ออสเตรเลีย อินเดีย ญี่ปุ่น และสหรัฐฯ ร่วมกันหารือเกี่ยวกับการคุกคามของจีน

นายไมค์ ปอมเปโอ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ กล่าวเมื่อต้นเดือนตุลาคม พ.ศ. 2563 ว่า การกระทำในเชิงรุกรานที่เพิ่มขึ้นของสาธารณรัฐประชาชนจีนในภูมิภาคนี้ ทำให้การร่วมมือกันเพื่อต่อต้าน “การเอารัดเอาเปรียบ การทุจริต และการบีบบังคับ” ของจีน มีความสำคัญมากขึ้นกว่าที่เคยสำหรับสี่ประเทศในภูมิภาคอินโดแปซิฟิกที่รู้จักกันในชื่อ ควอด

นายปอมเปโอได้กล่าวปราศรัยในการประชุม ณ กรุงโตเกียวร่วมกับรัฐมนตรีต่างประเทศของประเทศอื่น ๆ ในกลุ่มควอด ซึ่งประกอบด้วย ออสเตรเลีย อินเดีย และญี่ปุ่น ซึ่งเป็นการประชุมแบบพบปะหน้ากันครั้งแรกนับตั้งแต่เกิดการระบาดของไวรัสโคโรนาขึ้น (ภาพ: จากซ้าย นายซูบราห์มาเนียม ไจชานการ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศอินเดีย, นายโทชิมิตสึ โมเทกิ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศญี่ปุ่น, นายโยชิฮิเดะ สึกะ นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น, นายมารีส เพย์น รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศออสเตรเลีย และนายไมค์ ปอมเปโอ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ เข้าร่วมการเจรจาสี่ประเทศ ณ กรุงโตเกียวเมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ. 2563)

นายปอมเปโอกล่าวหาจีนว่าปกปิดและทำให้การระบาดเลวร้ายลง รวมทั้งคุกคามเสรีภาพ ประชาธิปไตย และความแตกต่างหลากหลาย

นายปอมเปโอกล่าวโดยยกตัวอย่างการรุกรานของจีนในทะเลจีนตะวันออกและทะเลจีนใต้ บริเวณลุ่มแม่น้ำโขง เทือกเขาหิมาลัย และช่องแคบไต้หวันว่า “ตอนนี้การร่วมมือกันเพื่อปกป้องประชาชนและพันธมิตรของเราจากการแสวงหาผลประโยชน์ การทุจริต และการบีบบังคับของพรรคคอมมิวนิสต์จีนเป็นเรื่องสำคัญยิ่งกว่าที่ผ่านมา”

การเจรจาครั้งนี้เกิดขึ้นท่ามกลางความตึงเครียดระหว่างรัฐบาลสหรัฐฯ และรัฐบาลจีนเกี่ยวกับไวรัสโคโรนา การค้า เทคโนโลยี ฮ่องกง ไต้หวัน และสิทธิมนุษยชน โดยเป็นการติดตามความตึงเครียดที่ปะทุขึ้นระหว่างจีนกับอินเดียเกี่ยวกับชายแดนหิมาลัยที่เป็นข้อพิพาท ขณะที่ความสัมพันธ์ระหว่างออสเตรเลียกับจีนถดถอยลงในช่วงหลายเดือนที่ผ่านมาเช่นกัน

ขณะเดียวกัน ญี่ปุ่นก็กังวลเกี่ยวกับการอ้างสิทธิ์ของจีนต่อหมู่เกาะเซ็งกะกุในทะเลจีนตะวันออกที่ญี่ปุ่นดูแลอยู่ ซึ่งจีนเรียกว่าหมู่เกาะเตียวหยู นอกจากนี้ ญี่ปุ่นยังมองว่ากิจกรรมทางทหารที่กำลังเพิ่มขึ้นของจีนเป็นภัยคุกคามด้านความมั่นคงอีกด้วย รายงานนโยบายกลาโหมประจำปีของญี่ปุ่นเมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2563 กล่าวหาว่า จีนเปลี่ยนแปลงสถานภาพที่เป็นอยู่แต่เพียงฝ่ายเดียวในทะเลจีนใต้ ซึ่งจีนได้สร้างเกาะเทียมและจัดกำลังทหารเข้าประจำการที่เกาะเทียมดังกล่าว รวมทั้งผลักดันการอ้างสิทธิ์ของตนในการทำประมงและสิทธิในทางน้ำที่สำคัญทั้งหมดอย่างไม่เกรงใจใคร

จีนปฏิเสธข้อกล่าวหาที่เกี่ยวข้องกับโควิด-19 ทะเลจีนใต้ และการละเมิดสิทธิมนุษยชน รวมทั้งกล่าวหาว่าประเทศอื่น ๆ ก้าวก่ายกิจการของตน

นายโยชิฮิเดะ สึกะ นายกรัฐมนตรีคนใหม่ของญี่ปุ่น กล่าวกับนักการทูตในกลุ่มควอดว่า โครงการริเริ่มด้านความมั่นคงและเศรษฐกิจของอินโดแปซิฟิกที่เสรีและเปิดกว้างจะมีความสำคัญมากกว่าที่ผ่านมา

ประชาคมนานาชาติกำลังเผชิญกับความท้าทายหลายประการในขณะที่พยายามแก้ไขสถานการณ์การระบาดใหญ่และ “นี่คือเหตุผลที่ชัดเจนว่า เหตุใดในขณะนี้จึงเป็นเวลาที่เราควรประสานงานกันอย่างเข้มข้นกับหลายประเทศที่มีวิสัยทัศน์ร่วมกันให้มากที่สุด” นายสึกะกล่าว

ญี่ปุ่นและสหรัฐฯ มองว่า แนวคิดอินโดแปซิฟิกที่เสรีและเปิดกว้างเป็นแนวทางที่นำประเทศที่มีความกังวลร่วมกันเกี่ยวกับการรุกรานและอิทธิพลของจีนมารวมตัวกัน

นายสึกะ ซึ่งเข้ารับตำแหน่งในเดือนกันยายน พ.ศ. 2563 กล่าวว่า ตนจะส่งเสริมแนวคิดอินโดแปซิฟิกที่เสรีและเปิดกว้างในระหว่างการเยือนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่กำลังจะมาถึง ญี่ปุ่นมองว่า นโยบายนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการสร้างความมั่นใจในการเข้าถึงเส้นทางทางทะเลที่ทอดยาวไปจนถึงตะวันออกกลาง ซึ่งเป็นแหล่งน้ำมันที่สำคัญของประเทศเกาะที่มีทรัพยากรน้อย