ប្រព័ន្ធរ៉ាដាពីប្រទេសជប៉ុនជួយបង្កើនការឃ្លាំមើលសមុទ្រចិនខាងត្បូងដល់ហ្វ៊ីលីពីន
Maria T. Reyes
ប្រទេសជប៉ុនបានផ្តល់ប្រព័ន្ធរ៉ាដាឃ្លាំមើលដែនអាកាសជាផ្លូវការដល់ប្រទេសហ្វ៊ីលីពីនពីចុងខែធ្នូ ឆ្នាំ 2023 ដោយបានពង្រឹងសមត្ថភាពត្រួតពិនិត្យរបស់ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ចំពេលមានការឈ្លានពានកាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់ទីក្រុងប៉េកាំងនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ប្រព័ន្ធដែលផ្តល់ការចាប់រកឃើញយន្តហោះចម្បាំង និងមីស៊ីលរយៈចម្ងាយឆ្ងាយត្រូវបានដំឡើងនៅស្ថានីយ៍អាកាស Wallace ដែលជាអតីតមូលដ្ឋានទ័ពរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចម្ងាយប្រហែល 270 គីឡូម៉ែត្រភាគខាងជើងទីក្រុងម៉ានីលដែលប្រឈមមុខនឹងសមុទ្រដែលមានជម្លោះ។
ប្រភពវីដេអូ៖ សារព័ត៌មាន KYODO/សារព័ត៌មាន REUTERS
ការផ្តល់ប្រព័ន្ធរ៉ាដាឃ្លាំមើលរយៈចម្ងាយឆ្ងាយដំបូងគេក្នុងចំណោមប្រព័ន្ធអចល័តចំនួនបី និងប្រព័ន្ធចល័តមួយដែលត្រូវបានបញ្ជាដោយប្រទេសហ្វ៊ីលីពីនក្នុងឆ្នាំ 2020 ក្នុងតម្លៃ 103 លានដុល្លារ កើតឡើងស្របពេលដែលមានការកើនឡើងនៃការអះអាងដោយសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតចិន (PRC) នៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ (EEZ) របស់ប្រទេសហ្វ៊ីលីពីន។
រ៉ាដាដែលនៅសេសសល់ ដែលផលិតដោយក្រុមហ៊ុន Mitsubishi Electric Corp. របស់ប្រទេសជប៉ុន ក៏នឹងត្រូវបានបញ្ជូនមកនៅឆ្នាំ 2026 ហើយនឹងដំណើរការពីទីតាំងដែលមិនទាន់បានកំណត់ផងដែរ។
PRC ទាមទារស្ទើរតែទាំងស្រុងនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូងថាជាទឹកដីរបស់ខ្លួន ហើយបន្តមិនយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសេចក្តីសម្រេចក្នុងឆ្នាំ 2016 របស់តុលាការអន្តរជាតិដែលបដិសេធការទាមទារទាំងនោះឡើយ។ កងកម្លាំងរបស់ខ្លួនតែងតែបៀតបៀនកប៉ាល់របស់ក្រុមអ្នកទាមទាររបស់រដ្ឋផ្សេងទៀតដែលធ្វើប្រតិបត្តិការស្របច្បាប់។ ជាឧទាហរណ៍ ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ 2023 ឆ្មាំឆ្នេរសមុទ្រចិន និងកប៉ាល់កងជីវពលដែនសមុទ្របានបាញ់កាំភ្លើងបាញ់ទឹក និងវាយកម្ទេចនាវារបស់ហ្វ៊ីលីពីនក្នុងគោលបំណងបង្អាក់បេសកកម្មផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈឡើងវិញរបស់ពួកគេដល់នាវិកហ្វ៊ីលីពីនដែលឈរជើងនៅសមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច ដែលជាផ្នែកមួយនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលរួមមាន EEZ របស់ទីក្រុងម៉ានីល។
គម្រោងរ៉ាដានេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ប្រទេសជប៉ុន ដែលជាការកត់សម្គាល់ការនាំចេញគ្រឿងបរិក្ខារការពារជាតិលើកដំបូងចាប់តាំងពីការបន្ធូរបន្ថយបម្រាមពាណិជ្ជកម្មអាវុធរបស់ខ្លួននៅក្នុងឆ្នាំ 2014 មកនោះ។
មេបញ្ជាការទ័ពជើងអាកាសហ្វ៊ីលីពីន លោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក Stephen Parreno បានថ្លែងក្នុងពិធីប្រគល់នេះថា ប្រព័ន្ធរ៉ាដា «កាន់តែមានសារៈសំខាន់ជាពិសេស ដោយសារទិដ្ឋភាពសន្តិសុខដែលកំពុងវិវត្តនៅក្នុងតំបន់»។ «រ៉ាដានេះ ដែលនឹងដំណើរការជាផ្នែកមួយនៃប្រព័ន្ធការពារដែនអាកាសរួមបញ្ចូលគ្នារបស់យើង នឹងអនុញ្ញាតឱ្យយើងចាប់បានការគំរាមកំហែងដែលអាចកើតមានពីចម្ងាយកាន់តែឆ្ងាយ ជាមួយនឹងការបង្កើនភាពជាក់លាក់ ដែលផ្តល់ឱ្យយើងនូវពេលវេលាឆ្លើយតបកាន់តែរហ័សក្នុងការស្ទាក់ចាប់»។
ប្រព័ន្ធនេះមានចម្ងាយ 555 គីឡូម៉ែត្រសម្រាប់យន្តហោះ និងច្រើនជាង 930 គីឡូម៉ែត្រសម្រាប់មីស៊ីលប៉ាលីស្ទីក។ បុគ្គលិកកងទ័ពអាកាសហ្វ៊ីលីពីនទទួលការហ្វឹកហាត់នៅប្រទេសជប៉ុនស្ដីពីប្រតិបត្តិការប្រព័ន្ធ។
អតីតមូលដ្ឋានទ័ពអាមេរិកនៅ San Fernando ក្នុងខេត្តភាគខាងជើងនៃរដ្ឋ La Union បានបាត់បង់សមត្ថភាពរ៉ាដាចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2015 នៅពេលដែលរ៉ាដារបស់ខ្លួនត្រូវបានដកចេញក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1950។
លោក Mark Manantan នាយកផ្នែកសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត និងបច្ចេកវិទ្យាសំខាន់ៗនៅវេទិកា Pacific Forum ដែលជាស្ថាប័នស្រាវជ្រាវដែលមានមូលដ្ឋាននៅហាវ៉ៃបានប្រាប់មកទស្សនាវដ្តី FORUM ថា៖ «ខ្ញុំចាត់ទុកការអភិវឌ្ឍបែបនេះថាជាការពង្រីកសំណុំនៃធនធាន សមត្ថភាព ឬយុទ្ធសាស្ត្រនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងរបស់ហ្វ៊ីលីពីន»។ «ពិតណាស់ តាមទស្សនៈការទូត វាផ្តោតលើទំនាក់ទំនងវិជ្ជមានរបស់ជប៉ុន និងហ្វ៊ីលីពីនដែលកំពុងកើនឡើង។ ចាប់តាំងពីការចេញផ្សាយសេចក្តីសម្រេចរបស់អាជ្ញាកណ្តាលឆ្នាំ 2016 មក មានការយល់ព្រមច្បាស់លាស់ និងការទទួលស្គាល់ច្បាប់អន្តរជាតិដែលផ្ដោតលើ UNCLOS [អនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីអំពីច្បាប់សមុទ្រ]។
ប្រទេសជប៉ុនកំពុងគាំទ្រការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវសមត្ថភាពការពារជាតិសម្រាប់ហ្វ៊ីលីពីន និងប្រទេសដែលមានគំនិតដូចគ្នា ដើម្បីជំរុញសកម្មភាពរារាំង។ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលជប៉ុន និងសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) នៅទីក្រុងតូក្យូ ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ 2023 ភាគីនីមួយៗបានប្តេជ្ញាពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខដែនសមុទ្រ។
លោក Manantan បានលើកឡើងថា៖ «នៅកម្រិតតំបន់ វាក៏គួរឱ្យកត់សំគាល់ផងដែរថា កិច្ចសហប្រតិបត្តិការយុទ្ធសាស្ត្រហ្វ៊ីលីពីន-ជប៉ុន មានឥទ្ធិពលពាសពេញអាស៊ីអាគ្នេយ៍»។ «វាកើតឡើងបន្ទាប់ពី… កិច្ចប្រជុំកំពូលរំលឹកខួបលើកទី 50 នៃទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-ជប៉ុន។ ទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-ជប៉ុនត្រូវបានលើកកម្ពស់ទៅជាភាពជាដៃគូសន្តិសុខគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៅឆ្នាំ 2023។
លោកបានបន្តថា៖ «យើងក៏មើលឃើញពីការអភិវឌ្ឍស្របគ្នាជាមួយនឹងប្រទេសអាស៊ានផ្សេងទៀតផងដែរទៀត ទាក់ទងនឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់ទីក្រុងតូក្យូជាមួយម៉ាឡេស៊ី និងវៀតណាម»។
Manantan បានកត់សម្គាល់ថា ការអភិវឌ្ឍបែបនេះនឹងពង្រឹងជំហររបស់អាស៊ានប្រឆាំងនឹងការប៉ុនប៉ងឯកតោភាគីក្នុងការផ្លាស់ប្តូរស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន និងការប្រកាន់ខ្ជាប់យ៉ាងរឹងមាំរបស់ខ្លួនចំពោះច្បាប់អន្តរជាតិ។
Maria T. Reyes គឺជាការីនិពន្ធរបស់ទស្សនាវដ្តី FORUM រាយការណ៍ពីទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វ៊ីលីពីន។
ទស្សនាវដ្តី FORUM បានផ្អាកការបកប្រែអត្ថបទប្រចាំថ្ងៃសម្រាប់គេហទំព័រជាភាសាខ្មែរ។ សូមមើលភាសាដទៃទៀតសម្រាប់ខ្លឹមសារប្រចាំថ្ងៃ។
