អាស៊ីខាងត្បូង

ទំនប់ដ៏ធំរបស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិននៅហិម៉ាឡៃយ៉ាបង្កើនភាពតានតឹងនៅប្រទេសជិតខាងដែលនៅតាមខ្សែទឹក។

បុគ្គលិករបស់ទស្សនាវដ្តី FORUM

បក្សកុម្មុយនិស្តចិន (CCP) កំពុងរក្សាទុកព័ត៌មានលម្អិតអំពីទំនប់វារីអគ្គិសនីទំនើបរបស់ខ្លួនដែលបានគ្រោងទុកដែលជាសក្តានុពលដ៏ធំបំផុតរបស់ពិភពលោក នៅលើទន្លេ Brahmaputra (Yarlung Tsangpo) ក្នុងតំបន់ស្វយ័តទីបេ ដែលបានជំរុញឱ្យមានការព្រួយបារម្ភ និងការមិនទុកចិត្តក្នុងចំណោមប្រទេសជិតខាង។

ទន្លេ Brahmaputra ផ្តល់ទឹកសម្រាប់ធ្វើកសិកម្ម នេសាទ និងដឹកជញ្ជូនក្នុងប្រទេសបង់ក្លាដែស ប៊ូតង់ ឥណ្ឌា និងសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតចិន (PRC)។ រំហូរនៃទន្លេកំណត់ថាតើសហគមន៍ស្ថិតនៅតាមខ្សែទឹកផ្នែកខាងក្រោមប្រឈមនឹងគ្រោះរាំងស្ងួត ទឹកជំនន់ ឬកម្រិតទឹកធម្មតាតាមរដូវកាលឬអត់។ ទោះបីជាទន្លេខាងក្រោមមានទឹកមកពីប្រភពច្រើនកន្លែងក៏ដោយ ប៉ុន្តែសក្តានុពលសម្រាប់បក្សកុម្មុយនិស្ត​ចិនក្នុងការគ្រប់គ្រងសូម្បីតែរំហូរខ្លះជាមួយនឹងទំនប់ដ៏ធំនៅលើផ្នែកខាងលើនៃ Yarlung Tsangpo របស់ទន្លេ Brahmaputra ក៏ធ្វើឱ្យមានការព្រួយបារម្ភចំពោះប្រទេសជាប់ព្រំដែន ជាពិសេសប្រទេសឥណ្ឌាផងដែរ។ ការខ្វះតម្លាភាពរបស់ភាគីចិនអំពីផែនការរបស់ខ្លួនធ្វើឱ្យមានការព្រួយបារម្ភកាន់តែខ្លាំងឡើង រួមជាមួយនឹងប្រវត្តិនៃការកសាងទំនប់វារីអគ្គិសនីនៃសហគមន៍ដែលត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅ ជីវចម្រុះត្រូវបានខូចខាត និងមានគ្រោះរាំងស្ងួត និងទឹកជំនន់ដែលបង្កឡើងដោយរចនាសម្ព័ន្ធ។

រូបភាពទំនប់ទឹកដ៏ធំដែលត្រូវបានគេហៅថាគម្រោង Medog ផងដែរនោះ ដោយសារតែទីតាំងរបស់ការដ្ឋាននេះស្ថិតនៅក្នុងខោធី Medog ដែលនឹងទាយយកថាមពលមកប្រើប្រាស់នៅ​កន្លែង​ដែល​ទន្លេ​ហូរធ្លាក់​កាត់​ជ្រលង Yarlung Tsangpo Grand Canyon ដែល​ជា​អន្លង់​វែង​បំផុត ​និង​ចោត​បំផុត​របស់​ពិភពលោក ចម្ងាយ​ប៉ុន្មាន​គីឡូម៉ែត្រ​ពី​ព្រំដែនប្រទេសចិនឥណ្ឌា​ដែល​មាន​ជម្លោះនោះ។ វានឹងផលិតថាមពលវារីអគ្គិសនីរហូតដល់ 60 ជីហ្គាវ៉ាត់ នេះបើយោងតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរដ្ឋរបស់ចិន ឬជិតបីដងនៃបរិមាណដែលបង្កើតដោយទំនប់ Three Gorges ដែលឥឡូវនេះជាទំនប់ធំជាងគេលើពិភពលោកនៅលើទន្លេ Yangtze របស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន នោះបើតាម Voice of America បានរាយការណ៍។ ក្រុមហ៊ុនរបស់រដ្ឋមួយដែលមានឈ្មោះថា Power Construction Corp. នៃប្រទេសចិន គឺជាអ្នកម៉ៅការគម្រោងនេះ។

សកម្មភាពរញ្ជួយដីក្នុងតំបន់គឺជារឿងធម្មតា រួមទាំងនៅតំបន់ទំនប់ទឹកដ៏ធំ Great Bend ដែលជាកន្លែងដែលទន្លេកោងជុំវិញកំពូលភ្នំ Namcha Barwa ផងដែរ។ ទស្សនាវដ្តី Outlook របស់ប្រទេសឥណ្ឌាបានរាយការណ៍នៅចុងខែមីនា ឆ្នាំ 2023 ថា ការប្រេះនៃរចនាសម្ព័ន្ធដែលបង្កឡើងដោយគ្រោះរញ្ជួយដី ឬការបាក់ស្រុតដី អាចធ្វើឱ្យមានការជន់លិចរដ្ឋ Arunachal Pradesh និងរដ្ឋ Assam របស់ឥណ្ឌា និងសហគមន៍ដែលស្ថិតនៅតាមខ្សែទឹកខាងក្រោមផ្សេងទៀតក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា និងប្រទេសបង់ក្លាដែស។

ហេតុផលដែលបានលើកឡើងរបស់បក្សកុម្មុយនិស្ត​ចិនសម្រាប់ការកសាងទំនប់ទឹកដ៏ធំគឺដើម្បីជួយឱ្យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនកាត់បន្ថយឥន្ធនៈហ្វូស៊ីល ជាពិសេសធ្យូងថ្ម ដែលឥឡូវនេះបង្កើតអគ្គិសនី និងឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ភាគច្រើនរបស់ប្រទេសចិន។ អគ្គលេខាធិការបក្សកុម្មុយនិស្ត​ចិនលោកស៊ី ជីនពីងបានសន្យាថា ប្រទេសនេះនឹងមានភាពអព្យាក្រឹតកាបូនត្រឹមឆ្នាំ 2060។

គូប្រជែងលើទំនប់ទឹកទំនើបមួយចំនួនលើកឡើងថា រចនាសម្ព័ន្ធនេះក៏នឹងជួយបក្សកុម្មុយនិស្ត​ចិនឱ្យគ្រប់គ្រងរដ្ឋជិតខាងបានផងដែរ។ ទស្សនាវដ្តី Outlook បានរាយការណ៍ថា មិនមានកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគី ឬពហុភាគីសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងទន្លេ Brahmaputra នោះទេ។

ឥណ្ឌា និងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនមានទំនាក់ទំនងដ៏តានតឹងមួយ។ ដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏រឹងមាំបានប៉ះទង្គិចគ្នាម្តងហើយម្តងទៀតនៅលើខ្សែបន្ទាត់នៃការគ្រប់គ្រងជាក់ស្តែងដែលជាព្រំដែនប្រវែង 3 440 គីឡូម៉ែត្រដែលបំបែកភាគខាងជើងប្រទេសឥណ្ឌាពីប្រទេសចិន។ គ្មាននរណាម្នាក់បានស្លាប់នៅក្នុងការប្រឈមមុខដាក់គ្នាចុងក្រោយបំផុតនៅក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ 2022 នោះទេ ប៉ុន្តែការខ្វែងគំនិតគ្នាអំពីទីតាំងព្រំដែនបានបន្តកើតមាន និងធ្វើឱ្យមានការមិនទុកចិត្តកាន់តែខ្លាំងឡើង។

ទំនប់​ទឹក​ទំនើប​ដែល​បាន​គ្រោងទុក និង​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​ចិន​ផ្សេងទៀត​ក្នុង​តំបន់គាំទ្រគំនិតនោះ។ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនបានសន្យាថា រចនាសម្ព័ន្ធដែលមានកម្ពស់ 50 ម៉ែត្រនឹងមិនប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់រំហូរនៃខ្សែទឹកហូរចុះរបស់ទន្លេនោះឡើយ។ ប្រជាជនឥណ្ឌាមួយចំនួនមិនជឿនោះទេ។

លោក SD Pradhan ដែលជាអតីតប្រធានគណៈកម្មាធិការស៊ើបការណ៍សម្ងាត់រួមរបស់ប្រទេសឥណ្ឌា បានផ្តល់ជាយោបល់នៅក្នុងកាសែត The Times of India កាលពីពាក់កណ្តាលខែមករា ឆ្នាំ 2023 កន្លងទៅនេះថា សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនស្វែងរក «អនុត្តរភាព​ប្រព័ន្ធ​ធារាសាស្ត្រ»។ លោកបានសរសេរថា៖ «រូបភាពធំដែលស្ដែងចេញមកគឺថា [សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន] ចាត់ទុកធនធានទឹកជាអាវុធយុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីរៀបចំឥរិយាបថនៃរដ្ឋដែលមានទន្លេទាប និងជាឧបករណ៍សំខាន់សម្រាប់ផែនការល្បែងអនុត្តរភាពរបស់ខ្លួន»។

ប្រទេសបង់ក្លាដែស​ក៏​ព្រួយ​បារម្ភ​អំពី​ផល​ប៉ះពាល់​ដែលអាចកើតមាន​ពីទំបន់ដ៏ធំនេះ​ដែរ។ សារព័ត៍មាន Benar News បានរាយការណ៍ពីកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ 2020 គឺមួយខែបន្ទាប់ពីបក្សកុម្មុយនិស្ត​ចិនបានប្រកាសគម្រោងនេះថា អ្នកជំនាញខាងជលសាស្ត្រក្នុងតំបន់បានលើកឡើងថា វាអាចមានផលប៉ះពាល់ដល់ «ជីវិត និងការស្លាប់» សម្រាប់ប្រទេសបង់ក្លាដែស។

កាសែត The Times of India បានរាយការណ៍ថា ប្រទេសឥណ្ឌាគ្រោងនឹងទប់ទល់នឹងទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅតាមខ្សែទឹកជាមួយនឹងទំនប់វារីអគ្គីសនី 11 000 មេហ្គាវ៉ាត់នៅលើទន្លេ Siang ដែលជាឈ្មោះរបស់ Brahmaputra នៅរដ្ឋ Arunachal Pradesh របស់ប្រទេសឥណ្ឌា។ កាសែតនេះបានលើកឡើងថា ទន្ទឹមនឹងការផលិតអគ្គិសនី ឥណ្ឌាក៏រក្សាទំនប់វារីអគ្គិសនីរបស់ខ្លួនដែលនឹងកាត់បន្ថយគ្រោះរាំងស្ងួតដែលអាចកើតមាន ឬទឹកជំនន់ដែលបណ្តាលមកពីរំហូរបង្វែរចេញពីទំនប់ទឹករបស់ចិនផងដែរ។ កាសែត Nikkei បានរាយការណ៍កាលពីចុងខែមករាឆ្នាំ 2023 ថា សហគមន៍ Arunachal Pradesh មួយចំនួនជំទាស់នឹងគម្រោងពហុបំណងនៅទន្លេ Siang ខាងលើដែលនឹងក្លាយជាទំនប់វារីអគ្គិសនីដ៏ធំបំផុតរបស់ប្រទេសឥណ្ឌា។

បក្សកុម្មុយនិស្ត​ចិន មិនទាន់បានប្រកាសផែនការច្បាស់លាស់សម្រាប់ទំបន់ដ៏ធំនេះនៅឡើយ រួមទាំងតារាងកាលវិភាគផងដែរ។ សកម្មភាពនេះគឺផ្ទុយពីអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិឆ្នាំ 1997 ស្តីពីច្បាប់នៃការប្រើប្រាស់ផ្លូវទឹកអន្តរជាតិមិនមែនជាការធ្វើនាវាចរណ៍ ដែលអំពាវនាវឱ្យប្រើប្រាស់ផ្លូវទឹកឆ្លងកាត់ព្រំដែនក្នុងលក្ខណៈសមធម៌ និងសមហេតុផល។

ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ 2022 ទស្សនាវដ្តី The Diplomat បានរាយការណ៍ថាទីក្រុងប៉េកាំងច្រានចោលការព្រួយបារម្ភរបស់ឥណ្ឌា ជាជាងឆ្លើយតបនឹងពួកគេ។ ទស្សនាវដ្ដី​នោះ​បាន​លើកឡើង​ថា​៖ «​បើ​គ្មាន​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ជា​សាធារណៈ​នូវ​ទិន្នន័យ​ជលសាស្ត្រ ឬ​ផែនការ​សម្រាប់​ទំនប់ទេនោះ វា​ពិតជាពិបាក​ក្នុង​ការ​ព្យាករឱ្យបាន​ត្រឹមត្រូវ​អំពី​ផល​ប៉ះពាល់​របស់​គម្រោង​មេហ្គា​ដែល​បាន​ស្នើ​ឡើង​លើ​ប្រទេស​ឥណ្ឌាណាស់​»។ «ការ​កាត់​ទុក​ព័ត៌មាន​គឺកាន់តែ​បង្កើន​ការ​មិន​ជឿទុក​ចិត្ត​របស់​ឥណ្ឌា​ចំពោះ​ចិននោះទេ»។

ប្រភពរូបភាព៖ GETTY IMAGES


ទស្សនាវដ្តី FORUM បានផ្អាកការបកប្រែអត្ថបទប្រចាំថ្ងៃសម្រាប់គេហទំព័រជាភាសាខ្មែរ។ សូមមើលភាសាដទៃទៀតសម្រាប់ខ្លឹមសារប្រចាំថ្ងៃ។

អត្ថបទ​ដែល​ទាក់ទង

ឆ្លើយ​តប

អាសយដ្ឋាន​អ៊ីមែល​របស់​អ្នក​នឹង​មិន​ត្រូវ​ផ្សាយ​ទេ។ វាល​ដែល​ត្រូវ​ការ​ត្រូវ​បាន​គូស *

Back to top button