา การระบาดของอีโบลาในสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโกตะวันตก และความท้าทายร้ายแรงอย่างต่อเนื่องของโรคมาลาเรีย เอชไอวี และวัณโรค

“นี่เป็นวันอันน่าเหลือเชื่อและน่าปลื้มใจ” นางมัทชิดิโซ โมเอติ ผู้อำนวยการองค์การอนามัยโลกแอฟริกา กล่าว แต่เธอก็ได้ชี้ชวนให้ระมัดระวัง เนื่องจากไวรัสโคโรนาส่งผลให้การฉีดวัคซีนและการเฝ้าระวังทำได้ลำบาก

องค์การอนามัยโลกระบุว่า นับเป็นครั้งที่สองแล้วที่แอฟริกาปลอดจากเชื้อไวรัส หลังจากไข้ทรพิษเมื่อ 4 ทศวรรษก่อนหน้านี้ การเฝ้าระวังอย่างประปรายทั่วทวีปแอฟริกาที่มีประชากรกว่า 1.3 พันล้าน ทำให้มีโอกาสเพิ่มมากขึ้นในการตรวจไม่พบผู้ป่วยโรคโปลิโอสายพันธุ์ธรรมชาติที่ยังหลงเหลืออยู่

โค้งสุดท้ายในการต่อสู้กับไวรัสโปลิโอสายพันธุ์ธรรมชาติมุ่งเน้นไปทางตอนเหนือของประเทศไนจีเรียเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งภูมิภาคดังกล่าวมีกลุ่มหัวรุนแรงอิสลามโบโกฮารามก่อความไม่สงบอย่างร้ายแรงมาเป็นเวลากว่าทศวรรษ พนักงานด้านสาธารณสุขมักต้องดำเนินการให้วัคซีนท่ามกลางความไม่ปลอดภัย ทำให้ชีวิตของพวกเขาตกอยู่ในความเสี่ยง ผู้ป่วยรายสุดท้ายของแอฟริกาที่มีการรายงานว่าเป็นโรคโปลิโอสายพันธุ์ธรรมชาติเกิดขึ้นในไนจีเรียเมื่อ พ.ศ. 2559

การประกาศดังกล่าวไม่ได้หมายความว่าแอฟริกาปลอดจากโรคโปลิโอแล้ว ยังคงมีผู้ป่วยที่ติดเชื้อไวรัสโปลิโอที่กลายพันธุ์จากวัคซีน ซึ่งเป็นรูปแบบการกลายพันธุ์ที่หาได้ยากอันเกิดจากไวรัสที่อ่อนฤทธิ์แต่ยังมีชีวิต โดยพบในวัคซีนป้องกันโปลิโอชนิดหยอด ไวรัสที่กลายพันธุ์ดังกล่าวสามารถก่อให้เกิดการระบาดของโรคโปลิโอ และ 16 ประเทศในแอฟริกาได้เผชิญกับการระบาดดังกล่าวมาแล้วครั้งหนึ่งในเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2563 ซึ่งประกอบด้วย แองโกลา เบนิน บูร์กินาฟาโซ แคเมอรูน สาธารณรัฐแอฟริกากลาง ชาด โกตดิวัวร์ สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก เอธิโอเปีย กินี กานา มาลี ไนเจอร์ ไนจีเรีย โตโก และแซมเบีย ดิแอสโซซิเอทเต็ด เพรส