ការលុកលុយនាវាស្រាវជ្រាវរបស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនចូលទៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់ប្រទេសផ្សេងទៀតនៅតែបន្ត ទោះបីជាមានមន្ទិលសង្ស័យពីអន្តរជាតិយ៉ាងណាក៏ដោយ

បុគ្គលិករបស់ទស្សនាវដ្តី FORUM

នៅថ្ងៃទី 20 ខែមិថុនា ឆ្នាំ 2023 នាវាស្រាវជ្រាវចិនដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋបានចូលឈ្លានពានចូលទៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ម៉ាឡេស៊ីក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលមានចម្ងាយប្រហែល 145 ម៉ាយល៍ពីរដ្ឋ Sarawak។ ការលុកលុយបានតំណាងឱ្យការរំលោភជាក់ស្តែងចុងក្រោយបំផុតនៃបទដ្ឋានអន្តរជាតិ និងទំនងជាបំពានច្បាប់ផងដែរ ដោយនាវាអង្កេតការណ៍​របស់ចិនកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។

គេហទំព័រស៊ើបការណ៍ផ្នែកការពារជាតិ Janes បានរាយការណ៍ថា នៅក្នុងការឆ្លើយតបសមស្របទៅនឹងការទន្ទ្រានម្តងហើយម្តងទៀត កងទ័ពជើងទឹកម៉ាឡេស៊ី បានដាក់ពង្រាយនាវាជំនួយមួយគ្រឿងគឺ Bunga Mas Lima នៅចុងខែមិថុនា ដើម្បីរារាំងនាវាដែលឈ្លានពាន។ ទិន្នន័យប្រព័ន្ធកំណត់អត្តសញ្ញាណដោយស្វ័យប្រវត្តិ (AIS) បានតាមដានការលុកលុយដោយនាវាចិនប្រវែង 88 ម៉ែត្រ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថា Haiyang Dizhi 8 នេះបើយោងតាមទស្សនាវដ្ដី Janes។

យោងតាមគេហទំព័រគំនិតផ្តួចផ្តើម​ដើម្បីតម្លាភាពរបស់ដែនសមុទ្រអាស៊ី (AMTI) បានឱ្យដឹងថា ការលុកលុយនៃនាវាអង្កេតការណ៍បែបនេះគឺជាផ្នែកមួយនៃការប៉ុនប៉ងរបស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន (PRC) ដើម្បីអះអាងការគ្រប់គ្រងលើសមុទ្រចិនខាងត្បូង។

ម៉ាឡេស៊ី ហ្វ៊ីលីពីន វៀតណាម និងព្រុយណេ ទាមទារផ្នែកខ្លះនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង ពីឆ្នេរសមុទ្ររបស់ពួកគេ ខណៈដែលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនទាមទារស្ទើរតែទាំងស្រុងនូវតំបន់ទាំងមូល ដែលជាការអះអាងដែលថា តុលាការអន្តរជាតិបានគ្រប់គ្រងក្នុងឆ្នាំ 2016 គឺគ្មានមូលដ្ឋាន។

នាវា Haiyan Dizhi 8 បានធ្វើប្រតិបត្តិការអង្កេតនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់វៀតណាមក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ 2019 នៅខាងក្រៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ីក្នុងខែមេសា និងឧសភា ឆ្នាំ 2020 និងនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីក្នុងខែសីហា ដល់ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ 2021។ ក្នុង​អំឡុង​ពេល​នោះ នាវា​ចិន Da Yang Hao ក៏​បាន​ឈ្លានពានចូលក្នុង​តំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់​ម៉ាឡេស៊ីផងដែរ។ ការលុកលុយនីមួយៗត្រូវបានចាប់ផ្តើមក្នុងការឆ្លើយតបជាក់ស្តែងចំពោះសកម្មភាពប្រេង និងឧស្ម័នថ្មីដោយបណ្ដាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅក្នុងដែនទឹករបស់ពួកគេ នេះបើតាម​ AMTI បានកំណត់នៅក្នុងការវិភាគអំពីទិន្នន័យ AIS ឆ្នាំ 2022។

«ការអង្កេតបែបនេះសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រដែនសមុទ្រ ឬការរុករកប្រេង និងឧស្ម័នដោយគ្មានការអនុញ្ញាត គឺខុសច្បាប់ក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិ ដោយការអង្កេតទាំងនេះសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវយោធាសុទ្ធសាធគឺស្របច្បាប់ ប៉ុន្តែដំណើរការប្រឆាំងនឹងការអះអាងរបស់ប្រទេសចិនចំពោះការអង្កេតយោធាបរទេសនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខ» នេះបើយោងតាមគេហទំព័រគំនិតផ្តួចផ្តើម​ដើម្បីតម្លាភាពរបស់ដែនសមុទ្រអាស៊ី (AMTI)។

ទស្សនាវដ្ដី Janes បានរាយការណ៍ថា បន្ទាប់ពីការលុកលុយឆ្នាំ 2020 ចូលទៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់ម៉ាឡេស៊ីរួចមក កងទ័ពជើងទឹកម៉ាឡេស៊ី កងទ័ពជើងទឹកអូស្ត្រាលី និងកងទ័ពជើងទឹកអាមេរិកបានដាក់ពង្រាយនាវាជាការឆ្លើយតប។

ទីក្រុងប៉េកាំងក៏បានធ្វើការអង្កេតរាប់សិបដងផ្សេងទៀតនៅទូទាំងសមុទ្រចិនខាងត្បូងក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ដែលបានប្រថុយចូលទៅក្នុង តំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខនៃបណ្ដាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ នេះបើយោងតាម AMTI។ AMTI បានកំណត់ថា ជាការពិត កងនាវាអង្កេតរបស់ចិនគឺ «ធំបំផុត និងសកម្មបំផុតនៅក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក»។ AMTI បានលើកឡើងថា បណ្ដាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ភាគច្រើនធ្វើការស្រាវជ្រាវតែនៅក្នុងដែនទឹករបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។

«ខ្ញុំគិតថាវាជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធសាស្ត្រនៅពីក្រោយ ដែលត្រូវបំភិតបំភ័យ និងរំខានដល់សកម្មភាពរុករកអាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងអស់នៅក្នុងខ្សែបន្ទាត់ប្រាំបួនចំណុច និងដល់ចំណុចមួយដែលវាក្លាយទៅជាមិនអាចទៅរួចខាងសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនបរទេស និងសូម្បីតែក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកក្នុងការធ្វើអាជីវកម្ម ដោយដឹងថាប្រទេសចិននឹងធ្វើឱ្យជីវិតលំបាកជាមួយពួកគេ» នេះបើតាមលោក Euan Graham សហការីជាន់ខ្ពស់នៃវិទ្យាស្ថានអន្តរជាតិសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសសិង្ហបុរីបានថ្លែងប្រាប់សារព័ត៌មាន Voice of America នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ 2020 បន្ទាប់ពីសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនបានបញ្ជូននាវាអង្កេតឆ្លងកាត់ដែនទឹកដែលទាមទារដោយវៀតណាមក្នុងបំណងដើម្បីបញ្ឈប់ទីក្រុងហាណូយពីការចាប់ផ្តើមគម្រោងរុករកថាមពលថ្មី និងការដាក់ញតិ្តទៅតុលាការអន្តរជាតិជុំវិញការទាមទារទឹកដីរបស់ខ្លួនប្រឆាំងនឹងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន។

បន្ថែមពីលើការផ្ញើសារទៅកាន់ប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ការអង្កេតនេះផ្តល់ទិន្នន័យដ៏មានតម្លៃសម្រាប់គោលបំណងស៊ីវិលនិងយោធា រួមទាំងការវាយតម្លៃភូមិសាស្ត្រ និងការរកឃើញនាវាមុជទឹកផងដែរ។ នាវាទាំងនេះក៏អាចប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាដែលភ្ជាប់មកជាមួយ ដើម្បីប្រមូលផ្តុំការស៊ើបការណ៍សម្ងាត់របស់កងទ័ពជើងទឹកនៅលើមូលដ្ឋាន និងនាវាយោធាបរទេសផងដែរ។

ជាងនេះទៅទៀត ទីក្រុងប៉េកាំងហាក់ដូចជាកំពុងប្រតិបត្តិការក្រោមស្តង់ដារពីរ។ AMTI បានរាយការណ៍ថា ខ្លួនទាមទារឱ្យបណ្ដាប្រទេសផ្សេងទៀតស្នើសុំការអនុញ្ញាតដើម្បីធ្វើការអង្កេតផ្នែកយោធានៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែមិនសុំការអនុញ្ញាតសម្រាប់នាវារបស់ខ្លួនដើម្បីធ្វើការអង្កេតនៅបរទេស។

ទីក្រុងប៉េកាំងបានបង្កឱ្យមានការលំបាកតាមរយៈការធ្វើការអង្កេតជាច្រើនដោយប្រើនាវាស៊ីវិល។ ទោះបីជាកងទ័ពជើងទឹករំដោះប្រជាជន (PLAN) ធ្វើប្រតិបត្តិការនាវាស្រាវជ្រាវក៏ដោយ ក៏ខ្លួនប្រើប្រាស់នាវាពីទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលផ្សេងទៀត និងវិស័យពាណិជ្ជកម្មផងដែរ។ AMTI បានពន្យល់ថា ប្រការនេះ​ធ្វើឱ្យមានភាពមិនច្បាស់លាស់ថាតើនាវាអង្កេតរបស់ចិនដែលកំពុងប្រតិបត្តិការនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់ប្រទេសមួយផ្សេងទៀតដោយគ្មានការអនុញ្ញាតកំពុងធ្វើការស្រាវជ្រាវដែនសមុទ្រខុសច្បាប់ ឬការអង្កេតផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម ឬអនុវត្តការឃ្លាំមើលផ្នែកយោធាស្របច្បាប់។

ដើម្បី​ធ្វើ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​វិទ្យាសាស្ត្រ​សមុទ្រនៅ​ក្នុង​តំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខ ឬ​តំបន់ទឹករាក់​របស់​ប្រទេស​មួយ​ផ្សេង​ទៀត អនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីអំពីច្បាប់សមុទ្រ (UNCLOS) តម្រូវ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាលស្នើសុំ​ការអនុញ្ញាត យ៉ាង​ហោច​ណាស់​ប្រាំមួយ​ខែ​មុន។

នៅក្រោមអនុសញ្ញា UNCLOS ប្រទេសនានាត្រូវបានគេបានរំពឹងថានឹងផ្តល់ការយល់ព្រម លុះត្រាតែរដ្ឋតាមតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រមានការសង្ស័យថា ការស្រាវជ្រាវនេះពិតជាមានបំណងខាងពាណិជ្ជកម្ម ពាក់ព័ន្ធនឹងការខួងចូលទៅក្នុងតំបន់ទឹករាក់ ឬប្រសិនបើប្រទេសដែលស្នើសុំ ផ្តល់ព័ត៌មានមិនត្រឹមត្រូវ ឬបំភាន់ នេះបើយោងតាម AMTI។

បណ្ដាប្រទេសទាំងអស់អាចធ្វើការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រសមុទ្រនៅក្នុងដែនទឹកអន្តរជាតិបាន។

UNCLOS មិនលើកឡើងអំពីការស្រាវជ្រាវ និងការឃ្លាំមើលកងទ័ពជើងទឹកទេ។ បណ្ដាប្រទេសភាគច្រើន រួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកជំទាស់ថា គ្មានច្បាប់ណាមួយអនុវត្តចំពោះការអង្កេតផ្នែកយោធានៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់រដ្ឋផ្សេងទៀតនោះទេ។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន និងបណ្ដាប្រទេសឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកមួយចំនួនផ្សេងទៀតអះអាងថា ពួកគេមានសិទ្ធិក្នុងការរឹតបន្តឹងសកម្មភាពយោធាបរទេសនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់ពួកគេ។

ប្រទេសភាគច្រើនបង្ហាញឱ្យឃើញភាពផ្សេងគ្នាយ៉ាងច្បាស់រវាងនាវាចម្បាំង នាវាវិទ្យាសាស្រ្ត និងនាវាពាណិជ្ជកម្ម។ ជាឧទាហរណ៍ ប្រទេសជប៉ុនបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់អំពីនាវាវិទ្យាសាស្ត្រសមុទ្រ និងនាវាយោធា។ ក្រៅពីសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុនគឺជាប្រទេសដ៏សំខាន់ដែលបានដំណើរការនាវាស្រាវជ្រាវនៅតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។

ទស្សនាវដ្តី FORUM បានផ្អាកការបកប្រែអត្ថបទប្រចាំថ្ងៃសម្រាប់គេហទំព័រជាភាសាខ្មែរ។ សូមមើលភាសាដទៃទៀតសម្រាប់ខ្លឹមសារប្រចាំថ្ងៃ។