មិត្តភាព ‘គ្មានដែនកំណត់’ រវាងចិន និងរុស្ស៊ីបានបង្កឱ្យមានជម្លោះអំពីបញ្ហាព្រំដែន។

បុគ្គលិករបស់ទស្សនាវដ្តី FORUM
«ផែនទីស្តង់ដារ» របស់ PRC ឆ្នាំ 2023 បានលើកឡើងនូវការតវ៉ាដែលធ្លាប់កើតមាន ដោយសារតែការទាមទារដែលមិនមានសុពលភាពជាយូរមកហើយរបស់ខ្លួនចំពោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងដ៏ច្រើន ក៏ដូចជារដ្ឋ Arunachal Pradesh របស់ឥណ្ឌា និងទឹកដីដែលមានជម្លោះផ្សេងទៀត។ ប៉ុន្តែ ការអះអាងរបស់ PRC អំពីអធិបតេយ្យភាពដែលមិននឹកស្មានដល់លើដែនកោះនៅព្រំដែនរុស្ស៊ីបានបង្ហាញនូវឆន្ទៈពីទីក្រុងប៉េកាំងចំពោះទឹកដីសមស្របសូម្បីតែដៃគូដ៏ជិតស្និទ្ធបំផុតរបស់ខ្លួន។
លោក Xi Jinping ដែលជាអគ្គលេខាធិការគណបក្ស កុម្មុយនិស្តចិន និងលោក Vladimir Putin ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី បានប្រកាសកាលពីដើមឆ្នាំ 2022 — មិនដល់ 1 ខែមុនការឈ្លានពានដោយគ្មានហេតុផលរបស់លោក Putin ទៅលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន—ថាភាពជាដៃគូរបស់ពួកគេ «គ្មានដែនកំណត់» ទេ។ ទំនាក់ទំនងនោះហាក់ដូចជាមានជម្លោះព្រំដែន។
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយពេលដែលសេចក្តីប្រកាសរបស់ PRC អំពីផែនទីឆ្នាំ 2023 របស់ខ្លួន រុស្ស៊ីបានបដិសេធការទាមទារដែនកោះ Bolshoi Ussuriysky ទាំងស្រុងពីទីក្រុងប៉េកាំង នេះបើយោងតាមទស្សនាវដ្តី Newsweek បានរាយការណ៍ឱ្យដឹង។ ដែនកោះនោះត្រូវបានគេស្គាល់ថា Heixiazi ឬ Black Bear ជាភាសាចិន ស្ថិតនៅចំណុចប្រសព្វនៃទន្លេព្រំដែនទាំងពីរ គឺកោះ Ussuri និងកោះ Amur។ បន្ទាប់ពីមានជម្លោះដែនដីនេះអស់រយៈពេលជាងមួយសតវត្សរ៍មកហើយ រុស្ស៊ីបានប្រគល់ដែនកោះប្រហែលជាងពាក់កណ្តាលទៅឱ្យ PRC កាលពីឆ្នាំ 2008។ ទីក្រុងមូស្គូក៏បានបោះបង់ចោលមូលដ្ឋានកងទ័ពរបស់ខ្លួននៅទីនោះ ហើយបានផ្ទេរទៅនៅជិតដែនកោះ Tarabarov វិញ។ បើយោងតាម Newsweek ឱ្យដឹងថា PRC បានយល់ដោះដូរដោយមិនទាមទារដែនដីបន្ថែមទៀតពីរុស្ស៊ីឡើយ។
ដោយយោងតាមគេហទំព័រព័ត៌មាន Pravada របស់រុស្ស៊ីបានប្រកាសនៅពេលនោះថា៖ «ឥឡូវនេះ បញ្ហាព្រំដែន … ត្រូវបានដោះស្រាយរួចហើយ»។
ក្រោយការទាមទារដែនកោះទាំងមូលចុងក្រោយបង្អស់របស់ PRC ក្រសួងការទេសរុស្ស៊ីបានលើកឡើងថា បញ្ហានោះត្រូវបានដោះស្រាយជាងទស្សវត្សរ៍កន្លងមកហើយ ហើយបានច្រានចោលរាល់ការលើកឡើង ដើម្បីបើកកកាយបញ្ហាជម្លោះនោះឡើងវិញទេ នេះបើយោងតាម Newsweek បានរាយការណ៍ឱ្យដឹង។
ខណៈដែលការតវ៉ារបស់រុស្ស៊ីចំពោះផែនទីរបស់ PRC ត្រូវបានបិទបញ្ចប់ ប្រទេសផ្សេងទៀតដែលរងផលប៉ះពាល់បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភអំពីការទាមទារដ៏ទូលំទូលាយរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង — ដែលវាស៊ាំទៅហើយនៅពេលនេះ។
ប្រទេសហ្វ៊ីលីពីនបានសំដៅទៅលើសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការអន្តរជាតិឆ្នាំ 2016 ដែលបានកំណត់ថា ការទាមទាររបស់ PRC ចំពោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងមិនមានសុពលភាពទេ។ ទីក្រុងម៉ានីលបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការមួយដើម្បីបង្ហាញពីការយាយីរបស់ PRC លើក្រុមនេសាទហ្វ៊ីលីពីន និងប្រតិបត្តិការយោធានៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ខ្លួន។ ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងផែនទីនោះ ប្រទេសនេះបានអំពាវនាវឱ្យ PRC «ធ្វើសកម្មភាពប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ និងគោរពតាមកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនក្រោម UNCLOS [អនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ] និងសេចក្តីសម្រេចរបស់អាជ្ញាកណ្តាលឱ្យឈ្នះក្នុងឆ្នាំ 2016 ដែលជាប់ជាកាតព្វកិច្ចនិងជាសេចក្ដីសម្រេចចុងក្រោយ»។
ក្រសួងការបរទេសម៉ាឡេស៊ីបានច្រានចោលផែនទីនេះ ដោយ និយាយថា វាគឺជាការរំលោភលើតំបន់ដែនសមុទ្រម៉ាឡេស៊ី នៅក្នុងរដ្ឋ Sabah និងរដ្ឋ Sarawak។ ប្រទេសវៀតណាមក៏បានថ្លែងដែរថា ព្រំដែនដែលគ្មានសុពលភាពរបស់ PRC បានរំលោភបំពានលើអធិបតេយ្យភាពរបស់ទីក្រុងហាណូយលើតំបន់ដែនសមុទ្រ ដូចដែលបានកំណត់ដោយ UNCLOS។ ការទាមទាររបស់ PRC លើដែនកោះ Natuna របស់ឥណ្ឌូណេស៊ីបាននាំឱ្យមានការតវ៉ាពីទីក្រុងហ្សាការតា ដោយក្រសួងការបរទេសរបស់ខ្លួនបានលើកឡើងថា «រាល់ការគូរបន្ទាត់ព្រំដែន ការទាមទារណាមួយដែលបានធ្វើឡើងត្រូវតែស្របតាម UNCLOS»។
សារព័ត៌មាន BBC បានរាយការណ៍ថា ប្រទេសឥណ្ឌាក៏បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងតវ៉ាទៅកាន់ទីក្រុងប៉េកាំង ជុំវិញផែនទីចុងក្រោយបង្អស់ ដោយបាននិយាយថា ការទាមទារដែនដីមិនមានមូលដ្ឋានទេ។ ទីតាំងផែនទីទាមទារទៅលើរដ្ឋ Arunachal Pradesh ភាគឦសាននៃប្រទេសឥណ្ឌា និងតំបន់ខ្ពង់រាប Aksai Chin ដែលមានជម្លោះនៅក្នុងតំបន់ Kashmir ដែលគ្រប់គ្រងដោយទីក្រុងប៉េកាំង។
ទស្សនាវដ្តី FORUM បានផ្អាកការបកប្រែអត្ថបទប្រចាំថ្ងៃសម្រាប់គេហទំព័រជាភាសាខ្មែរ។ សូមមើលភាសាដទៃទៀតសម្រាប់ខ្លឹមសារប្រចាំថ្ងៃ។