ក្រុមអ្នកសិទ្ធិមនុស្សសម្ដែងសេចក្ដីមិនយល់ស្របលើការបន្តរំលោភបំពានរបស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន (PRC)

បុគ្គលិករបស់ទស្សនាវដ្តី FORUM

ក្រុមអ្នកសិទ្ធិមនុស្សកំពុងនិយាយអះអាងជាថ្មីម្តងហើយម្ដងទៀតនូវសេចក្តីព្រួយបារម្ភជុំវិញការប្រព្រឹត្តិរបស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន (PRC) ទៅលើពលរដ្ឋចិន និងប្រទេសដទៃទៀត។

អង្គការនានារួមទាំងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (HRW) ការិយាល័យសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងអ្នករក្សាការពារសុវត្ថិភាព ដែលជាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងម៉ាឌ្រីដ ថ្មីៗនេះបានចេញផ្សាយរបាយការណ៍ដែលគ្របដណ្តប់លើការរំលោភបំពានជាច្រើនចាប់ពី «ការដាក់ទណ្ឌកម្មជាសមូហភាព» របស់ពលរដ្ឋចិន រហូតដល់ការផ្តល់មូលនិធិដល់របបយោធានៅភូមា។

«ការកម្លាយ» សាសនាបរទេសឱ្យមានលក្ខណៈជារបស់ចិន

HRW បានរាយការណ៍កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ 2023 ថាទីក្រុងប៉េកាំងបន្តកាត់បន្ថយចំនួនវិហារមូស្លីមនៅក្នុងខេត្ត Ningxia និងខេត្ត Gansu ដែលជាផ្នែកមួយនៃ «គោលនយោបាយបង្រួបបង្រួមវិហារអ៊ីស្លាម» របស់បក្សកុម្មុយនិស្តចិន (CCP)។ CCP មានគោលបំណងដាក់កម្រិតលើការអនុវត្តសាសនាមូស្លីមដោយការបិទ ឬរុះរើវិហារមូស្លីម ឬប្រែក្លាយវិហារនោះសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ដែលមិនទាក់ទងទៅនឹងសាសនា។ ក្រុមអ្នកតស៊ូមតិសិទ្ធិមនុស្សប៉ាន់ស្មានថា CCP បានធ្វើឱ្យខូចខាត ឬបំផ្លាញវិហារមូស្លីមពីរភាគបីនៅក្នុងខេត្ត Xinjiang ដែលមានភាគរយខ្ពស់បំផុតនៃប្រជាជនម៉ូស្លីម 20 លាននាក់របស់ប្រទេសចិន។ វិហារមូស្លីមជាង 1 000 នៅ Gansu និង Ningxia ត្រូវបានកំណត់ជាគោលដៅ។ HRW បានរាយការណ៍ថាប្រទេសចិនមានវិហារមូស្លីមជិត 40 000 វិហារនៅក្នុងឆ្នាំ 2014។

CCP អះអាងថា គោលនយោបាយនេះមានគោលបំណង «កាត់បន្ថយបន្ទុកសេដ្ឋកិច្ច» លើជនជាតិមូស្លីម។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយនៅឆ្នាំ 2016 អគ្គលេខាធិការ CCP លោក Xi Jinping បានអំពាវនាវឱ្យមាន ការកម្លាយសាសនា តាមរយៈការផ្តួចផ្តើមការចាត់វិធានការបំបាត់ ដែលបានប្រមូលផ្តុំធំនៅតំបន់ភាគខាងលិចនៃ Xinjiang ដែលមានប្រជាជនអ៊ុយហ្គួរជាង 11 លាននាក់ និងជនជាតិភាគតិចមូស្លីមផ្សេងទៀត។ HRW បានលើកឡើងថាវិហារមូស្លីមដែលមិនត្រូវបានបំផ្លាញនោះទេ តែគឺត្រូវបានកែប្រែដើម្បីដកចេញនូវលក្ខណស្ថាបត្យកម្មបែបប្រពៃណីមូស្លីម និងធ្វើឱ្យអគារទាំងនោះមើលទៅដូចជាអាគាររបស់ចិន។ វិហារអ៊ីស្លាមមួយចំនួនត្រូវបានបំពាក់ដោយកាមេរ៉ាឃ្លាំមើល ដែលអនុញ្ញាតឱ្យភាគីរដ្ឋត្រួតពិនិត្យវត្តមាន និងដាក់ទង់ជាការសម្គាល់បុគ្គលដែលត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យចូលរួម រួមទាំងសមាជិក CCP ឬកូនៗរបស់ពួកគេ។ ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនដែលបានជំទាស់ជាសាធារណៈនូវគោលនយោបាយកម្លាយត្រូវបានឃុំខ្លួន ឬដាក់ពន្ធនាគារ។

ការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ដោយបង្ខំទៅកាន់ប្រទេសកូរ៉េខាងជើង

នៅខែតុលា ឆ្នាំ 2023 គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ ដែលជំរុញឱ្យ PRC បញ្ចប់ការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ដោយបង្ខំនៃជនភៀសខ្លួនកូរ៉េខាងជើង។ គណៈកម្មាធិការបានកត់សម្គាល់លើការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ ដែលរំលោភលើគោលការណ៍មិនបង្ខំជនភៀសខ្លួនក្នុងការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នៃច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដែលអះអាងថា ជនភៀសខ្លួនមិនគួរត្រូវបានបញ្ជូនត្រឡប់ទៅប្រទេសដែលពួកគេនឹងប្រឈមមុខនឹងការប្រព្រឹត្ត អមនុស្សធម៌ ឬការដាក់ទណ្ឌកម្មយ៉ាងឃោរឃៅ ឬបន្ថោកនោះឡើយ។

អង្គការសហប្រជាជាតិបានហៅរបាយការណ៍នៃការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ដោយបង្ខំដោយទីក្រុងប៉េកាំងនេះថាជាការបង្អើល ដោយកត់សម្គាល់ថាភាគច្រើននៃជនភៀសខ្លួនកូរ៉េខាងជើងដែលបានត្រឡប់មកវិញគឺជាស្ត្រី «ទោះបីជាមានការអំពាវនាវម្តងហើយម្តងទៀតដោយស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិជាច្រើនក្នុងការបដិសេធមិនធ្វើដូច្នេះក៏ដោយក្ដី»។ គណៈកម្មាធិការបានលើកឡើងថា បុគ្គលដែលត្រូវបានធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ទៅកូរ៉េ​ខាងជើង ដែលគេចាត់ទុក​ថាជា «ជនក្បត់» អាចនឹងត្រូវជាប់ពន្ធនាគារដោយគ្មានដំណើរការត្រឹមត្រូវ បាត់ខ្លួនទាំង​បង្ខំ រងទារុណកម្ម និងរងការ​ប្រហារជីវិតផងដែរ។ ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters បានរាយការណ៍កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ 2023 ថាជនជាតិកូរ៉េខាងជើងរហូតដល់ 600 នាក់បានបាត់ខ្លួនបន្ទាប់ពីការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ដោយបង្ខំដោយ PRC។

នៅដើមឆ្នាំ 2023 គណៈកម្មាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិបានសរសេរទៅកាន់ PRC ស្នើសុំឱ្យបញ្ចប់ការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ដោយបង្ខំ។ នៅក្នុងការឆ្លើយតបរបស់ខ្លួន PRC បានអះអាងថាមនុស្សដែលភៀសខ្លួនពីកូរ៉េខាងជើងគឺកំពុងធ្វើការចាកចេញដោយហេតុផលផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ហើយត្រូវបានចាត់ទុកថាជាជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ ពោលគឺមិនមែនជាជនភៀសខ្លួនទេ ដូច្នេះគោលការណ៍មិនបង្ខំជនភៀសខ្លួនការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍មិនត្រូវយកមកអនុវត្តនោះទេ។ ទីក្រុងប៉េកាំងក៏បានបដិសេធភស្តុតាងនៃការធ្វើទារុណកម្មរីករាលដាលនៅភាគខាងជើងផងដែរ។

ការផ្តល់មូលនិធិដល់របបយោធានៅភូមា

គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានចេញផ្សាយលិខិតប្រចាំខែកញ្ញា ឆ្នាំ 2023 ដែលលើកឡើងពីក្តីបារម្ភ ជុំវិញការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំរបស់ PRC របស់ពលរដ្ឋភូមា ដែលជាផ្នែកមួយនៃការពង្រីកអណ្តូងរ៉ែទង់ដែង Letpadaung នោះ។ អណ្តូងរ៉ែនេះ គឺជាក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នារបស់ក្រុមហ៊ុន Wanbao Mining Ltd. ដែលជាក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់សាជីវកម្មរដ្ឋចិន និងអង្គភាពដែលគ្រប់គ្រងដោយរបបយោធាភូមា ដែលបានផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសនៅក្នុងរដ្ឋប្រហារខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2021។

ក្រុមហ៊ុន Wanbao បានធ្វើការរឹបអូសយកដីស្រែចំការសម្រាប់អណ្តូងរ៉ែ ដែលជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ផ្លូវមួយ ខ្សែក្រវ៉ាត់មួយ របស់ PRC។ គណៈកម្មាធិការ U.N បានលើកឡើងថា ខ្លួនមានការព្រួយបារម្មណ៍ដែលក្រុមហ៊ុន Wanbao ចាប់ដៃគូជាមួយរបបយោធា បើទោះបីជាដឹងអំពីការប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្លួនលើការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ក៏ដោយ។

ប្រជាជនភូមារាប់ពាន់នាក់នៅទូទាំងប្រទេសត្រូវបានបង្ខំឱ្យចាកចេញពីភូមិរបស់ពួកគេដោយការគំរាមកំហែង និងការបង្ខិតបង្ខំសម្រាប់ការសាងសង់ និងការពង្រីកអណ្តូងរ៉ែ។ កងកម្លាំងរបបយោធាបានដុតផ្ទះ និងផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅរបស់អ្នកភូមិដោយគ្មានសំណង ដើម្បីសាងសង់ផ្ទះ និងកសិដ្ឋានរបស់ពួកគេឡើងវិញនោះឡើយ។ របបយោធានេះក៏ដាក់កម្រិតប្រជាជនមិនឱ្យចាកចេញពីភូមិរបស់ពួកគេដើម្បីទទួលបានអាហារ និងទឹកផងដែរ។

គណៈកម្មាធិការក៏មានការព្រួយបារម្ភអំពីគម្រោងរបស់ក្រុមហ៊ុន Wanbao ក្នុងការបន្តប្រតិបត្តិការនៅ Letpadaung ដែលនឹងផ្តល់ប្រាក់ចំណូលដោយផ្ទាល់ដល់របបយោធានេះ។

ពលកម្មដោយបង្ខំនៅសមុទ្រ

យោងតាមរបាយការណ៍ថ្មីៗនេះ បានឱ្យដឹងថា PRC គឺជាប្រទេសរំលោភបំពានដ៏អាក្រក់បំផុតនៅលើពិភពលោក ទៅលើកម្លាំងពលកម្មដោយបង្ខំនៅក្នុងឧស្សាហកម្មអាហារសមុទ្រ ដោយមានជនជាតិកូរ៉េខាងជើង អ៊ុយហ្គួរ និងអ្នកផ្សេងទៀតបានជាប់អន្ទាក់ទៅក្នុងការងារនៅលើកប៉ាល់ដែលមានទង់ជាតិចិន និងនៅក្នុងរោងចក្រកែច្នៃដែលគ្រប់គ្រងដោយចិន។

នេះតាមបើគម្រោង Outlaw Ocean ដែលជាអង្គការសារព័ត៌មានមិនរកប្រាក់ចំណេញដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ឌីស៊ី បានធ្វើការរាយការណ៍នៅក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ 2023 ថា «ប្រទេសនេះភាគច្រើនមិនឆ្លើយតបទៅនឹងច្បាប់អន្តរជាតិ ហើយកងនាវារបស់ខ្លួនគឺជាអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសនេសាទខុសច្បាប់ដ៏អាក្រក់បំផុតនៅក្នុងពិភពលោក ដែលជួយជំរុញឱ្យប្រភេទសត្វនានាឈានទៅដល់ការផុតពូជ»។ «កប៉ាល់របស់ប្រទេសនេះក៏សម្បូរទៅដោយការជួញដូរកម្លាំងពលកម្ម ការជាប់បំណុល អំពើហិង្សា ការធ្វេសប្រហែសពីបទឧក្រិដ្ឋ និងការស្លាប់»។

នាវាដែលធ្វើការនេសាទខុសច្បាប់ ដោយគ្មានរបាយការណ៍ និងគ្មានការគ្រប់គ្រង ជ្រើសរើសកម្មករពីប្រជាជនដែលងាយរងគ្រោះ និងជួបការលំបាក ដែលនាំឱ្យមានការជួញដូរមនុស្ស។ បើតាមអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិបានធ្វើការរាយការណ៍កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ 2022 ថា អ្នកនេសាទប្រហែលជា 128 000 នាក់នៅទូទាំងពិភពលោកបានជាប់អន្ទាក់ទៅក្នុងពលកម្មដោយបង្ខំនៅលើកប៉ាល់ ទោះបីជាការប៉ាន់ប្រមាណនោះ «ទំនងជាបញ្ជាក់អំពីវិសាលភាពពេញលេញនៃបញ្ហាក៏ដោយ»។

ទីភ្នាក់ងារ និងអង្គការនានារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដូចជាទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍអន្តរជាតិរបស់អាមេរិកស្វែងរកការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់រដ្ឋាភិបាល និងក្រុមហ៊ុននានា ដើម្បីដោះស្រាយការបំពានទាំងនេះ រួមទាំង កម្មវិធីដើម្បីតាមដានផលិតផលអាហារសមុទ្ររហូតដល់ខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ — ពេលខ្លះគេស្គាល់ថាជា «ពីនុយរហូតដល់ដាក់ដល់ចាន» — ដើម្បីធានាឱ្យបាននូវការអនុលោមតាមច្បាប់ការងារ គយ និងបរិស្ថាន។

ការដាក់ទណ្ឌកម្មជាសមូហភាព

បើតាមរបាយការណ៍មួយពីអង្គការ Safeguard Defenders បានរាយការណ៍ថា ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោក Xi ការប្រើប្រាស់ការដាក់ទណ្ឌកម្មជាសមូហភាពរបស់ CCP ដែលជាឧបករណ៍នយោបាយមានការកើនឡើង។ យុទ្ធសាស្ត្រ​ដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការគំរាមកំហែង ឬដាក់ទណ្ឌកម្មសាច់ញាតិ ឬមិត្តភក្តិរបស់បុគ្គលនានាដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋ។

បើតាមការរាយការណ៍របស់អង្គការ Safeguard Defenders បានលើកឡើងថាប្រទេសចិនបានហាមឃាត់ការដាក់ទណ្ឌកម្មជាសមូហភាពកាលពី 100 ឆ្នាំមុន ប៉ុន្តែ CCP នៅតែប្រើវាដើម្បីកំណត់គោលដៅអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ។ ការដាក់ទណ្ឌកម្មអាចរួមបញ្ចូលការបាត់បង់ប្រាក់ចំណូល ផ្ទះសម្បែង ឬការអប់រំ ការដាក់គុក ឬការបញ្ជាបង្ខាំងទុកដោយបង្ខំនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យវិកលចរិក។ ករណីខ្លះមានអំពើហិង្សា និងការស្លាប់។ នៅពេលដែល CCP ព្យាយាម «ការបញ្ចុះបញ្ចូល» ជនជាតិចិនឱ្យវិលត្រឡប់ពីប្រទេសផ្សេងទៀតវិញ សាច់ញាតិនៅលើដីគោកជារឿយៗគឺជាគោលដៅ។

អង្គការ Safeguard Defenders បានកំណត់ 50 ករណីនៃការដាក់ទណ្ឌកម្មជាសមូហភាពចាប់ពីឆ្នាំ 2015 រហូតដល់ឆ្នាំ 2022 ប៉ុន្តែជឿថាមានករណីជាច្រើនដែលមិនត្រូវបានរាយការណ៍នោះ។ ជនរងគ្រោះមានចាប់ពីក្មេងដែលទើបចេះដើរតេះតះដល់មនុស្សចាស់។

ក្នុងឆ្នាំ 2020 មន្ត្រី PRC បានសងសឹកទៅលើក្រុមគ្រួសារនៃសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស Liu Sifang បន្ទាប់ពីលោកបានភៀសខ្លួនទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលប្រពន្ធរបស់លោក និងកូនប្រុសអាយុ 8 ឆ្នាំត្រូវបានបង្ខំឱ្យចេញពីផ្ទះ ហើយកូនត្រូវបានបណ្ដេញចេញពីសាលា។ ប៉ូលិសបានរារាំងម្តាយ និងកូនប្រុសមិនឱ្យចាកចេញពីប្រទេសអស់រយៈពេល 3 ឆ្នាំ រហូតដល់ប្តីប្រពន្ធបង្ខំចិត្តលែងលះគ្នា ដែលធ្វើដូច្នេះនាងអាចផ្លាស់ទៅទីក្រុង Los Angeles ដើម្បីជួបជុំគ្នាម្តងទៀត។

លោក Liu បានថ្លែងប្រាប់ទៅកាន់សារព័ត៌មាន The Associated Press ថា៖ «មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ទាំងនោះ ពួកគេបានប្រើវិធីដ៏ឃោរឃៅបែបនេះ ដើម្បីសងសឹកខ្ញុំ ពីព្រោះខ្ញុំអាចចាកចេញបាន។» «ពួកគេកំពុងបង្ហាញមនុស្សដូចជាពួកយើងថា នេះជាអ្វីដែលយើងអាចធ្វើចំពោះអ្នក និងគ្រួសាររបស់អ្នកបាន»។

ទស្សនាវដ្តី FORUM បានផ្អាកការបកប្រែអត្ថបទប្រចាំថ្ងៃសម្រាប់គេហទំព័រជាភាសាខ្មែរ។ សូមមើលភាសាដទៃទៀតសម្រាប់ខ្លឹមសារប្រចាំថ្ងៃ។